Την εξαίρεσή τους από την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στα εδάφη τους, στο σύνολο ή μέρος αυτών, διεκδικούν συνολικά 15 εκ των 28 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μεταξύ αυτών και η Ελλάδα.
Όλες οι χώρες έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν μέχρι τις 3 Οκτωβρίου σχετικό αιτήματα εξαίρεσης αλλά και οι εταιρείες που παράγουν γενετικά τροποποιημένες ποικιλίες, μπορούν να τα αμφισβητήσουν. Σε μια τέτοια περίπτωση οι κυβερνήσεις θα πρέπει να παρουσιάσουν συγκεκριμένα επιχειρήματα στα οποία βασίζεται το αίτημα εξαίρεσης, αντικρούοντας – δυνητικά- κολοσσούς όπως η Mosanto και η Dow. Η πρώτη πολυεθνική πάντως δεν αντέκρουσε την εξαίρεση που είχε λάβει το προηγούμενο διάστημα η Ελλάδα, αν και επέκρινε την επιλογή της. Βέβαια, η Ελλάδα είναι μια μικρή αγορά.
Τώρα όμως εκτός από τη χώρα μας εξαίρεση ζητούν σύμφωνα με δηλώσεις εκπροσώπου της Κομισιόν στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP), χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία που αποτελούν και «μεγάλες» αγορές αλλά και άλλες όπως η Κύπρος, η Αυστρία, η Βουλγαρία, η Κροατία, η Ιταλία, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Ολλανδία και η Πολωνία. Το δε Βέλγιο θέλει να κρατήσει «ελεύθερο από μεταλλαγμένα» το έδαφος της Βαλονίας και η Βρετανία τα εδάφη της Σκωτίας, της Ουαλίας και της Βόρειας Ιρλανδίας.
Μέχρι και τον Μάρτιο του 2014 κάθε χώρα της ΕΕ είχε δικαίωμα να αρνηθεί την καλλιέργεια μεταλλαγμένων για λόγους δημόσιας υγείας ή εγείροντας περιβαλλοντικές ανησυχίες. Μια από αυτές τις χώρες που είχαν αξιοποιήσει αυτή τη δυνατότητα ήταν η Ελλάδα αλλά πλέον, ελλείψει «πειστικών επιστημονικών δεδομένων», οι μονομερείς απαγορεύσεις κρίθηκαν νομικά αβάσιμες.
Πολυεθνικές, λόμπι και μια αμφιλεγόμενη συμφωνία
Τώρα, βάσει του νέου πλαισίου που εισηγήθηκε η τελευταία ελληνική προεδρία της ΕΕ, δίνουν τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να απαγορεύσουν την καλλιέργεια βασιζόμενοι σε άλλα επιχειρήματα, όπως η χωροταξία, οι πολιτικές κατά της επιμόλυνσης ντόπιων ποικιλιών κα.
Από την άλλη οι εταιρείες και το ισχυρό λόμπι στήριξης των ΓΤΟ υποστηρίζουν πως δεν υπάρχουν αδιαμφισβήτητα στοιχεία που να στηρίζουν τις ανησυχίες περί πιθανών κινδύνων για τη δημόσια υγεία ή για το περιβάλλον ενώ στην ίδια γραμμή είναι και οι ΗΠΑ που είναι και χώρα παραγωγής.
Κυρίως οι ΗΠΑ έχουν κατηγορηθεί πως στο πλαίσιο της υπό διαπραγμάτευση εμπορικής συμφωνίας με την ΕΕ, τη διαβόητη πλέον ΤΤΙΡ, πιέζουν για την άρση των αντιρρήσεων που προβάλλουν τα κράτη- μέλη. Το σύνολο άλλωστε της συμφωνίας- που έχει προκαλέσει ισχυρές αντιδράσεις σε επίπεδο κοινωνιών και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και το περιεχόμενο της έχει επικηρυχθεί για 100.000 ευρώ από το Wikileaks,- υποστηρίζεται πως αποτελεί τον «δούρειο ίππο» για να ανοίξει η Ευρώπη την πόρτα της όχι μόνο στα μεταλλαγμένα αλλά κάι για να επεκταθούν, ανεξέλεγκτα στην ευρωπαϊκή αγορά, μεγάλες πολυεθνικές εξάγοντας σε κράτη της ΕΕ προϊόντα που δεν τηρούν τους κανόνες ασφαλείας που ορίζουν οι κοινοτικές νομοθεσίες.
Σημειώνεται πως μέχρι σήμερα η ΕΕ έχει εγκρίνει τέσσερις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες και περισσότερα από 70 γενετικά τροποποιημένα προϊόντα μεταξύ των οποίων τροφές για ανθρώπους και ζώα και λουλούδια.