Εκδόθηκε το νέο βιβλίο του αναπληρωτή καθηγητή Φιλοσοφίας στο ΕΚΠΑ Γ. Στείρη. Ο τίτλος του είναι “Ευτοπία: Πολιτική θεοσοφία στην πρώιμη νεωτερικότητα”, εκδόσεις Ινστιτούτο του Βιβλίου – Καρδαμίτσα.
Αποτελεί κοινό τόπο στη σύγχρονη βιβλιογραφία ότι ο νεώτερος πολιτικός στοχασμός, το βασικό θεμέλιο της σύγχρονης κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας, είναι θεμελιωδώς εκκομισκευμένος και αντιμεταφυσικός. Χαρακτηριστική είναι η πεποίθηση του Χομπς (1588-1679), ο οποίος διακήρυσσε την ανάγκη να στηριχθεί η νεώτερη πολιτική στις ξεκάθαρες και σταθερές αρχές και την αυστηρή μέθοδο της νέας επιστήμης. Στο πλαίσιο αυτό, η ουτοπική γραμματεία της πρώιμης νεωτερικότητας (1500-1650) εκλαμβάνεται ως μια τυπική έκφραση του κοσμικού πνεύματος της νεωτερικότητας.
Στόχος του κ. Στείρη είναι να αναδείξει ότι στην ουτοπική γραμματεία της πρώιμης νεωτερικότητας υπάρχει ακόμη ένα δομικό στοιχείο, που δεν έχει επαρκώς σχολιαστεί από τους μελετητές. Πέρα από την κλασική και μεσαιωνική παράδοση, ο πρώιμος νεώτερος πολιτικός στοχασμός έχει τουλάχιστον και άλλον έναν πυλώνα: το μυστικισμό – υπό τη μορφή των προφητειών, των αποκαλυπτικών κειμένων και της απόκρυφης γραμματείας– και τις scientiae occultae (αστρολογία, μαγεία, αλχημεία κ.ά.).
Τα κείμενα της πρώιμης νεωτερικότητας, που εξετάζονται στο παρόν βιβλίο, θα μπορούσαν να θεωρηθούν θεοσοφικά, γιατί στην πρώιμη νεωτερικότητα η θεοσοφία –η πίστη δηλαδή σε μια απόκρυφη γνώση, η οποία είναι προσιτή σε ένα κύκλο μυημένων– και ο μυστικισμός συνδέονται αναπόσπαστα με την κατεστημένη θρησκεία.
Συνεπώς, οι ουτοπίες της πρώιμης νεωτερικότητας εισάγουν μια πολιτική θεοσοφία, ως θεμελίωση της πολιτικής στον εσωτερισμό και τον αποκρυφισμό. Ο πολιτικός στοχασμός της πρώιμης νεωτερικότητας δεν είναι τελικά τόσο νεωτερικός, όσο τουλάχιστον θεωρείται. Αντίθετα, είναι βυθισμένος σε θεοσοφικού τύπου έννοιες και πρακτικές, κληροδοτώντας στο νεώτερο πολιτικό στοχασμό αρκετά στοιχεία που αποτελούν εκδοχές ενός ιδιόμορφου πολιτικού θεοσοφισμού.
Αποτελεί κοινό τόπο στη σύγχρονη βιβλιογραφία ότι πολλές από τις έννοιες της πολιτικής στην πρώιμη νεωτερικότητα (16ος-17ος αιώνας) συνιστούν στην πραγματικότητα εκκοσμικευμένες θεολογικές έννοιες, στο πλαίσιο μιας πολιτικής θεολογίας που κατέτεινε σε μια ουσιωδώς θεολογική πολιτική υπό νεωτερικό μανδύα. Στο βιβλίο αυτό επιχειρείται η ανάδειξη της απόπειρας θεμελίωσης και νομιμοποίησης της νεώτερης πολιτικής και σε θεοσοφικές και μυστικιστικές έννοιες, εισάγοντας την έννοια της πολιτικής θεοσοφίας.