Στα πρόθυρα του πολέμου βρίσκονται Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, μετά τις νέες συγκρούσεις, που σημειώθηκαν σήμερα, Κυριακή, και είχαν ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους τουλάχιστον 23 άνθρωποι και να τραυματιστούν άλλοι 100, μεταξύ των αζέρικων δυνάμεων και εκείνων της αποσχισθείσας περιοχής του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που στηρίζεται από το Γερεβάν.
Με τη Μόσχα να παίζει τον ρόλο του διαιτητή στην περιοχή, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν ζήτησε να σταματήσουν οι συγκρούσεις, οι χειρότερες από το 2016 σε αυτήν την αμφισβητούμενη περιοχή. Μια ένοπλη σύγκρουση ευρείας κλίμακας στην οποία θα εμπλέκονταν το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία θα μπορούσε να προκαλέσει την παρέμβαση των αντίπαλων δυνάμεων στην περιοχή του Καυκάσου, της Ρωσίας και της Τουρκίας.
Το χρονικό
Η προεδρία της αυτονομιστικής περιφέρειας του Αζερμπαϊτζάν Ναγκόρνο-Καραμπάχ και ο πρωθυπουργός της Αρμενίας (που στηρίζει το Ναγκόρνο Καραμπάχ) Νικόλ Πασινιάν κήρυξαν στρατιωτικό νόμο και «γενική επιστράτευση» ως απάντηση στην εκτεταμένη επίθεση που εξαπέλυσε σήμερα το Αζερμπαϊτζάν. Το Αζερμπαϊτζάν μάλιστα ανακοίνωσε ότι κατέλαβε ήδη έξι χωριά που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της Αρμενίας.
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, σκοτώθηκαν 16 στρατιώτες του ενώ άλλοι 100 τραυματίστηκαν στις συγκρούσεις. Νωρίτερα, το υπουργείο Άμυνας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ γνωστοποίησε ότι κατέστρεψε τέσσερα ελικόπτερα του Αζερμπαϊτζάν, 15 μη επανδρωμένα αεροσκάφη και 10 τεθωρακισμένα κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων. Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, που αλληλοκατηγορούνται για το ποιος φέρει την ευθύνη για την κλιμάκωση, ανακοίνωσαν επίσης θύματα μεταξύ των αμάχων: το Γερεβάν κάνει λόγο για μία γυναίκα και ένα παιδί νεκρούς ενώ το Μπακού ανακοίνωσε ότι σκοτώθηκε μια πενταμελής οικογένεια Αζέρων.
Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ είναι περιοχή που βρίσκεται στο Αζερμπαϊτζάν και στην οποία επί ΕΣΣΔ κατοικούσαν κυρίως Αρμένιοι. Από το 1988 αυτονομιστές, με την υποστήριξη της Αρμενίας, πήραν τον έλεγχο της περιοχής αλλά με κόστος τις ζωές 30.000 ανθρώπων, εξαιτίας των πολεμικών εχθροπραξιών που ξεκίνησαν τη ίδια χρονιά.
Η κατάπαυση πυρός το 1994 μπορεί να τερμάτισε επίσημα τον πόλεμο ωστόσο το πρόβλημα δεν έχει λυθεί και κατά διαστήματα καταγράφονται σοβαρά επεισόδια.
Σημειώνεται πως σε διεθνές επίπεδο η περιοχή αναγνωρίζεται ως μέρος του Αζερμπαϊτζάν αλλά ένα μεγάλο τμήμα της χώρας βρίσκεται υπό τον έλεγχο της de facto Δημοκρατίας του Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Το Αζερμπαϊτζάν, πλούσιο σε πετρέλαιο και με αμυντικό προϋπολογισμό μεγαλύτερος από ολόκληρο τον προϋπολογισμό της Αρμενίας, απειλεί κατά διαστήματα να ανακαταλάβει την αυτονομιστική περιοχή αν οι διαπραγματεύσεις δεν καταλήξουν σε κάποιο αποτέλεσμα.
Οι λεπτές ισορροπίες
Η Αλέσια Βαρτανιάν, εμπειρογνώμονας στο International Crisis Group, εκτίμησε ότι αυτή η νέα κλιμάκωση εξηγείται κυρίως επειδή δεν υπάρχει κάποια ενεργή, διεθνής μεσολαβητική προσπάθεια για τον τερματισμό της σύγκρουσης. Αφότου ξέσπασε η πανδημία «η σύρραξη ξεχάστηκε και οι διπλωμάτες (σ.σ. μεσολαβητές) δεν πήγαν στο Μπακού και το Γερεβάν ούτε καν μετά τις συγκρούσεις του Ιουλίου», εξήγησε.
Τα τελευταία χρόνια το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποίησε τα έσοδα από το πετρέλαιό του για να αγοράσει όπλα. Η Αρμενία, κατά πολύ φτωχότερη χώρα, είναι ωστόσο πιο κοντά στη Ρωσία, η οποία διαθέτει μια στρατιωτική βάση στο έδαφός της. Το Γερεβάν ανήκει εξάλλου σε μια πολιτοστρατιωτική ένωση, με επικεφαλής της Ρωσία, τον Οργανισμό της Συμφωνίας Συλλογικής Ασφάλειας.
Η Ρωσία, που ανταγωνίζεται την Τουρκία στην περιοχή, πουλάει όπλα και στις δύο χώρες.
