Μια ήπειρος που υπήρχε πριν από περίπου 40 εκατομμύρια χρόνια που φυλοξενούσε εξωτική πανίδα μπορεί να «άνοιξε το δρόμο» στα ασιατικά θηλαστικά για τον «αποικισμό» προς νότια Ευρώπη, σύμφωνα με νέα έρευνα.
Σφηνωμένη μεταξύ Ευρώπης, Αφρικής και Ασίας, αυτή η ξεχασμένη ήπειρος - την οποία οι ερευνητές έχουν ονομάσει «Βαλκανατόλια» - έγινε πύλη μεταξύ Ασίας και Ευρώπης όταν η στάθμη της θάλασσας έπεσε και σχηματίστηκε μια χερσαία γέφυρα, περίπου 34 εκατομμύρια χρόνια πριν.
«Το πότε και πώς το πρώτο κύμα ασιατικών θηλαστικών έφτασε στη νοτιοανατολική Ευρώπη παραμένει ελάχιστα κατανοητό», γράφουν ο παλαιολόγος Αλέξις Λιχτ και οι συνεργάτες του στη νέα τους μελέτη.
Πριν από περίπου 34 εκατομμύρια χρόνια, στο τέλος της εποχής του Ηώκαινου*, μεγάλοι αριθμοί γηγενών θηλαστικών εξαφανίστηκαν από τη Δυτική Ευρώπη καθώς εμφανίστηκαν νέα ασιατικά θηλαστικά. Το γεγονός αυτής της ξαφνικής εξαφάνισης τώρα είναι γνωστό ως Grande Coupure.
Πρόσφατα βρέθηκαν ευρήματα απολιθωμάτων στα Βαλκάνια υποδεικνύοντας μια «ιδιόμορφη» βιοπεριοχή που φαίνεται ότι επέτρεψε στα ασιατικά θηλαστικά να «αποικίσουν» τη νοτιοανατολική Ευρώπη από 5 έως 10 εκατομμύρια χρόνια πριν συμβεί το Grande Coupure.
Για τη διερεύνηση, ο Λιχτ, του Γαλλικού Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας, και οι συνεργάτες του επανεξέτασαν τα στοιχεία από όλες τις γνωστές τοποθεσίες απολιθωμάτων στην περιοχή, η οποία καλύπτει τη σημερινή Βαλκανική χερσόνησο και την Ανατολία, τη δυτικότερη προεξοχή της Ασίας.
Η ηλικία αυτών των τοποθεσιών αναθεωρήθηκε με βάση τα τρέχοντα γεωλογικά δεδομένα και η ομάδα ανακατασκεύασε τις παλαιογεωγραφικές αλλαγές που εντόπησε, η οποία έχει ένα «σύνθετο ιστορικό επεισοδιακής βύθησης και επανεμφάνισης».
Αυτό που βρήκαν υποδηλώνει ότι η «Βαλκανατολία» χρησίμευσε ως σκαλοπάτι για τη μετακίνηση των ζώων από την Ασία στη δυτική Ευρώπη, με τη μετατροπή της αρχαίας ξηράς από αυτόνομη ήπειρο σε γέφυρα ξηράς - και επακόλουθη εισβολή με ασιατικά θηλαστικά - που συμπίπτουν με κάποιες «δραματικές παλαιογεωγραφικές αλλαγές».
Πριν από περίπου 50 εκατομμύρια χρόνια, η Βαλκανατλία ήταν ένα απομονωμένο αρχιπέλαγος, χωριστό από τις γειτονικές ηπείρους, όπου άκμασε μια μοναδική συλλογή ζώων διαφορετική από εκείνες της Ευρώπης και της ανατολικής Ασίας, σύμφωνα με την ανάλυση.
Στη συνέχεια, ένας συνδυασμός πτώσης της στάθμης της θάλασσας, αυξανόμενων στρωμάτων πάγου της Ανταρκτικής και τεκτονικών αλλαγών συνέδεσαν την ήπειρο της Βαλκανατολίας με τη Δυτική Ευρώπη, μεταξύ 40 και 34 εκατομμυρίων ετών πριν.
Αυτό επέτρεψε στα ασιατικά θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένων των τρωκτικών και των τετράποδων οπληφόρων θηλαστικών (γνωστοί και ως οπληφόρα) να μεταναστεύσουν προς τα δυτικά και να εισβάλουν στη Βαλκανατολία, δείχνει το αρχείο απολιθωμάτων.
Ο Λιχτ και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν επίσης θραύσματα οστού γνάθου που ανήκει σε ζώο που μοιάζει με ρινόκερο σε μια νέα τοποθεσία απολιθωμάτων στην Τουρκία, την οποία χρονολόγησαν περίπου 38 έως 35 εκατομμύρια χρόνια πριν.
Το απολίθωμα είναι, αναμφισβήτητα, το αρχαιότερο ασιατικό οπληφόρο που ανακαλύφθηκε στην Ανατολία μέχρι σήμερα και προηγείται του Grande Coupure κατά τουλάχιστον 1,5 εκατομμύριο χρόνια, υποδηλώνοντας ότι τα ασιατικά θηλαστικά «αποίκησαν» προς την Ευρώπη μέσω της Βαλκαναλίας.
Αυτό το νότιο μονοπάτι προς την Ευρώπη κατά μήκος της Βαλκαναλίας ήταν ίσως πιο ευνοϊκό για τα αυτά τα ζώα από το να διασχίζουν περιοχές μεγαλύτερου γεωγραφικού πλάτους μέσω της Κεντρικής Ασίας που εκείνη την εποχή ήταν πιο ξηρές αναφέρει ο Λιχτ και οι συνεργάτες του.
Πολλές από τις γεωλογικές αλλαγές που οδήγησαν στη Βαλκανατολία δεν έχουν ακόμη γίνει πλήρως κατανοητές.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο Earth-Science Reviews.
*To Ηώκαινο είναι γεωλογική εποχή η οποία διήρκησε από 56 έως 33,9 εκατομμύρια χρόνια πριν και είναι η δεύτερη εποχή της Παλαιογενούς περιόδου του Καινοζωικού αιώνα. Το Ηώκαινο βρίσκεται χρονικά ανάμεσα στο Παλαιόκαινο και το Ολιγόκαινο. Η έναρξη του Ηώκαινου χαρακτηρίζεται από μια σύντομη περίοδο κατά την οποία η συγκέντρωση άνθρακα-13 ήταν ιδιαίτερα χαμηλή σε σχέση με τον άνθρακα-12 στην ατμόσφαιρα. Το τέλος της χαρακτηρίζεται από συμβάν εξαφάνισης, το οποίο μπορεί να σχετίζεται με τη σύγκρουση αστεροειδών στη Σιβηρία και στον κόλπο Τσέζαπικ.