Η κατεδάφιση τριών ορόφων του ξενοδοχείου Coco-Mat Athens BC, η οποία διατάχθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) για την προστασία του αρχαιολογικού χώρου της Ακρόπολης, ήταν η viral είδηση που δεν εξέπληξε, όχι μόνο τους περιβαλλοντολόγους, αλλά και τους απλούς πολίτες που αντιλαμβάνονται τι σημαίνει προστασία επωνύμων από τη Δημόσια Διοίκηση. Όμως παρά τις αποφάσεις οι αυθαίρετοι όροφοι παραμένουν στη θέση τους. Το Συμβούλιο Συμμόρφωσης του Συμβουλίου της Επικρατείας έδωσε στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής και στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας νέα προθεσμία 6 μηνών για βρεθεί το κονδύλι των 349.999,92 ευρώ, προκειμένου να κατεδαφιστούν οι τρεις τελευταίοι αυθαίρετοι όροφοι του ξενοδοχείου Coco Mat στην περιοχή του Μακρυγιάννη.
Με αφορμή τις οικοδομικές αυθαιρεσίες του ξενοδοχείου, αναδείχθηκε η ανεπάρκεια (επιεικώς) των δημοσίων υπηρεσιών – και ιδίως της Πολεοδομίας του Δήμου Αθηναίων – να προστατεύσουν τους αρχαιολογικούς χώρους και το περιβάλλον. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι η νομική προστασία του μνημείου της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, που είναι η Ακρόπολη και ο περιβάλλων αρχαιολογικός χώρος, έχει προβλεφθεί από το νόμο και τις διεθνείς συμβάσεις.
Η παράνομη υπέρβαση ύψους
Η ιδιοκτήτρια του ξενοδοχείου, Μπλε Κέδρος, με αναθεώρηση της άδειας δόμησης προχώρησε σε επεκτάσεις ύψους 36,5 μέτρων, καθ’ υπέρβαση του ανώτατου ορίου των 24 μέτρων, που είχε οριστεί με απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ).
Με την απόφαση ΟλΣτΕ 2101/2019, διατάχθηκε η αναθεώρηση της άδειας δόμησης – καθώς εκδόθηκε χωρίς την έγκριση του Υπουργείου Πολιτισμού και τη σύμφωνη γνώμη του ΚΑΣ – και αποφασίστηκε η κατεδάφιση όλων των αυθαίρετων κατασκευών που υπερβαίνουν το επιτρεπτό ύψος.
Στη συνέχεια, με πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ, δόθηκε τρίμηνη προθεσμία για την εκπόνηση ειδικών μελετών κατεδάφισης, λόγω της «δυσχέρειας» του Δήμου Αθηναίων να συμμορφωθεί με την απόφαση. Ορίστηκε, επίσης, εντεταλμένος δικαστής για την παρακολούθηση της διαδικασίας συμμόρφωσης.
Η απόφαση κοινοποιήθηκε στην αρμόδια Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής, αλλά ο Περιφερειάρχης δήλωσε ότι δεν διαθέτει μηχανήματα για την κατεδάφιση. Επίσης, κοινοποιήθηκε στο Υπουργείο Τουρισμού για την ανάκληση της άδειας λειτουργίας του ξενοδοχείου έως ότου υπάρξει πλήρης συμμόρφωση. Παρόλα αυτά, το ξενοδοχείο εξακολουθεί να λειτουργεί κανονικά, παρά τις αυθαιρεσίες.
Η αδράνεια της Δημόσιας Διοίκησης
Σε άρθρο μου στις 13-7-2023, με τίτλο «Το ξενοδοχείο Coco-Mat και η προστασία των αρχαιολογικών χώρων», είχα διατυπώσει:
«Δεν μπορώ να προβλέψω την εξέλιξη της υπόθεσης, αλλά η πείρα μου με διδάσκει ότι κατεδαφίσεις αυθαιρέτων κτιρίων τέτοιου μεγέθους δύσκολα υλοποιούνται».
