Επιστήμονες στο University of British Columbia ανακάλυψαν ένα αδύνατο σημείο- «αχίλλειο πτέρνα» σε όλες τις μεγάλες παραλλαγές του κορονοϊού SARS-CoV-2, περιλαμβανομένων των υποπαραλλαγών ΒΑ.1 και ΒΑ.2 της Όμικρον. Η αδυναμία αυτή μπορεί να στοχευθεί από εξουδετερωτικά αντισώματα, πιθανώς ανοίγοντας τον δρόμο για θεραπείες με γενική/ «οικουμενική» αποτελεσματικότητα, ανεξαρτήτως της παραλλαγής που έχουν απέναντί τους.
Τα σχετικά ευρήματα παρουσιάστηκαν στο Nature Communications. Στο πλαίσιο της έρευνας παρουσιάζεται η δομή σε ατομικό επίπεδο του συγκεκριμένου αδύνατου σημείου στην πρωτεΐνη-ακίδα του ιού (επίτοπος). Στο επιστημονικό άρθρο περιγράφεται περαιτέρω ένα κομμάτι (θραύσμα) αντισώματος (VH Ab6) που μπορεί να προσδένεται σε αυτό το σημείο και να εξουδετερώνει κάθε μεγάλη παραλλαγή.
«Είναι ένας πολύ ευπροσάρμοστος ιός, που έχει εξελιχθεί έτσι ώστε να αποφεύγει τις περισσότερες θεραπείες αντισωμάτων, καθώς και μεγάλο μέρος της ανοσίας που προσφέρουν τα εμβόλια και η φυσική μόλυνση» είπε ο Δρ. Σριράμ Σουμπραμανιάμ, καθηγητής στο τμήμα Ιατρικής του UBC και senior author της έρευνας. «Η μελέτη αποκαλύπτει ένα αδύνατο σημείο που είναι σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητο ανά τις παραλλαγές και μπορεί να εξουδετερωθεί από ένα θραύσμα αντισώματος. Θέτει τις βάσεις για τον σχεδιασμό θεραπειών για όλες τις παραλλαγές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν πολλούς ευάλωτους ανθρώπους».
Βρίσκοντας τα «αντικλείδια» της Covid-19
Τα αντισώματα παράγονται με φυσικό τρόπο από τα σώματά μας για να αντιμετωπίσουν τη μόλυνση, μα μπορούν επίσης να παραχθούν σε ένα εργαστήριο και να χορηγηθούν σε ασθενείς ως θεραπεία. Αν και έχουν αναπτυχθεί αρκετές θεραπείες με αντισώματα για την Covid-19, η αποτελεσματικότητά τους έχει υποχωρήσει απέναντι σε παραλλαγές με πολλές μεταλλάξεις όπως η Όμικρον. «Τα αντισώματα προσδένονται στον ιό με πολύ συγκεκριμένο τρόπο, όπως ένα κλειδί σε μια κλειδαριά. Αλλά όταν ο ιός μεταλλάσσεται, το κλειδί δεν ταιριάζει πια» λέει ο Σουμπραμανιάμ. «Ψάχναμε “αντικλείδια”- αντισώματα που συνεχίζουν να εξουδετερώνουν τον ιό ακόμα και μετά από εκτενείς μεταλλάξεις».
Το «αντικλείδι» που εντοπίστηκε στο πλαίσιο του νέου επιστημονικού άρθρου είναι το VH Ab6 που διαπιστώθηκε πως είναι αποτελεσματικό κατά των μεταλλάξεων Άλφα, Βήτα, Γάμμα, Δέλτα, Κάππα, Έψιλον και Όμικρον. Το θραύσμα εξουδετερώνει τον SARS-CoV-2 προσδεόμενο στον επίτοπο της πρωτεΐνης- ακίδας και εμποδίζοντας τον ιό να μπει σε ανθρώπινα κύτταρα.
Η ανακάλυψη αυτή είναι καρπός της συνεργασίας μεταξύ της ομάδας του Σουμπραμανιάμ στο UBC και ερευνητών στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπεργκ,, υπό τους Μίτκο Ντιμιτρόφ και Γουέι Λι. Χαρτογραφώντας τη μοριακή δομή της κάθε πρωτεΐνης- ακίδας, η ομάδα του UBC αναζητούσε αδύνατα σημεία που θα μπορούσαν να συμβάλουν σε νέες θεραπείες. «Ο επίτοπος που περιγράφουμε σε αυτό το επιστημονικό άρθρο ως επί το πλείστον είναι μακριά από τα “hot spots” για μεταλλάξεις, και για αυτό οι δυνατότητές του διατηρούνται ανά τις παραλλαγές» είπε ο Σουμπραμανιάμ. «Τώρα που έχουμε περιγράψει τη δομή αυτού του σημείου με λεπτομέρεια, ξεκλειδώνει ένας ολόκληρος νέος κόσμος δυνατοτήτων για θεραπείες» πρόσθεσε.
Ο Σουμπραμανιάμ λέει πως αυτή η «Αχίλλειος Πτέρνα» μπορεί να αξιοποιηθεί από φαρμακοβιομηχανίες, και επειδή το σημείο είναι σχετικά άνευ μεταλλάξεων, οι θεραπείες αυτές θα ήταν αποτελεσματικές απέναντι σε όλες τις υπάρχουσες – και ακόμα και μελλοντικές- παραλλαγές. «Έχουμε τώρα μια πολύ ξεκάθαρη εικόνα αυτού του τρωτού σημείου στον ιό. Ξέρουμε κάθε αλληλεπίδραση που η πρωτεΐνη-ακίδα έχει με το αντίσωμα σε αυτό το σημείο. Μπορούμε από εκεί και πέρα να πάμε προς τα πίσω, χρησιμοποιώντας έξυπνο σχεδιασμό, για να αναπτύξουμε μια ολόκληρη σειρά θεραπειών αντισωμάτων».