*Το βίντεο διέθεσε στη HuffPost Greece η Διεθνής Αμνηστία με αφορμή τη 19η Ιουνίου, τη Διεθνή Ημέρα για την καταπολέμηση της σεξουαλικής βίας κατά τη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων
Η Σαμίρα είναι μεταξύ των Ροχίνγκια προσφύγων που βρήκαν καταφύγιο στους συνωνιστισμένους καταυλισμούς της περιφέρειας Cox’s Bazar στο νοτιοανατολικό Μπαγκλαντές. Η 17χρονη κοπέλα ήταν παντρεμένη μόνο για δύο μήνες όταν σκοτώθηκε ο σύζυγός της. Βιάστηκε μόλις λίγες μέρες μετά τον θάνατό του, όταν τρεις στρατιώτες εμφανίστηκαν στην πόρτα της μαζί με ακόμα δύο κορίτσια Ροχίνγκια, τα οποία επίσης βιάστηκαν.
«Όταν θα γεννήσω αυτό το μωρό, θα είναι δικό μου, ανεξάρτητα από το ποιος είναι ο πατέρας», ανέφερε μιλώντας στη Unicef. Από τον Αύγουστο περισσότερα από 16.000 μωρά γεννήθηκαν στους καταυλισμούς προσφύγων, σύμφωνα με την υπηρεσία του ΟΗΕ, παρόλο που η Ειδική Εντεταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για τη σεξουαλική βία κατά τη διάρκεια των ένοπλων συγκρούσεων, Πραμίλα Πάτεν, δηλώνει πως δεν μπορεί με ακρίβεια να καταγραφεί ο αριθμός των συλλήψεων που έγιναν από βιασμούς.
«Τουλάχιστον, με μια σφαίρα πεθαίνεις. Αλλά αν βιαστείς, για την κοινότητα είσαι καταραμένη. Μετά τον βιασμό, κανείς δεν σου μιλάει. Κανένας άνδρας δεν θα σε κοιτάξει», λέει η 28χρονη Ζάνα Μουκουνίνγουα από το Κονγκό. Πριν από δεκαπέντε χρόνια, στα τέλη του φραξιονιστικού πολέμου του Κονγκό, στρατιώτες επιτέθηκαν στο χωριό της, τη βασάνισαν και σκότωσαν τους άνδρες. Στη συνέχεια, έδεσαν τις γυναίκες, μαζί τους και την Μουκουνίνγουα, κάρφωσαν τα χέρια και τα πόδια τους στο έδαφος και τις παρέδωσαν στον κάθε περαστικό στρατιώτη.
Η Μουκουνίνγουα δεν γνωρίζει πόσοι άνδρες τη βίασαν κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας της, αλλά θυμάται ότι χρησιμοποιούσαν ακόμα και μπαστούνια και τουφέκια. Όταν μάλιστα οι γυναίκες λιποθυμούσαν από τον πόνο, οι στρατιώτες τους έριχναν κουβάδες με νερό για να συνέλθουν. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του ο ΟΗΕ, τουλάχιστον 200.000 γυναίκες και παιδιά από το Κονγκό έχουν βιαστεί κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών, την ώρα που οι εκτιμήσεις για το νότιο Σουδάν φτάνουν τους χιλιάδες.
Αυτές είναι οι ιστορίες της Σαμίρα και της Ζάνα και είναι μονάχα δύο από τις εκατοντάδες που θα συναντήσει κανείς αναζητώντας στοιχεία για τα περιστατικά σεξουαλικής βίας κατά τη διάρκεια ένοπλων των συγκρούσεων, ενός συνειδητού ειδεχθούς εγκλήματος όχι μόνον απέναντι στο γυναικείο ή ανδρικό φύλο αλλά και σε ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Και παρόλο που ο βιασμός ως φαινόμενο στον πόλεμο είναι μια συνηθισμένη τακτική εδώ και άπειρα χρόνια, άρχισε να διώκεται ποινικά ως έγκλημα μόλις το 1998 από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, με αφορμή την πρώην Γιουγκοσλαβία, αφότου έγινε αντιληπτό ότι, κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Βοσνία, στρατιώτες στη Σερβία είχαν στήσει ολόκληρα στρατόπεδα αποκλειστικά για τους βιασμούς που σχεδίαζαν να διαπράξουν.
