Ερευνητές του Stanford Medicine έδειξαν, με πειράματα σε αρσενικά ποντίκια, πως υπάρχει ένα συγκεκριμένο «κύκλωμα» νευρώνων το οποίο είναι υπεύθυνο για τη σεξουαλική διέγερση στα αρσενικά και για τις ενέργειες και την ευχαρίστηση που την ακολουθούν, ανοίγοντας εν δυνάμει νέους δρόμους ως προς την επίλυση θεμάτων σεξουαλικής φύσης στους άνδρες.
Αναλυτικότερα, οι επιστήμονες χαρτογράφησαν ένα εξειδικευμένο «κύκλωμα» σε αρσενικά ποντίκια που ενεργοποιείται από την παρουσία ενός θηλυκού ποντικιού, «πυροδοτώντας» τη σεξουαλική επιθυμία και οδηγώντας σε δραστηριότητα ζευγαρώματος, αλλά και την ευχαρίστηση που προκύπτει από αυτήν.
«Ξεχωρίσαμε ένα κύκλωμα στους εγκεφάλους των αρσενικών θηλαστικών που ελέγχει τη σεξουαλική αναγνώριση, τη λίμπιντο και τη συμπεριφορά και ευχαρίστηση του ζευγαρώματος» είπε ο Νιράο Σαχ, καθηγητής Ψυχιατρικής και Νευροβιολογίας και senior author έρευνας που περιγράφει τα συγκεκριμένα ευρήματα, η οποία δημοσιεύτηκε στις 11 Αυγούστου στο Cell.
Η έρευνα έδειξε πως η διαπίστωση ενός αρσενικού ποντικιού ότι ένα άλλο, ξένο ποντίκι είναι θηλυκό, ενεργοποιεί ένα κέντρο στον εγκέφαλο που αποτελεί την έδρα της λίμπιντο. Ακολούθως, αυτό ενεργοποιεί άλλα κέντρα τα οποία προχωρούν σε ενέργειες ρουτίνας σχετικά με το ζευγάρωμα και φέρνουν ευχαρίστηση, «εκπαιδεύοντας» έτσι το αρσενικό ποντίκι να θέλει να το κάνει ξανά, όταν του δοθεί η ευκαιρία. Όταν υπάρχει πρόθυμο θηλυκό, η ενεργοποίηση του κυκλώματος μπορεί να οδηγήσει σε επανέναρξη ζευγαρώματος, ακόμα και αμέσως μετά την εκσπερμάτωση.
Πέρα από πιθανές φαρμακευτικές εφαρμογές, τα ευρήματα αυτά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε βαθύτερη κατανόηση των διαφορών μεταξύ αρσενικών και θηλυκών θηλαστικών και των δυνάμεων πίσω από την ανθρώπινη σεξουαλικότητα.
Οι ερευνητές έκαναν εκτενή πειράματα, χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνολογίες για να «χαρτογραφήσουν» πλήρως τις νευρωνικές συνδέσεις από τις οποίες αποτελείται αυτό το κύκλωμα. Για να διασφαλιστεί πως η συμπεριφορά και η εγκεφαλική δραστηριότητα των ποντικιών στα πειράματα δεν επηρεάζονταν από κοινωνικές επιρροές, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν ενήλικα, παρθένα αρσενικά που δεν είχαν δει θηλυκά μετά τον απογαλακτισμό τους, σε ηλικία 3-4 εβδομάδων.
Προηγούμενες έρευνες από τον Σαχ και τους συναδέλφους του είχαν δείξει ότι η χειραγώγηση νευρώνων που αναδύονταν από ένα τμήμα της αμυγδαλής (την έδρα των συναισθημάτων μας), το αποκαλούμενο BNST (bed nucleus of the stria terminalis) σε μια άλλη δομή του εγκεφάλου, τον προοπτικό υποθάλαμο, θα μπορούσε να ενεργοποιεί και να απενεργοποιεί την αναγνώριση του φύλου ενός αγνώστου ποντικού από πλευράς του αρσενικού ποντικού. «Θέλαμε να ξέρουμε ακριβώς ποιοι από αυτούς τους νευρώνες μιλούσαν σε ποιους ακριβώς στον προοπτικό υποθάλαμο αφότου γινόταν αυτή η αναγνώριση» είπε ο Σαχ.
