Η HuffPost Greece αναπτύσσει ερευνητική δραστηριότητα με αντικείμενο τα Open Data και το data journalism, συμμετέχοντας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ODECO.
Η ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής στα ΑΕΙ, που αναμένεται μέσα στα επόμενα 24ωρα, δεν είναι μόνο μία ημέρα αγωνίας για χιλιάδες υποψηφίους και οικογένειες σε ολόκληρη τη χώρα.
Είναι, ταυτόχρονα, η σημαντικότερη «σφυγμομέτρηση» για την οικονομία και την εργασία στην Ελλάδα, καθώς οι προτιμήσεις των υποψηφίων φοιτητών και οι μεταβολές στις βάσεις πολλών σχολών αντικατοπτρίζουν στην πραγματικότητα την εξέλιξη των τάσεων (και) σε επίπεδο αγοράς.
Η HuffPost παρουσιάζει σήμερα μία έρευνα που βασίζεται - αποκλειστικά - σε επεξεργασία ανοιχτών δεδομένων (open data analysis) της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) και του υπουργείου Παιδείας.
Ξεχωρίζοντας τις σχολές όπου οι βάσεις παρουσιάζουν έντονα ανοδική ή καθοδική τάση αντίστοιχα, σε συνδυασμό με τις προτιμήσεις των υποψηφίων όπως αυτές προκύπτουν από τα μηχανογραφικά τους, η HuffPost επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε κομβικά ερωτήματα:
- Γιατί «παραδοσιακές» σχολές υποχωρούν - δραματικά σε ορισμένες περιπτώσεις - στις προτιμήσεις των υποψηφίων την τελευταία δεκαετία;
- Ποιό είναι το κυρίαρχο κριτήριο επιλογής σχολής για τους υποψηφίους φοιτητές των ΑΕΙ;
- Κάνουν τα ελληνικά πανεπιστήμια βήματα στην κατεύθυνση της διασύνδεσης με την αγορά εργασίας;
- Σε μία Ευρωπαϊκή Ενωση όπου η Εκπαίδευση εξελίσσεται σε κλειδί για την Καινοτομία και την Ανάπτυξη, θα κινηθεί η Ελλάδα στην κατεύθυνση που ήδη επέλεξαν χώρες όπως η Ολλανδία, με αγγλόφωνα πανεπιστήμια που προσελκύουν εκατομμύρια φοιτητές από όλο τον κόσμο (και την Ελλάδα), αυξάνοντας το ΑΕΠ τους;
Data analysis: Βάσεις και Προτίμηση ανά Σχολή
Η Ιατρική παραμένει η σχολή που προσελκύει κορυφαίους υποψηφίους, με τις βάσεις να μην υποχωρούν ποτέ κάτω από τις 18.000 μόρια - ακόμα και σε χρονιές όπου τα θέματα δυσκολεύουν πολύ όσους δίνουν Πανελλήνιες.
Από το γράφημα της βάσης για τα τα έτη 2014-2022 είναι αυταπόδεικτό ότι Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Ιωάννινα, που επιλέξαμε ενδεικτικά, κινούνται παράλληλα, ενώ η μικρή υποχώρηση στην Προτίμηση που δείχνουν για τις συγκεκριμένες σχολές οι υποψήφιοι σχετίζεται αποκλειστικά με το γεγονός ότι η θεσμοθέτηση της κατώτατης βάσης εισαγωγής (σε ισχύ από το 2021) αποτρέπει όσους έχουν χαμηλό βαθμό σε κάποιο μάθημα από το να δηλώσουν μία Ιατρική Σχολή ως 1ης Προτίμησης στο μηχανογραφικό τους.
Σημαντική λεπτομέρεια: Η Ιατρική προσφέρει επιλογές άμεσης επαγγελματικής αποκατάστασης τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, με πολλούς απόφοιτους να οδηγούνται εκτός συνόρων αμέσως μετά το πανεπιστήμιο ή αφού πάρουν και την ειδικότητα που επιλέγουν.
