«Από την αρχή θέλαμε να μιλήσουμε γενικά για το στήθος της γυναίκας, τί συμβολίζει, τί πρεσβεύει για μια γυναίκα, για έναν άντρα, για την κοινωνία», λέει στη HuffPost Greece η Ανιές Σκλάβου, μια εκ των δυο σκηνοθετών του ντοκιμαντέρ, «Βυζιά».
Το ντοκιμαντέρ ήταν μια ιδέα της κοινωνικής ανθρωπολόγου Λιόπης Αμπατζή, η οποία μίλησε για το θέμα από την πρώτη κιόλας συνάντηση των συντελεστών. «Ήταν ξεκάθαρο από την αρχή ποιός θα ήταν ο τίτλος. Η Λιόπη είχε ήδη ασχοληθεί με το γυναικείο σώμα και κυρίως το στήθος στο διδακτορικό της, το οποίο εκδόθηκε σε βιβλίο “Ποτό για παρέα” και στη συνέχεια υπήρξε η βάση για ένα ντοκιμαντέρ για τα μπαρ κονσομασιόν. Είδε τη “δύναμη” της κινούμενης εικόνας. Όταν διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού η ιδέα της να δημιουργηθεί ένα ντοκιμαντέρ για το στήθος ενισχύθηκε», εξηγεί η κα Σκλάβου.
Η κα Σκλάβου και ο σκηνοθέτης Στέλιος Τατάκης συγκέντρωσαν πληροφορίες και προσωπικές ιστορίες ανθρώπων για το στήθος, τις μελέτησαν και τις συζήτησαν. Εκτός όμως από τις μαρτυρίες γυναικών και ανδρών που παρακολουθούμε κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ, οι σκηνοθέτες χρησιμοποίησαν αυτή της Λιόπης ως κεντρική, λειτουργώντας σαν συνδετικός κρίκος με τις υπόλοιπες ιστορίες. Πώς όμως διαμορφώθηκε το σενάριο;
«Εξαρχής υπήρχε μία βάση στο μυαλό μας για το σενάριο του ντοκιμαντέρ. Μικρές ιστορίες, μαρτυρίες γυναικών & αντρών με περιστατικά που αφορούν το στήθος. Ιστορίες που είχε ξεκινήσει να συγκεντρώνει η Λιόπη και που προέκυπταν στην πορεία της επεξεργασίας του ντοκιμαντέρ», λέει η κα Σκλάβου. «Επιλέξαμε να μην έχουμε συνεντεύξεις, όπως γίνεται συνήθως, αλλά να χρησιμοποιήσουμε τη μέθοδο της δραματοποίησης. Δε θέλαμε να υπάρχει ένα “πρόσωπο” πίσω από κάθε ιστορία. Θέλαμε ο θεατής να μπορεί να ταυτιστεί, να αναγνωρίσει τον εαυτό του σε κάποια από τις ιστορίες. Λίγο πολύ όλοι έχουμε βιώσει κάτι αντίστοιχο ή μπορεί να ζήσουμε». Οι συμμετέχοντες του «Βυζιά», «οι φίλες και φίλοι που μοιράστηκαν μαζί μας τις εμπειρίες τους, ήταν πιο ”ανοιχτοί”».
Η προετοιμασία και η μεγαλύτερη πρόκληση
Τα «Βυζιά» είναι μια αυτοχρηματοδοτούμενη παραγωγή, αλλά όχι η πρώτη για τους σκηνοθέτες, οι οποίοι γνώριζαν τις δυσκολίες αλλά οργανώθηκαν καλά. «Δουλέψαμε πάρα πολύ στην προετοιμασία, έτσι ώστε τα γυρίσματα να είναι πολύ οργανωμένα, επιστρατεύσαμε φίλους και γνωστούς να συμμετέχουν αλλά και σε όποιους επαγγελματίες ζητήσαμε βοήθεια (π.χ. η βιοτεχνία αγαλμάτων, το μπαρ, η κλινική) με το που αναφέραμε το θέμα και τί πραγματεύεται μας παρείχαν αυτό που χρειαζόμασταν», λέει η κα Σκλάβου.
Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του εγχειρήματος, ήταν η σύνδεση όλων των ζητημάτων για τα οποία οι συντελεστές θα μιλούσαν. Χρειαζόταν ένας αφηγητής και αυτός ήταν τα «Βυζιά». «Πώς θα συνδέαμε θέματα όπως ο συμβολισμός του στήθους στη θρησκεία, στην κοινωνία, τη λογοκρισία, τις προσωπικές μαρτυρίες και την ιστορία της Λιόπης; Τα βυζιά έγιναν ένας χαρακτήρας, μιλάνε για όλα τα θέματα που τα απασχολούν, συνδέουν ιστορίες, σχολιάζουν ή θέτουν ερωτήματα, με όποιο τρόπο θέλουν. Μπορεί να έχουν ύφος ποιητικό, ειρωνικό, δραματικό. Τα βυζιά είναι το τρίτο σκέλος αυτού του ντοκιμαντέρ», λέει η κα Σκλάβου.
Τα πρότζεκτ προβλήθηκε πέρυσι στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ενθουσίασε και έλαβε θετικά σχόλια από τους θεατές. Σε λίγες ημέρες αναμένεται να παρουσιαστεί στο Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου, στο πλαίσιο του αφιερώματος «Εθνογραφικές Οπτικές στην Υγεία». Εκεί θα παρουσιαστούν ταινίες με σκοπό την ανάδειξη πολιτιστικά ιδιαίτερων και μεθοδολογικά διαφοροποιημένων τρόπων θεώρησης της σωματικής και ψυχικής υγείας, σε ποικίλα πολιτισμικά και θεσμικά πλαίσια.
Τι λένε οι συντελεστές για τη θερμή ανταπόκριση; «Πιστεύουμε ότι είναι ένα ντοκιμαντέρ που σε βάζει σε σκέψεις, που μπορεί να εισάγει πολλές συζητήσεις ανάλογα το πού θέλει ο καθένας να εστιάσει. Σίγουρα δεν μιλάμε για τα πάντα, είναι ένα θέμα που δεν τελειώνει, έχει άπειρες παραμέτρους, αλλά κάνουμε την αρχή θέτοντας κάποια από τα θέματα», συμπληρώνει η κα Σκλάβου.
«Αυτό που σίγουρα αποκομίζει ο θεατής είναι ότι πρέπει να μιλάμε μεταξύ μας, να μοιραζόμαστε τα καλά και τα κακά και να μην φοβόμαστε να εκτεθούμε. Κάτι που έκανε η Λιόπη και όλοι όσοι μοιράστηκαν τις ιστορίες τους μαζί μας».
Συντελεστές
Έρευνα: Λιόπη Αμπατζή
Σκηνοθεσία: Ανιές Σκλάβου-Στέλιος Τατάκης
Η ταινία θα προβληθεί την Πέμπτη στις 19:30 στον Κινηματογράφο Άστορ, στο πλαίσιο του 9ου Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου.