Στην τελική ευθεία για την τελετή απονομής των Όσκαρ και με αφορμή τις πέντε υποψηφιότητες που απέσπασε η body horror ταινία «The Substance» της Κοραλί Φαρζά, με τη Ντέμι Μουρ και την Μάργκαρετ Κουόλι, το BBC επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα, γιατί η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου αγνοεί, παραγνωρίζει -στην πραγματικότητα, περιφρονεί- τις horror ταινίες.
Εάν η Ντέμι Μουρ κερδίσει το Όσκαρ Α΄ Γυναικείου Ρόλου ή το «The Substance» αποσπάσει το χρυσό αγαλματίδιο Καλύτερης Ταινίας, θα είναι μια σημαντική στιγμή -και όχι μόνο για τη σκηνοθέτιδα Κοραλί Φαρζά και τις πρωταγωνίστριες.
Το «The Substance», που έκανε πρεμιέρα στις 19 Μαΐου 2024 στο Φεστιβάλ Καννών, έχει τα χαρακτηριστικά μιας κλασικής ταινίας τρόμου -τέρατα, αίμα και μια αμήχανη αίσθηση σασπένς που κρατά τους θεατές σταθερά προσηλωμένους στην οθόνη. Οι απόψεις μπορεί να διίστανται, οι κριτικοί ωστόσο, ως επί το πλείστον υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μία ταινία η οποία ξεχώρισε τη σεζόν και σημείωσε εισπρακτική επιτυχία.
Η Ντέμι Μουρ υποδύεται την Ελίζαμπεθ Σπαρκλ, μια πρώην σταρ του σινεμά, που απολύεται από την δουλειά της ως τηλεοπτική γυμνάστρια την ημέρα που κλείνει τα 50 της χρόνια. Καταρρακωμένη από την απόρριψη, λαμβάνει την πληροφορία ότι υπάρχει μία ουσία που μπορεί να της δώσει πίσω τη νεότητα της και μαζί όλα έχει χάσει και αποφασίζει να τη δοκιμάσει.
Μπορεί το «The Substance» να μην είναι η κλασική ταινία τρόμου -πολλοί την έχουν χαρακτηρίσει «φεμινιστικό αριστούργημα», διότι φέρνει στο προσκήνιο θέματα που έχουν να αφορούν τη θηλυκότητα, τη γυναικεία αυτοδιάθεση και τα πρότυπα ομορφιάς.
Είναι δεν είναι η κλασική, τυπική ταινία τρόμου, το «The Substance» είναι μία από τις μόλις επτά ταινίες του είδους που έχουν προταθεί ποτέ για το βραβείο στην ιστορία της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.
Έχουν περάσει 33 χρόνια από τότε που «Η Σιωπή των Αμνών» (1992) έγινε η πρώτη -και μέχρι τώρα μοναδική- ταινία τρόμου που όχι μόνο κέρδισε το μεγάλο έπαθλο, αλλά σάρωσε με πέντε βραβεία: Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Διασκευασμένου Σεναρίου, Σκηνοθεσίας (Τζόναθαν Ντέμι), Α΄ Ανδρικού Ρόλου (Άντονι Χόπκινς -για τα μόλις 16 λεπτά εμφάνιση του) και Α΄ Γυναικείου Ρόλου (Τζόντι Φόστερ).
Καμία άλλη ταινία του είδους δεν έχει κερδίσει Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, ωστόσο, ηθοποιοί που έχουν παίξει σε σπουδαία θρίλερ έχουν αποσπάσει βραβεία, όπως η Ρουθ Γκόρντον το 1969 για «Το Μωρό της Ρόζμαρι», η Κάθι Μπέιτς το 1991 για το «Misery» και η Νάταλι Πόρτμαν το 2011 για τον «Μαύρο Κύκνο».
Και πολλοί άλλοι απορρίφθηκαν. Παρά το γεγονός ότι η ταινία «Η διαδοχή» (2018) του Άρι Άστερ έλαβε 52 βραβεία και 113 υποψηφιότητες, συμπεριλαμβανομένων πολυάριθμων διακρίσεων για την πρωταγωνίστρια Τόνι Κολέτ, ούτε η ίδια ούτε η ταινία στο σύνολό της δεν έλαβε υποψηφιότητα στα Όσκαρ ή στις Χρυσές Σφαίρες του 2019.
Γιατί η Ακαδημία «σνομπάρει» τις ταινίες τρόμου
Κριτικοί και σινεφίλ συμφωνούν ότι όλα αυτά τα χρόνια υπάρχει ένας βασικός λόγος για τη «συστηματική» απόρριψη των ηθοποιών που παίζουν σε ταινίες τρόμου, που δεν είναι άλλος από την προκατάληψη για το είδος. Είναι η υπερβολή, η επιτήδευση, η έλλειψη μηνύματος, κάτι άλλο;
Ωστόσο, στο «The Substance», το μήνυμα για τις κοινωνικές πιέσεις που ασκούνται στις γυναίκες είναι σαφές, γεγονός που μπορεί κάλλιστα να ενισχύσει τις πιθανότητες της ταινίας να βραβευτεί από την Ακαδημία, καθώς η ίδια έχει δείξει ότι δίνει σημασία σε τέτοιου είδους μηνύματα.
Ο κριτικός κινηματογράφου Κιμ Νιούμαν πιστεύει ότι «μια σπουδαία ταινία τρόμου είναι αυτή που βρίσκει απήχηση στο ευρύ κοινό, που γίνεται μέρος δημοσίου διαλόγου ή της ποπ κουλτούρας». Προσθέτει όμως, ότι «οι καλύτερες ταινίες τρόμου τείνουν επίσης να είναι διχαστικές και ως εκ τούτου ακόμη και οι πιο εντυπωσιακές να μην ψηφίζονται. Ο τρόμος πρέπει κατά κάποιον τρόπο να είναι ακραίος, χωρίς να είναι σίγουρο ότι θα οδηγήσουν μία ταινία στα βραβεία», εξηγεί ο Νιούμαν.
Μάλιστα, μια σπουδαία ερμηνεία τρόμου συχνά απαιτεί από έναν ηθοποιό όχι μόνο να αγγίξει πολύ έντονα τα συναισθήματα του θεατή, αλλά και να επιδείξει μεγάλη αντοχή υποβάλλοντας τον εαυτό του σε μία διαδικασία με σκοπό την ενίσχυση της αισθητηριακής εμπειρίας του θεατή.
Αυτό που πρέπει να βρεθεί είναι η κατεύθυνση στην οποία τελικά οδηγείται το είδος των ταινιών τρόμου. Είτε προσπαθήσει να κατευνάσει τις μάζες, είτε να δοκιμάσει μία περισσότερο καινοτόμο αφήγηση, η απάντηση βρίσκεται στην μοναδική ταινία τρόμου που βραβεύτηκε ποτέ. Η «Σιωπή των Αμνών», χαρακτηρίστηκε από πολλούς και ως «αστυνομικό θρίλερ», συνδυάζοντας περισσότερα από ένα κινηματογραφικά είδη.
Αν και η διαφορά μεταξύ τρόμου, θρίλερ, crime και δράσης μπορεί να είναι στην πραγματικότητα πολύ λεπτή, η διεύρυνση της κατηγοριοποίησης μιας ταινίας μπορεί να αλλάξει την αντίληψη που έχει το κοινό για αυτήν και να τής ανοίξει τον δρόμο για τα βραβεία.
Με πληροφορίες από BBC