Και φαίνεται πως επαληθεύομαι.
Σύμφωνα με το άρθρο 95 παρ. 5 του Συντάγματος:
«Η διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις. Η παράβαση της υποχρέωσης αυτής γεννά ευθύνη για κάθε αρμόδιο όργανο, όπως ο νόμος ορίζει».
Επιπλέον, το άρθρο 94 παρ. 4 του Συντάγματος προβλέπει ότι στα πολιτικά ή διοικητικά δικαστήρια μπορεί να ανατεθεί η λήψη μέτρων για τη συμμόρφωση της διοίκησης προς τις δικαστικές αποφάσεις. Στο ΣτΕ λειτουργεί τριμελές Συμβούλιο Συμμόρφωσης, το οποίο μπορεί να επιβάλλει πρόστιμα σε κυβερνητικούς φορείς, ΟΤΑ και ΝΠΔΔ, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.
Αν και το πρόστιμο είναι αμέσως εκτελεστό και εισπράττεται μέσω του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ), το σύστημα έχει κενά. Δεν προβλέπονται κονδύλια στους προϋπολογισμούς των δημοσίων φορέων για την καταβολή των προστίμων, με αποτέλεσμα να καλύπτονται από το κράτος, αποδυναμώνοντας την αποτρεπτική ισχύ του μέτρου.
Οι δυσκολίες στην κατεδάφιση
Στην παρούσα υπόθεση, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής και το Υπουργείο Οικονομικών «ξέχασαν» να εντάξουν στον προϋπολογισμό τους το απαιτούμενο κονδύλιο των 350.000 ευρώ για τη σύνταξη της μελέτης κατεδάφισης, σύμφωνα με την απόφαση ΣτΕ 2101/2019. Το Συμβούλιο Συμμόρφωσης του ΣτΕ όρισε νέα εξάμηνη προθεσμία και απείλησε με οικονομικές κυρώσεις τους εμπλεκόμενους κυβερνητικούς φορείς.
Οι αυθαίρετες κατασκευές, εντός ή εκτός σχεδίου πόλεως, διαπιστώνονται με αυτοψία και συντάσσεται πρωτόκολλο κατεδάφισης. Για τις εκτός σχεδίου, η κατεδάφιση διατάσσεται άμεσα. Για τις εντός σχεδίου, μπορεί να επιτραπεί νομιμοποίηση υπό προϋποθέσεις – όχι όμως όταν παραβιάζεται ο νόμος για την προστασία των αρχαιοτήτων.
Το πρωτόκολλο κατεδάφισης είναι άμεσα εκτελεστό, αλλά εάν ασκηθεί προσφυγή στα διοικητικά δικαστήρια, η εκτέλεση μπορεί να ανασταλεί με προσωρινή διαταγή δικαστή ή δικαστική απόφαση.
Το κράτος δεν διαθέτει ούτε μηχανήματα ούτε προσωπικό για τις κατεδαφίσεις, οι οποίες ανατίθενται σε ιδιώτες εργολάβους μέσω μειοδοτικών διαγωνισμών. Ωστόσο, το σύστημα παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα, καθώς δεν εμφανίζονται εργολάβοι στους διαγωνισμούς ή παραιτούνται οι αναδειχθέντες εργολάβοι, καθυστερώντας τις διαδικασίες.
Αναγκαία η δημιουργία δημόσιου φορέα κατεδαφίσεων
Η μόνη βιώσιμη λύση είναι η δημιουργία αυτόνομης δημόσιας υπηρεσίας με ίδιο προσωπικό και εξοπλισμό, κατά το πρότυπο της παλιάς ΜΟΜΑ, η οποία θα έχει αποκλειστική αποστολή την κατεδάφιση αυθαιρέτων κατασκευών.
Λέανδρος Τ. Ρακιντζής
Αρεοπαγίτης ε.τ.