Στη νέα έρευνα η ομάδα εστίασε σε μια μικρή ομάδα γενετικά διακριτών νευρώνων BNST, που ξεχωρίζουν λόγω του ότι εκκρίνουν ένα πεπτίδιο βραδείας δράσης, το Substance P. Οι ερευνητές επίσης εντόπισαν μια άλλη μικρή ομάδα γενετικά διακριτών νευρώνων στον προοπτικό υποθάλαμο που είχαν δέκτες για το Substance P. Το πρώτο σετ νευρώνων συνδεόταν με το δεύτερο.
Η διέγερση της περιοχής που περιέχει τους νευρώνες που εκκρίνουν το Substance P επιτάχυνε τη δραστηριότητα στους νευρώνες με δέκτες Substance P στον προοπτικό υποθάλαμο, κλιμακώνοντας τη δραστηριότητα στη δεύτερη κατηγορία για μια περίοδο περίπου 90 δευτερολέπτων, την οποία ακολουθούσε- μετά από μια καθυστέρηση περίπου 10-15 λεπτών- η πλήρης ακολουθία της αρσενικής συμπεριφοράς ζευγαρώματος (ανάβαση, διείσδυση, εκσπερμάτωση). Όπως αποδεικνύεται, όταν το Substance P «δένεται» στους δέκτες που βρίσκονται σε αυτούς τους νευρώνες στον προοπτικό υποθάλαμο, σταδιακά τους ευαισθητοποιεί ώστε να γίνονται όλο και πιο ενεργοί. Η απευθείας διοχέτευση Substance P στην περιοχή επιτάχυνε πολύ τη δυνατότητα του αρσενικού ποντικιού να αρχίσει να ζευγαρώνει με ένα πρόθυμο θηλυκό. Η απευθείας ενεργοποίηση αυτών των νευρώνων οδηγούσε ακόμα και σε ζευγάρωμα με άψυχα αντικείμενα.
Αξίζει να σημειωθεί επίσης και το εξής: Όλα τα αρσενικά θηλαστικά χρειάζονται μια χρονική περίοδο για να αποκατασταθεί η σεξουαλική επιθυμία και δυνατότητα μετά την εκσπερμάτωση. Για τα ποντίκια που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτή την έρευνα, η περίοδος αυτή είναι κανονικά πέντε ημέρες. Ωστόσο η απευθείας διέγερση των εν λόγω νευρώνων έκανε αρσενικά ποντίκια που είχαν μόλις εκσπερματώσει να επανεκκινήσουν άμεσα τη ρουτίνα ζευγαρώματός τους, μέχρι τη δεύτερη σεξουαλική πράξη με θηλυκό ποντίκι. «Χρειάστηκε ένα δευτερόλεπτο ή λιγότερο για να αρχίσουν ξανά τη σεξουαλική δραστηριότητα» είπε ο Σαχ- προσθέτοντας ωστόσο πως «αν κάνεις να σιγάσει αυτό το σετ νευρώνων στον προοπτικό υποθάλαμο, τα αρσενικά δεν ζευγαρώνουν- τελεία και παύλα»- αν και δεν παρατηρήθηκαν άλλες παρενέργειες.
Όσον αφορά στους ανθρώπους, ο Σαχ σημείωσε πως «είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν παρόμοια σετ νευρώνων στον ανθρώπινο υποθάλαμο που ρυθμίζουν τη σεξουαλική ανταμοιβή, συμπεριφορά και ικανοποίηση, και είναι πιθανώς αρκετά παρόμοια με αυτά που παρατηρήσαμε στα ποντίκια».
Η έρευνα αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε φάρμακα- ροοστάτες της λίμπιντο, ικανά να την ενισχύσουν ή να τη μειώσουν, ανάλογα με το αν κάποιος έχει υπερβολική ή μειωμένη σεξουαλική επιθυμία. «Αν υπάρχουν αυτά τα κέντρα σε ανθρώπους- και τώρα ξέρουμε πού να ψάξουμε- θα ήταν δυνατόν να σχεδιάσουμε μικρά μόρια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη ρύθμιση αυτών των κυκλωμάτων» είπε ο Σαχ, προσθέτοντας πως αυτά τα φάρμακα θα διέφεραν από τα σημερινά φάρμακα κατά της στυτικής δυσλειτουργίας: «Αντί να αυξάνουν τη ροή του αίματος σε μικρά αγγεία στο σώμα, θα ενισχύουν ή θα καταστέλλουν μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει τη σεξουαλική επιθυμία των αρσενικών». Σημειώνεται πως η ενεργοποίηση του «κυκλώματος» αυτού δεν φάνηκε να επηρεάζει ευθέως την επιθετικότητα των ποντικιών.
Η ομάδα του Σαχ αναζητεί τώρα αντίστοιχα «κυκλώματα» και σε θηλυκά.