Κέρδισαν επαίνους σε ολόκληρη την Ευρώπη για τον τερματισμό της πολύχρονης διαμάχης με την Ελλάδα, την είσοδο της χώρα τους στο ΝΑΤΟ και το άνοιγμα του δρόμου για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ.
Ωστόσο, οι Σοσιαλδημοκράτες της Βόρειας Μακεδονίας (SDSM) είναι αμφίβολο αν θα διατηρήσουν την εξουσία στις γενικές εκλογές που διεξάγονται σήμερα, Τετάρτη λόγω των καθημερινών ανησυχιών που κυριαρχούν - όπως ο κορονοϊός, η οικονομία και η διαφθορά.
Οπως επισημαίνει η Νεκταρία Σταμούλη στο ρεπορτάζ της για το Politico, η κυβέρνηση υπό τον πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεφ χαιρετίστηκε διεθνώς ως πρότυπο για άλλα κράτη στα Δυτικά Βαλκάνια - πρόθυμη να αφήσει τις ιστορικές διαφωνίες της στην άκρη για ένα καλύτερο μέλλον, ακόμη και να συμφωνήσει να προσθέσει τη λέξη «Βόρεια» μπροστά στο όνομα της χώρας για την βελτίωση των σχέσεών της με την Ελλάδα.
Οι προσπάθειές της ανταμείφθηκαν στα τέλη Μαρτίου όταν, με την Γηραιά Ηπειρο να βρίσκεται σε lockdown, οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ έδωσαν το πολυαναμενόμενο πράσινο φως να ξεκινήσουν οι συνομιλίες για την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας και της γειτονικής της Αλβανίας στο μπλοκ.
Οι κοινοβουλευτικές εκλογές ήταν προγραμματισμένες για τις 12 Απριλίου, αλλά αναβλήθηκαν λόγω της πανδημίας. Η χώρα των περίπου 2 εκατομμυρίων ανθρώπων διοικείται από μια υπηρεσιακή κυβέρνηση από τον Ιανουάριο, υπό την ηγεσία του SDSM, αλλά και μέλη του κύριου αντιπάλου του κόμματος, του εθνικιστικού-συντηρητικού VMRO-DPMNE.
Το κύριο καθήκον της διακομματικής κυβέρνησης ήταν να διασφαλίσει την προετοιμασία για τις εκλογές. Αλλά κατέληξε να αναλάβει την ευθύνη για την κρίση του κορονοϊού σε μια από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης.
Η χώρα αντιμετώπισε αρκετά καλά τα πρώτα στάδια της κρίσης, αλλά μετά την υποχώρηση των περιορισμών στα τέλη Μαΐου, σημείωσε απότομη αύξηση των κρουσμάτων και των θανάτων και αυτή τη στιγμή συγκαταλέγεται μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνών που πλήττονται περισσότερο από άποψη υγείας. Τα κρούσματα που καταγράφονται καθημερινά αυξήθηκαν από περίπου 20-30 το Μάιο σε περισσότερα από 100 τον Ιούνιο και έκτοτε η ανησυχητική τάση συνεχίζεται ασταμάτητα, ενώ το ποσοστό θνησιμότητας είναι το υψηλότερο στην περιοχή των Βαλκανίων.
«Νομίζω ότι είναι ένα δεύτερο κύμα», δήλωσε ο Zaev, ο ηγέτης του SDSM, στο Politico. «Στη χώρα μας, ξεκίνησε νωρίτερα λόγω της μεγάλης μουσουλμανικής κοινότητάς μας, η οποία γιόρτασε το Ραμαζάνι [στα τέλη Απριλίου και Μαΐου]… Μετά από αυτό, άρχισαν να εμφανίζονται μεγάλοι αριθμοί».
Ο Ζάεφ απέρριψε την κριτική ότι η κυβέρνηση ήταν πολύ επιεικής με τις θρησκευτικές εκδηλώσεις.
«Δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα περισσότερο, επειδή είμαστε δημοκρατικό κόμμα και το Σύνταγμά μας αναφέρει ότι υπάρχουν ελευθερίες που δεν μπορούν να ελεγχθούν ακόμη και κατά τη διάρκεια πολέμου ή έκτακτης ανάγκης. Ενα από αυτά είναι η θρησκευτική ελευθερία», είπε.
Ωστόσο, οι αντίπαλοί τους κατηγορούν το SDSM ότι άρχισε πρόωρα να αίρει τα περιοριστικά μέτρα για τον κορονοϊό, προκειμένου να πιέσει για την διεξαγωγή εκλογών.
«Αυτό που πήγε στραβά είναι η προθυμία του Ζάεφ να διεξαγάγει εκλογές το συντομότερο δυνατό», δήλωσε σε τηλεφωνική συνέντευξη ο Αντιπρόεδρος του VMRO-DPMNE, Αλεξάνταρ Νικολόσκι.
«Τον Μάρτιο και τον Απρίλιο υπήρξε μια καλή επίδοση [στον κορονοϊό], η δημοτικότητα της κυβέρνησης αυξήθηκε στις δημοσκοπήσεις και το SDSM ήθελε να το χρησιμοποιήσει αυτό και να πραγματοποιήσει πρόωρες εκλογές. Ετσι, χαλάρωσαν όλα τα μέτρα και στη συνέχεια οι αριθμοί εκτοξεύτηκαν», υποστήριξε.