Την ίδια περίοδο, αξιωματικοί της Ρουάντα κατηγορήθηκαν επίσης για βιασμό ως έγκλημα πολέμου, κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας του 1994. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που υπέγραψαν τη Διακήρυξη Δέσμευσης για τον Τερματισμό της Σεξουαλικής Βίας στις Ένοπλες Συγκρούσεις.
Ο πόλεμος της Βοσνίας (1992-1995) θεωρείται ένα από τα πιο τραγικά σύγχρονα παραδείγματα διάπραξης των εγκλημάτων του συστηματικού βιασμού και της σεξουαλικής υποδούλωσης. Τα εν λόγω εγκλήματα διαπράχθηκαν κυρίως από τις Σερβοβόσνιες στρατιωτικές και παραστρατιωτικές δυνάμεις ενάντια σε γυναίκες και παιδιά του μουσουλμανικού πληθυσμού. Με βάση τα στοιχεία που έχουν στα χέρια τους διεθνείς οργανώσεις, ο συνολικός αριθμός των θυμάτων ανήλθε σε 25.000 με 50.000 για το διάστημα 1991 με 1995.
Σε πολλές περιπτώσεις τα θύματα αφήνονταν ελεύθερα ενώ ήταν σε στάδιο προχωρημένης εγκυμοσύνης, προκειμένου να μην προχωρήσουν σε άμβλωση. Θύματα της σεξουαλικής βίας όμως είναι και ο ανδρικός πληθυσμός, αφού σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, περίπου 3.000 άνδρες και αγόρια έχουν επίσης βιαστεί κατά την ίδια περίοδο.
Η Γιασμίνα, επιζήσασα σεξουαλικής βίας κατά τη διάρκεια του πολέμου, δήλωσε σε συνέντευξη που παραχώρησε στη Διεθνή Αμνηστία στο παρελθόν: «Δεν μπορώ να κοιμηθώ χωρίς χάπια. Δεν έχω πάψει να αναστατώνομαι εύκολα όταν κάποιος αναφερθεί στον πόλεμο. Μια εικόνα, μια ανάμνηση, ένα τηλεοπτικό σποτ μπορεί να είναι έναυσμα. Δεν το αντέχω... χρειάζομαι βοήθεια.»
Οι αρχές στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη δεν έχουν παράσχει σε αυτές τις γυναίκες πρόσβαση σε κατάλληλη περίθαλψη ή ψυχολογική υποστήριξη, για τις οποίες δίνεται η δυνατότητα μόνο μέσα από μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) που εργάζονται με περιορισμένους πόρους. Μια βοσνιακή ΜΚΟ είπε στη Διεθνή Αμνηστία μάλιστα ότι η συντριπτική πλειονότητα των γυναικών που επέζησαν σεξουαλικών εγκλημάτων πολέμου δεν λαμβάνουν καμία ψυχολογική υποστήριξη.
Χιλιάδες γυναίκες που επέζησαν, έχουν εκτός αυτού χάσει μέλη των οικογενειών τους. Πολλές δεν έχουν τη δυνατότητα να βρουν ή να διατηρήσουν την εργασία τους εξαιτίας της ψυχολογικής τους κατάστασης. Πολλές εξακολουθούν να μην διαθέτουν σταθερή πηγή εισοδήματος και να ζουν στη φτώχεια, χωρίς τη δυνατότητα να αγοράσουν τα φάρμακα που χρειάζονται.
Καθώς ο βιασμός παραμένει θέμα ταμπού, στις περισσότερες περιπτώσεις οι γυναίκες αντιμετωπίζουν στιγματισμό, αντί για την αναγνώριση και τη ζωτικής σημασίας υποστήριξη που χρειάζονται για να βοηθηθούν να ξαναχτίσουν τη ζωή τους.
«Οι αρχές πρέπει να εργαστούν μαζί με ΜΚΟ για να αναπτύξουν μια συνολική στρατηγική που να διασφαλίσει ότι οι επιζήσασες θα λάβουν επανορθώσεις, μεταξύ των οποίων κατάλληλες συντάξεις, υποστήριξη στην πρόσβαση στην εργασία και το υψηλότερο εφικτό επίπεδο υγειονομικής μέριμνας. Η κυβέρνηση πρέπει να υποστηρίξει τις επιζήσασες σεξουαλικών εγκλημάτων πολέμου, να τους δώσει φωνή ώστε να απαιτήσουν τα δικαιώματά τους και να καταπολεμήσουν τις διακρίσεις και το στιγματισμό που αντιμετωπίζουν στην καθημερινή τους ζωή», κατέληξε η Νίκολα Ντάκγουόρθ, Διευθύντρια του Προγράμματος Έρευνας και Δράσης της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.