ΕΜΠ: Πόλος έλξης επί μία δεκαετία
Η μοβ γραμμή (Αρχιτεκτονική) εμφανίζεται ψηλότερα λόγω του επιπλέον μαθήματος (Σχέδιο) που αυξάνει τα μόρια στη βάση εισαγωγής.
Ωστόσο, οι σχολές «σημαίες» είναι οι τρεις ακριβώς από κάτω: Ηλεκτρολόγοι μηχανικοί, Μηχανολόγοι και Ναυπηγοί. Βάσεις «ακατέβατες» από τα 18.000 μόρια, με τους Πολιτικούς μηχανικούς (καφέ χρώμα) πολύ κοντά επίσης. Στην προτίμηση 1ης σχολής, Ηλεκτρολόγοι και Μηχανολόγοι ξεχωρίζουν με διαφορά.
Νομική: Σταθερά ψηλά, με προβάδισμα στην Αθήνα
Η Νομική Σχολή παραμένει στην κορυφή του ενδιαφέροντος για τους φοιτητές που επιθυμούν «κλασικές» σπουδές, με την Αθήνα να έχει υποχωρήσει οριακά σε βάθος δεκαετίας και την Σχολή της Θεσσαλονίκης ακόμα περισσότερο το 2022. Οι μαχόμενοι δικηγόροι, κατά κοινή ομολογία, δίνουν σε ορισμένες περιπτώσεις μάχες επιβίωσης και λένε ότι η «αγορά» έχει στενέψει, όμως η Νομική επιστήμη ανοίγει πολλούς διαφορετικούς επαγγελματικούς δρόμους (βλέπε και συμβολαιογράφοι, δικαστές, διπλωμάτες κλπ) με αποτέλεσμα να παραμένει μία από τις κορυφαίες διεξόδους για επαγγελματική αποκατάσταση. Η κατώτατη βάση εισαγωγής περιόρισε πάντως τον αριθμό όσων δηλώνουν την Αθήνα ως πρώτη προτίμηση, λίγο πάνω από τους 1.000 υποψηφίους πέρυσι - από 2.000 στις αρχές της περιόδου 2014-2022.
ΟΠΑ: Η Επιχειρηματικότητα συναντά την Τεχνολογία - Δραματική υποχώρηση για Φιλολογία και Αρχαιολογία
Οι φοιτητές που επιλέγουν το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (πρώην ΑΣΟΕΕ) κατευθύνονται σε οικονομικές σπουδές με τελικό προορισμό συνήθως την στελέχωση των μεγάλων επιχειρήσεων.
Στην Ελλάδα η συζήτηση περί διασύνδεσης των σπουδών με την αγορά εργασίας εξελίσσεται, με τα πανεπιστήμια να μην έχουν βρει ακόμα λύσεις σαν αυτές που προσφέρουν ορισμένα μεγάλα πανεπιστήμια στο εξωτερικό - φέρνοντας απευθείας τους αποφοίτους σε επαφή με επιχειρήσεις.
Όμως, στην περίπτωση του Τμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του ΟΠΑ φαίνεται ότι οι φοιτητές ξεπέρσαν ήδη το «σύστημα». Το συγκεκριμένο τμήμα έκανε κάτι πρωτοποριακό επιλέγοντας πριν από 20 χρόνια να συνδέσει την επιχειρηματικότητα με την τεχνολογία και οι επιτυχίες των αποφοίτων του αποτελεί διαπιστευτήρια επιτυχίας. Έτσι ερμηνεύεται η εκτόξευση της βάσης εισαγωγής για το συγκεκριμένο τμήμα (ΔΕΤ) στην περιοχή των 18.000 μορίων και πάνω από το επίσης περιζήτητο τμήμα της Πληροφορικής.