Από την πλευρά του, ο Ζάεφ δήλωσε ότι η κατάσταση σύντομα θα είναι υπό έλεγχο και ότι η οικονομία της Βόρειας Μακεδονίας θα είναι μια από τις λιγότερο επηρεασμένες από τον ιό στην Ευρώπη, με συρρίκνωση του ΑΕΠ περίπου 4% - επειδή η χώρα δεν βασίζεται πολύ στον τουρισμό και λόγω των έκτακτων μέτρων που ανέρχονται περίπου στο 10% του ΑΕΠ.
Ο ιός αλλάζει την ψηφοφορία
Ο κορονοϊός έχει επιβάλει σημαντικές αλλαγές στην τυπική εκλογική διαδικασία. Η ψηφοφορία δεν πραγματοποιείται την συνηθισμένη ημέρα των εκλογών - την Κυριακή - σε μια προσπάθεια να μειωθούν οι πιθανότητες των ψηφοφόρων να επιλέξουν ένα καλοκαιρινό σαββατοκύριακο διάλειμμα έναντι της ψηφοφορίας.
Οι ψηφοφόροι πρέπει να φορούν μάσκες και να διατηρούν κοινωνική απόσταση 2 μέτρων. Ηλικιωμένοι, άλλες ευάλωτες ομάδες και άτομα σε καραντίνα είχαν τη δυνατότητα να ψηφίσουν τη Δευτέρα και την Τρίτη.
Οι δημοσκοπήσεις προμηνύουν κονταρομαχία μεταξύ SDSM και VMRO-DPMNE για την πρώτη θέση. Η οικονομία και η δημόσια υγεία βρίσκονται στην κορυφή της λίστας των ανησυχιών των ψηφοφόρων.
Για να σχηματίσει κυβέρνηση, οποιοδήποτε από τα μεγάλα κόμματα θα χρειαστεί τουλάχιστον έναν εταίρο συνασπισμού, πιθανότατα έναν που αντιπροσωπεύει τη σημαντική αλβανική μειονότητα της χώρας.
Το βασικό αλβανικό κόμμα, η Δημοκρατική Ενωση για την Ενσωμάτωση (DUI), πρώην εταίρος στον συνασπισμό υπό τον Ζάεφ, λέει ότι δεν θα διαπραγματευτεί καν με κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα αυτήν τη φορά, εκτός εάν ο υποψήφιος του οριστεί πρωθυπουργός.
Τόσο το SDSM όσο και το VMRO-DPMNE έχουν απορρίψει αυτήν την προϋπόθεση.
Οι αντίπαλοι του SDSM λένε ότι η επίδοση του στην εξωτερική πολιτική - η οποία περιελάμβανε μια νέα συνθήκη φιλίας με τη Βουλγαρία - μπορεί να έχει κερδίσει φίλους στη Δύση, αλλά το κόμμα παραμέλησε μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της καθημερινής ζωής, της οικονομίας και του κράτους δικαίου.
Νωρίτερα φέτος, ο πρώην ειδικός εισαγγελέας της χώρας και ένας κορυφαίος επιχειρηματίας φυλακίστηκαν για μια υπόθεση διαφθοράς, υπονομεύοντας την αξιοπιστία μιας ειδικής εισαγγελικής έρευνας που ξεκίνησε το 2015 με σκοπό την αποκατάσταση της πίστης σε ένα μακροχρόνια αναξιόπιστο νομικό σύστημα.
«Οι άνθρωποι είναι απογοητευμένοι με την κακοδιαχείριση και [η κρίση του κορονοϊού είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου», δήλωσε ο Νικολόσκι. «Τα τελευταία τρία χρόνια η οικονομία καταρρέει και υπήρξε άνευ προηγουμένου διαφθορά».
Το ίδιο το VMRO-DPMNE δεν είναι ξένο στα σκάνδαλα διαφθοράς. Ο πρώην πρωθυπουργός της Νικόλα Γκρουέφσκι, ο οποίος είχε κατηγορηθεί ευρέως ότι προέδρευε σε ένα ολοένα και πιο αυταρχικό σύστημα νεποτισμού και διαφθοράς, καταδικάστηκε ερήμην για την παράνομη αγορά μιας πολυτελούς Mercedes. Εφυγε στην Ουγγαρία το 2018 για να αποφύγει τη φυλάκιση.
Ο Ζάεφ απορρίπτει τις κατηγορίες των αντιπάλων του τόσο για διαφθορά όσο και για την οικονομία. Λέει ότι η χώρα έχει σημειώσει πρόοδο στο κράτος δικαίου, ενώ η ανεργία μειώθηκε και οι ελάχιστοι και οι μέσοι μισθοί αυξήθηκαν σημαντικά κατά τη διάρκεια της θητείας του.
«Τώρα έχουμε την ευκαιρία να επικεντρωθούμε 100% σε καθημερινά προβλήματα», προσθέτει. «Εχουμε πολύ καλούς φίλους γύρω μας - την Ελλάδα, τη Βουλγαρία - είμαστε μέλη του ΝΑΤΟ, είμαστε στην αρχή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ και μπορούμε να αλλάξουμε την κοινωνία μας με τον καλύτερο τρόπο»