Αναζωπύρωση και νεκροί
«Κήρυξα στρατιωτικό νόμο και γενική επιστράτευση για τους άνω των 18 ετών», δήλωσε ο ηγέτης του Καραμπάχ, ο Αραΐκ Αρουτιουνιάν, στη διάρκεια έκτακτης συνεδρίασης του τοπικού κοινοβουλίου, ανακοίνωσε η προεδρία.
«Ας υποστηρίξουμε σθεναρά το κράτος μας, τον στρατό μας (...) και θα νικήσουμε. Ζήτω ο ένδοξος αρμενικός στρατός!», έγραψε από την πλευρά του ο πρωθυπουργός της Αρμενίας στο Facebook.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ υποσχέθηκε σε τηλεοπτικό διάγγελμα πως ο στρατός του θα νικήσει στις μάχες που μαίνονταν με τις δυνάμεις της Αρμενίας και των αυτονομιστών του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. «Ο αζερινός στρατός μάχεται σήμερα στο έδαφός του, υπερασπίζεται την εδαφική ακεραιότητά του, καταφέρει συντριπτικά πλήγματα στον εχθρό. Η υπόθεσή μας είναι δίκαιη και θα νικήσουμε», δήλωσε.
Αζερμπαϊτζάν και αρμένιοι αυτονομιστές αλληλοκατηγορούνται για το ποιος άρχισε τις εχθροπραξίες.
«Νεκροί και τραυματίες έχουν αναφερθεί μεταξύ των αμάχων και των στρατιωτικών», ανακοινώθηκε από την αζερινή προεδρία, ενώ ο δημόσιος μεσολαβητής για το Καραμπάχ δήλωσε πως υπάρχουν «θύματα μεταξύ των αμάχων» στον πληθυσμό της περιοχής.
Μια γυναίκα και ένα παιδί έχασαν τη ζωή τους στην περιοχή, ανακοίνωσε από την πλευρά του ο εκπρόσωπος του αρμενικού υπουργείου Άμυνας.
Δύο αζερινά ελικόπτερα καταρρίφθηκαν, είχε ανακοινώσει νωρίτερα το υπουργείο, που υποστηρίζει τους αυτονομιστές, προσθέτοντας πως οι αρμενικές δυνάμεις κατέστρεψαν επίσης τρία άρματα μάχης και τρία μη επανδρωμένα αεροσκάφη, απαντώντας σε μια επίθεση εναντίον μη στρατιωτικών στόχων στους οποίους περιλαμβάνεται η περιφερειακή πρωτεύουσα Στεπανακέρτ.
«Η απάντησή μας θα είναι αναλογική και η στρατιωτικοπολιτική ηγεσία του Αζερμπαϊτζάν φέρει πλήρη την ευθύνη για την κατάσταση», ανέφερε το υπουργείο σε δήλωση που εξέδωσε.
Το Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε από την πλευρά του πως εξαπέλυσε «αντεπίθεση» έπειτα από επίθεση των αυτονομιστών και έκανε λόγο για κατάρριψη ενός μόνο αεροσκάφους.
Η Ρωσία, από την πλευρά της, απηύθυνε έκκληση για «άμεση κατάπαυση του πυρός» στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
«Καλούμε τα μέρη να παύσουν αμέσως το πυρ και να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για τη σταθεροποίηση της κατάστασης», αναφέρει το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του διευκρινίζοντας ότι «σφοδροί βομβαρδισμοί λαμβάνουν χώρα κατά μήκος της γραμμής επαφής και από τις δύο πλευρές».
Στην Άγκυρα, η τουρκική προεδρία έγραψε στο Twitter πως καταδικάζει «αυστηρά την επίθεση της Αρμενίας εναντίον του Αζερμπαϊτζάν» και διαβεβαίωσε πως το Αζερμπαϊτζάν έχει «την πλήρη υποστήριξη της Τουρκίας» ενώ ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας είπε ότι η χώρα του θα στηρίξει το Αζερμπαϊτζάν «με όλα της τα μέσα» και κάλεσε την Αρμενία «να εγκαταλείψει την εχθρικότητά της», στον απόηχο των βίαιων συγκρούσεων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Ο δε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ απηύθυνε σήμερα έκκληση για παύση των εχθροπραξιών και την «άμεση επιστροφή στις διαπραγματεύσεις». «Οι πληροφορίες που αφορούν το Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι πηγή σοβαρότατων ανησυχιών», έγραψε ο Σαρλ Μισέλ σε μήνυμά του στο Twitter. «Η στρατιωτική δράση πρέπει να σταματήσει, επειγόντως, για να αποτραπεί οποιαδήποτε κλιμάκωση της βίας. Μια άμεση επιστροφή στις διαπραγματεύσεις, χωρίς προαπαιτούμενα, είναι ο μοναδικός δυνατός δρόμος».
Την ίδια ώρα, η Γαλλία κάλεσε το Γερεβάν και το Μπακού να σταματήσουν τις εχθροπραξίες και να ξαναρχίσουν αμέσως τον διάλογο. «Η Γαλλία ανησυχεί πολύ για την αντιπαράθεση», επισημαίνει η εκπρόσωπος τύπου του γαλλικού ΥΠΕΞ Ανιές μπον ντε Μουλ, σε μια ανακοίνωση.
Πηγές: Reuters, DW, France 24-AFP