Σε αντίθεση με τους απόφοιτους της ΔΕΤ (η HuffPost διασταύρωσε ότι πράγματι απορροφούνται γρήγορα και σε εντυπωσιακό βαθμό από την αγορά) «παραδοσιακές» σχολές όπως η Φιλολογία και το Ιστορικό-Αρχαιολογικό υποχωρούν δραματικά την τελευταία 4ετία, καθώς αποτελεί κοινό μυστικό ότι το όνειρο του διορισμού στη δημόσια εκπαίδευση μετά το πτυχίο, πλέον θεωρείται απατηλό, δεδομένης της τεράστιας «ουράς» στην επετηρίδα που μεταθέτει σε άγνωστο χρόνο στο μέλλον την πρόσληψη...
“Πάντα σκεφτόμαστε το disruption σαν μια ευκαιρία για πρόοδο κι όχι σαν ένα πρόβλημα που μας χαλάει τη συνήθη καθημερινότητα.”
- Γιώργος Ιωάννου, Καθηγητής Διοίκησης Παραγωγής και Επιχειρησιακών Διαδικασιών στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Γιώργος Ιωάννου στη HuffPost: Tο disruption ως ευκαιρία για πρόοδο
Στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας εισαγάγαμε καινοτομίες που δημιούργησαν τη διαφορά: Υποχρεωτική Πρακτική Άσκηση σε εταιρίες και οργανισμούς, υποχρεωτικό το μάθημα της Επιχειρηματικότητας, Πληροφοριακές Τεχνολογίες που συνδέονται με τα επιχειρησιακά εργαλεία της πράξης, αλλά και θεσμοί όπως ο Σύμβουλος Καθηγητής (Tutor) που βοηθούν τους φοιτητές να προχωρήσουν γρήγορα στις σπουδές τους και να συνδέσουν αυτό που μαθαίνουν στο ακαδημαϊκό περιβάλλον με αυτό που η αγορά εργασίας αναζητά. Και όλα αυτά από καθηγητές-ακαδημαϊκούς που πέρα από την ερευνητική τους ενασχόληση (πολύ σημαντική κι αυτή) δίνουν έμφαση στη σχέση και την εξέλιξη του επιχειρηματικού γίγνεσθαι με τις τελευταίες τάσεις της επιστήμης. Μπορέσαμε να δέσουμε το παραδοσιακό μάνατζμεντ, τη στρατηγική και τη διαχείριση ανθρώπινων πόρων με τα πλέον σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία επιχειρηματικής αναλυτικής και βάσεων δεδομένων, προσφέροντας ένα καινοτόμο πρόγραμμα σπουδών με κατευθύνσεις αιχμής και μαθήματα ουσίας. Δίνουμε όραμα στους φοιτητές μας, όχι με λόγια αλλά με τη δική μας προσωπική σφραγίδα σε όλα τα ακαδημαϊκά και επιχειρησιακά τεκταινόμενα. Πάντα σκεφτόμαστε το disruption σαν μια ευκαιρία για πρόοδο κι όχι σαν ένα πρόβλημα που μας χαλάει τη συνήθη καθημερινότητα. Και αυτό περνάει και στους φοιτητές και μετέπειτα αποφοίτους μας που μπορούν να εξελίσσονται με βάση τις προοπτικές της επιστήμης και τις αγοράς και όχι μένοντας στα στεγανά των παραδοσιακών επαγγελμάτων και τις ευκολίες μιας απλοϊκής πορείας που βασίζεται στις σταθερές του παρελθόντος.
Πληροφορική - Φιλολογία: Δύο αντίθετοι κόσμοι
Η εξέλιξη των βάσεων σε Πληροφορική και Φιλολογία την τελευταία δεκαετία αποκαλύπτουν αυτό που όλοι φανταζόμασταν: Ο κόσμος αλλάζει και οι υποψήφιοι στρέφονται στο μέλλον!
Αυτό δεν σημαίνει ότι η Φιλολογία πρέπει να καταργηθεί, όμως ανακύπτει το ερώτημα: Πότε και ποιός θα επανασχεδιάσει το πρόγραμμα και το πλαίσιο των σπουδών σε αυτές τις σχολές, ώστε να στραφούν προς το μέλλον και να δίνουν επαγγελματικές ευκαιρίες στον σύγχρονο κόσμο;
“Πρέπει να μειωθεί ο αριθμός των εισακτέων, να γίνουν «ελίτ» κατά μία έννοια οι απόφοιτοι των Ανθρωπιστικών Επιστημών. Έτσι θα βρίσκουν απασχόληση και θα προσφέρουν ποιότητα ως εργαζόμενοι σε εκδοτικούς οίκους, για παράδειγμα, αλλά και στη δημοσιογραφία και στη διαφήμιση.”
- Βάνα Νικολαϊδου - Κυριανίδου, Καθηγήτρια Πολιτικής Φιλοσοφίας - Πρόεδρος του Τμήματος Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ
(Τμήμα Φιλοσοφίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) -
Πρόεδρος του Τμήματος Φιλοσοφίας
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου στη HuffPost: Υπάρχει χώρος στην αγορά αν βγάζουμε απόφοιτους με δημιουργική σκέψη
Κάναμε το λάθος να μαζικοποιήσουμε τις Σχολές των Ανθρωπιστικών Επιστημών. Το αποτέλεσμα είναι να μην μπορούν οι απόφοιτοί μας να απορροφηθούν από το εκπαιδευτικό σύστημα. Οι Ανθρωπιστικές Επιστήμες αποτελούν τους θεματοφύλακες των έργων μιας μακραίωνης κουλτούρας. Υπερασπίζονται τις αξίες πάνω στις οποίες θεμελιώθηκε ο Δυτικός πολιτισμός και οι κοινωνίες μας. Μπορούμε να προσαρμόσουμε την εκπαιδευτική διαδικασία στο σύγχρονο περιβάλλον, αλλά όχι να μεταλλάξουμε τις θεματικές των σχετικών Προγραμμάτων Σπουδών.
Προκειμένου το πτυχίο να εξασφαλίζει την επαγγελματική απασχόληση, το πρώτο βήμα θα ήταν να μειωθεί ο αριθμός των εισακτέων και να γίνει υψηλή η βάση εισαγωγής, έτσι ώστε οι απόφοιτοι των Ανθρωπιστικών Επιστημών να αποτελέσουν, κατά μια έννοια, μια «ελίτ». Τότε θα άνοιγαν πολλοί δρόμοι για να ξεκινήσουν μια καλή καριέρα, στελεχώνοντας, εκτός από το πεδίο της εκπαίδευσης και της έρευνας, εκδοτικούς οίκους, Βιβλιοθήκες, Μουσεία ή απασχολούμενοι σε αγορές εργασίας όπως τα ΜΜΕ, η δημοσιογραφία ή η διαφήμιση. Λόγω όμως της μαζικοποίησης, τα παιδιά με υψηλές προσδοκίες δεν βλέπουν τις προϋποθέσεις για ευημερία μέσα από τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Πρέπει να μας δοθεί η δυνατότητα να έχουμε υψηλότερο επίπεδο εισακτέων, οι οποίοι θα αγαπούν πραγματικά το συγκεκριμένο αντικείμενο και θα το αποδεικνύουν, ως φοιτητές, με τις επιδόσεις τους. Τότε, ως απόφοιτοι, θα έχουν την ευκαιρία να διεκδικήσουν μια σημαντική σταδιοδρομία.