Αναφέρεται πως οι υποθέσεις του Γιουγκοσλαβικού Πολέμου (1993) και η Γενοκτονία στη Ρουάντα (1994) απετέλεσαν το πρώτο βήμα για την ίδρυση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (2002) ύστερα από το Καταστατικό της Ρώμης το 1998.
Στο ίδιο μήκος κύματος, την περασμένη χρονιά ερευνητές του ΟΗΕ ανακοίνωσαν πως οι συριακές κυβερνητικές δυνάμεις και οι συμμαχικές τους πολιτοφυλακές έχουν πραγματοποιήσει βιασμούς και σεξουαλικές επιθέσεις εναντίον γυναικών, κοριτσιών και ανδρών στο πλαίσιο μιας εκστρατείας για την τιμωρία κοινοτήτων που στηρίζουν την αντιπολίτευση και οι πράξεις αυτές αποτελούν εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Στην έκθεση αναφέρεται επίσης πως το Ισλαμικό Κράτος και άλλες ένοπλες εξτρεμιστικές οργανώσεις εκτέλεσαν γυναίκες, άνδρες και παιδιά με κατηγορίες για μοιχεία, εξανάγκασαν κορίτσια να παντρευτούν και καταδίωξαν ομοφυλόφιλους.
Η 29σέλιδη έκθεση της Επιτροπής Έρευνας του ΟΗΕ, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη χρονιά βασίζεται σε 454 συνεντεύξεις με επιζώντες, συγγενείς, αυτόπτες μάρτυρες, λιποτάκτες, δικηγόρους και ιατρικό προσωπικό.
Κυβερνητικές δυνάμεις βίασαν αμάχους και των δύο φύλων στη διάρκεια ερευνών σε σπίτια και χερσαίων επιχειρήσεων στα πρώτα στάδια της σύγκρουσης και αργότερα σε φυλάκια ελέγχου και σε κρατητήρια, αναφέρουν οι ερευνητές. Το νεότερο γνωστό θύμα είναι ένα κορίτσι εννέα ετών.
«Βιασμοί γυναικών και κοριτσιών τεκμηριώνονται σε 20 παραρτήματα κυβερνητικών πολιτικών και στρατιωτικών υπηρεσιών πληροφοριών και βιασμοί ανδρών και αγοριών τεκμηριώνονται σε 15 παραρτήματα», αναφέρεται στην έκθεση των ερευνητών του ΟΗΕ για τα εγκλήματα πολέμου.
Υπενθυμίζεται πως το περασμένο φθινόπωρο ο Κονγκολέζος γυναικολόγος Ντένις Μουκουέγκε, βραβεύτηκε με το Νόμπελ Ειρήνης μαζί με τη Γεζίντι Νάντια Μουράντ, αφιερώνοντας το βραβείο σε όλες τις γυναίκες αλλά και τους άνδρες που έχουν υποστεί σεξουαλική βία.
Εκείνος έχοντας δημιουργήσει το νοσοκομείο του Πάντζι που άμεσα μετατράπηκε σε κλινική για τα θύματα του βιασμού κατά τη διάρκεια πολέμων, κι εκείνη, έχοντας βιώσει κι η ίδια το τραύμα του βιασμού και επιβιώσει σε μία από τις χειρότερες περιόδους για το λαό της, των Γιαζίντι στο Ιράκ, μάχονται καθημερινά για τα δικαιώματα των ανθρώπων που έχουν ζήσει μια ανάλογη επίθεση.
Για όσους έχουν συνειδητοποιήσει πως οι μαζικοί βιασμοί κατά τις ένοπλες συρράξεις είναι τόσο συνηθισμένοι σε καιρό πολέμου που εξαπλώνονται σαν ασθένεια. Για όσους πιστεύουν πως πρόκειται για εγκλήματα που καταστρέφουν οικογένειες, προσωπικότητες και αποδομούν ολόκληρες κοινωνίες. Και τις περισσότερες φορές είναι χειρότεροι κι από μια σφαίρα. «Γιατί ο βιασμός είναι ένας ζωντανός θάνατος», όπως συνηθίζουν να λένε κι οι άνθρωποι που ξυπνούν ακόμα με αυτό τον εφιάλτη.
(Με πληροφορίες από Amnesty, Time, Unric, hrw.org, Opendemocracy)