HuffPost: Πρέπει να υπάρχει χώρος για την Τεχνολογία στις Σχολές Ανθρωπιστικών Επιστημών;
Β.Ν.Κ.: Βεβαίως και υπάρχει χώρος, γιατί η αξιολόγηση των προϊόντων της τεχνολογίας συνδέεται με ερωτήματα ηθικής και πολιτικής τάξης στα οποία η ίδια δεν είναι σε θέση να απαντήσει. Ποιά είναι, ας πούμε, τα όρια στα πειράματα της ιατρικής και της γενετικής; Η εκτόξευση της τεχνητής νοημοσύνης, επίσης, μας φέρνει αντιμέτωπους με ζητήματα των οποίων η πολυπλοκότητα είναι άλλης φύσης από εκείνα που απασχολούν την πληροφορική. Πρόκειται για θεμελιώδη ερωτήματα, που μας αφορούν όλους, όπως: τί είναι ανθρώπινο και τί δεν είναι; Μπορεί η υπολογιστική δύναμη της μηχανής να ανταγωνισθεί την ανθρώπινη ικανότητα κρίσης και παραγωγής νοημάτων;
Από την άλλη, θεωρούμε την απόκτηση δεξιοτήτων σχετικά με την πληροφορική ως προαπαιτούμενο για τους αποφοίτους του Πανεπιστημίου. Προσπαθούμε να έχουμε μαθήματα Πληροφορικής και γίνεται πλέον κανόνας στο ΕΚΠΑ, η ενσωμάτωσή τους. Οι δυνατότητες χρήσης της τεχνολογίας από τις ανθρωπιστικές επιστήμες, πρέπει να διδάσκονται στους φοιτητές μας. Σήμερα, οι ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, όπως βιβλία, λεξικά, ψηφιοποιημένα κείμενα αποτελούν σημαντικότατη βοήθεια στην εκπαίδευση και στην έρευνα. Από την άλλη, μια αρχαία τραγωδία μπορείς να την ψηφιοποιήσεις, η ερμηνεία όμως των νοημάτων της δεν αναμένεται από τον υπολογιστή.
HuffPost: Πιστεύετε ότι η πρακτική αποτελεί μέρος της διασύνδεσης με την αγορά εργασίας;
Β.Ν.Κ: Ναι, θα έπρεπε να είναι κοντά μας όλοι οι οργανισμοί που ενδιαφέρονται για ανθρώπους ικανούς να συντάξουν κείμενα τα οποία απαιτούν κριτικό πνεύμα και δημιουργικότητα. Είμαι ανεπιφύλακτα υπέρ της πρακτικής άσκησης! Αυτός είναι ο τρόπος οι δημοσιογραφικοί οργανισμοί, ή οι επιχειρήσεις που χρειάζονται δεξαμενές σκέψης να φέρουν κοντά τους νέους ανθρώπους οι οποίοι μπορούν να συμβάλουν στην ποιοτική αναβάθμιση του παραγόμενου έργου. Στη Φιλοσοφία μαθαίνουμε ότι δεν υπάρχουν αυτονόητα, εκπαιδευόμαστε στην κριτική σκέψη και στην κατανόηση δύσκολων εννοιών. Και υπάρχουν νέοι που επέλεξαν αυτή την Επιστήμη, ακριβώς επειδή θέλουν να ασχοληθούν με την πολιτισμική διάσταση και κληρονομιά των κοινωνιών μας, καθώς και με τα ηθικο-πολιτικά ζητήματα που θέτει η τεχνολογική πρόοδος.
Noσηλευτική: Χαμηλότερη βάση μετά την περίοδο της πανδημίας
Οι νοσηλευτές έδωσαν τη μάχη κατά της πανδημίας και η προσφορά τους αναγνωρίζεται, δεδομένων και των ελλείψεων. Όμως το ενδιαφέρον των υποψηφίων μάλλον περιορίζεται, με βάση την εικόνα των βάσεων και των δηλώσεων 1ης Προτίμησης.
Οι λόγοι μπορεί να είναι πολλοί: Χαμηλές απολαβές, δύσκολες συνθήκες εργασίας και αναμονή για την πρόσληψη στον δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα.
Ναυτιλιακές σπουδές: «Έκρηξη» το 2022
Η βάση εισαγωγής κατέγραψε ρεκόρ ξεπερνώντας τα 17.000 μόρια το 2022 και αποτελεί ερώτημα αν αυτή η πορεία θα συνεχιστεί φέτος. Πάντως, το συγκεκριμένο επαγγελματικό πεδίο κερδίζει πόντους - και μάλλον άργησε να συμβεί αυτό σε μία χώρα που διακρίνεται ως παγκόσμια δύναμη στην εμπορική ναυτιλία. Η επιλογή του Πανεπιστημίου Πειραιώς να αναβαθμίσει τις ναυτιλιακές σπουδές δικαιώνεται καταρχήν.
Δημόσια Διοίκηση και Τραπεζική σε «χαμηλές πτήσεις»
Δύο κλάδοι που υπήρξαν περιζήτητοι επί δεκαετίες, όμως τώρα πλήττονται από τα «απόνερα» της κρίσης, με την εικόνα αυτή να περνάει κατά τα φαινόμενα στις αντίστοιχες πανεπιστημιακές σχολές.
Η επαγγελματική αποκατάσταση που δυσκολεύει ίσως έχει παίξει και εδώ τον ρόλο της, καθώς η μεν Χρηματοοικονομική δείχνει κάποια σημάδια ανάκαμψης ενώ η Δημόσια Διοίκηση παρέμεινε μέχρι πέρυσι σε πτωτική τροχιά.
Δημοσιογραφία, Επικοινωνία, ΜΜΕ: Κρίσης παρενέργειες
Η δεκαετία της οικονομικής κρίσης χτύπησε κατάστηθα την αγορά του Τύπου και των ΜΜΕ, με σειρά από λουκέτα σε εμβληματικούς ομίλους (ΔΟΛ, ΠΗΓΑΣΟΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ μεταξύ άλλων).
Ως αποτέλεσμα αυξήθηκε κατακόρυφα η ανεργία στον κλάδο, ενώ οι αποδοχές μειώθηκαν αισθητά. Το 2014 η εισαγωγή σε μία από τις τρεις σχολές του είδους - ΕΚΠΑ, Αριστοτέλειο και Πάντειο - περνούσε από πολύ υψηλές βάσεις, άνω των 17.000 μορίων στην καλύτερη περίπτωση.
Το 2022, μετά από μακρύ κατήφορο, η υψηλότερη βάση ήταν στην Θεσσαλονίκη - λιγο κάτω από τα 16.000 μόρια - ενώ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στην περιοχή των 14.500 μορίων. Όλα αυτά σε ένα κλάδο που μετασχηματίζεται, καθώς τα ψηφιακά Μέσα παίρνουν τη σκυτάλη και η γνώση νέων τεχνολογιών εξελίσσεται σε προαπαιτούμενο.
Στρατιωτικές σχολές: «Αποκλιμάκωση» με τάσεις σταθεροποίησης
Η «είδηση, είναι ότι σε βάθος δεκαετίας η Σχολή Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας (μόνο για πολίτες) σταθεροποιείται στην κορυφή των στρατιωτικών σχολών, με τη βάση εισαγωγής σχεδόν αμετακίνητη στα 18.000(!) μόρια. Ταυτόχρονα, έχει εκτοξευτεί η τάση για την συγκεκριμένη σχολή ως 1ης Προτίμησης.
Ελαφρώς ή αρκετά πτωτικά κινούνται, αντιθέτως, οι Σχολές Ικάρων (Ιπταμένων) και Ευελπίδων.
Φυσικοί πόροι και πρωτογενής παραγωγή: Σχολές με προοπτικές και ένα χάσμα
Η Ελλάδα διαθέτει σταθερά αναπτυσσόμενο κλάδο τροφίμων και είναι πολύ ενθαρρυντικό ότι η Σχολή Επιστήμης Διαιτολογίας και Διατροφής (Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο) εξελίσσεται σε πόλο προσέλκυσης νέων υποψηφίων με μία υψηλή βάση εισαγωγής (κοντά στα 17.000 μόρια).
Είναι χαρακτηριστική η εικόνα στο παρακάτω γράφημα, όπου τρεις σχολές κινούνται παράλληλα - αλλά σε απόσταση μεταξύ τους ως προς τη βάση εισαγωγής και την Προτίμηση. Η Γεωπονία του ΑΠΘ χαμηλότερα από το Χαροκόπειο και αρκετά χαμηλότερα η βάση στην Σχολή Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας.