Ξεχωρίζει για την παραδοσιακή του αρχιτεκτονική, τις πλούσιες συλλογές πετρωμάτων που στεγάζει αλλά και το γεγονός ότι είναι ένα ιδιαίτερο σημείο συνάντησης, καθώς η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών φιλοξενεί εκεί από τις 27 Μαρτίου ως τις 15 Ιουνίου 2018, την έκθεση σύγχρονης τέχνης «Γεωμετρίες».
Οι επισκέπτες της έκθεσης μπορούν να παρακολουθήσουν σε διαφορετικά σημεία του Γεωπονικού Πανεπιστημίου ένα περιεκτικό πρόγραμμα σποράς και συγκομιδής καθώς και το άγνωστο οικοσύστημα του πανεπιστημίου. «Πολλά από τα έργα που εκτίθενται εμπνέονται από την γεωπονική επιστήμη. Δημιουργήθηκαν ειδικά για τις ”ΓΕΩμετρίες” μέσα από την αλληλεπίδραση των καλλιτεχνών και μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας του ΓΠΑ, κυρίως Καθηγητών και φοιτητών», γράφει η ανακοίνωση της Πρυτανείας.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει μια μεγάλη ποικιλία δράσεων: από μια εικαστική έκθεση με νέες παραγωγές, έναν περίπατο αφιερωμένο στο νερό και αγώνα κωπηλασίας μέχρι υπαίθριο φεστιβάλ ταινιών για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή.
Η ιστορία
«Το Γεωργικό Μουσείο δημιουργήθηκε με σκοπό να αναδείξει τη συμβολή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, στον εκσυγχρονισμό του αγροτικού τομέα και την ανάπτυξη της ελληνικής γεωργίας», λέει ο Δημήτρης Παναγιωτόπουλος, ιστορικός και υπεύθυνος του Κέντρου Τεκμηρίωσης της Ιστορίας Ελληνικής Γεωργίας Γεωπονικού Πανεπιστημίου.
Διαβαίνοντας την πύλη εισόδου, το βλέμμα σταματά για λίγο αριστερά, στο παλιό μαγγανοπήγαδο που βρίσκεται κεντρικά του προαύλιου, στρωμένου με καταπράσινο γρασίδι, για να επικεντρωθεί στη συνέχεια στο επιβλητικό κτίριο. Το Γεωργικό Μουσείο αποτελεί κομμάτι μιας σειράς κτιρίων του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, μιας όασης στο κέντρο της πόλης.
«Το Γεωργικό Μουσείο, ως θεσμός, ιδρύθηκε το Μάρτιο του 2005 και ενώ οι ενέργειες για τη δημιουργία του μουσείου είχαν ξεκινήσει νωρίτερα, ο αείμνηστος Λεωνίδας Λουλούδης, Αντιπρύτανης τότε Οικονομικού Προγραμματισμού και Ανάπτυξης, υλοποίησε το όραμά των ιδρυτών του καταθέτοντας «υπόσχεση» για το μέλλον του μουσείο ως «ζωντανό κύτταρο μνήμης», με τη σημαντική υποστήριξη συνεργατών και υπό την καθοδήγηση αξιόλογων μουσειολόγων», λέει η Ευρυδίκη Σπυροπούλου, κοινωνική ανθρωπολόγος και υπεύθυνη του μουσείου. Το Γεωργικό Μουσείο, έκτασης 2000 τ.μ. καταλαμβάνει δύο ορόφους του αναπαλαιωμένου κτιρίου όπου στεγάζονταν το Κτηνιατρικό Ινστιτούτο. Το σχήμα ”Π” των εγκαταστάσεων, ακολουθεί την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, σχεδιασμένο από ανώνυμο αρχιτέκτονα και κατασκευασμένο το 1929, λειτουργώντας αρχικά ως Οροπαραγωγικός Σταθμός Αθηνών.
Οι συλλογές
Στη δεξιά πλευρά του εξωτερικού χώρου, μια σύγχρονης κατασκευής σκάλα μας οδηγεί στον επάνω όροφο, σε έναν χώρο διαμορφωμένο από γυαλί και ξύλο. Εκεί δεσπόζει μια μοναδική συλλογή, αυτή του «Μουσείου Ορυκτών και Πετρωμάτων», γνωστή και με το όνομα «Μουσείο Καθηγήτριας Ελευθερίας Δάβη». Η καθηγήτρια Ορυκτολογίας για πολλά χρόνια συγκέντρωνε τα σημαντικότερα ορυκτά-μεταλλεύματα και λατομικά προϊόντα, που μαρτυρούν τον πλούσιο ορυκτό πλούτο της χώρας. Κλιμακωτές γυάλινες προθήκες, με μεικτά ορυκτά-μεταλλεύματα γαληνίτη, σφαλερίτη, σιδηροπηρίτη και πολύχρωμα πετρώματα επιστημονικού ενδιαφέροντος, μας προσελκύουν να τα γνωρίσουμε και να τα περιεργαστούμε, βλέποντας παράλληλα και το συνοδευτικό βίντεο που προβάλλεται στο μικρό χώρο.
Κατεβαίνοντας μια δεύτερη σκάλα, βρισκόμαστε αμέσως μπροστά στη μεγάλη πόρτα της κύριας αίθουσας του Γεωργικού Μουσείου, μιας αίθουσας που παλαιότερα χρησιμοποιούνταν ως χώρος συλλογής και τεκμηρίωσης του υλικού του.
Η επιστημονική διαδρομή του πανεπιστημίου, η ιστορία της γεωπονικής εκπαίδευσης γενικότερα, καθώς και η εξέλιξη της τεχνολογίας των επιστημονικών οργάνων, ξετυλίγονται στα μάτια μας, μέσω μιας δομημένης αφήγησης, ξεχωριστών θεματικών συλλογών και ενοτήτων. Τοποθετημένα σε περίοπτη θέση, το ενδιαφέρον μας κεντρίζουν από ζυγοί ακριβείας έως προπλάσματα φυτών και ζώων. Τα αντικείμενα συμπληρώνουν τη συλλογή επιστημονικών οργάνων και εργαστηριακού εξοπλισμού, η οποία άρχισε να συγκεντρώνεται το 1998 από την κα Άννα Κούρτη, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο τμήμα Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου. «Όλα τα εκθέματα της συλλογής επιστημονικών οργάνων και εργαστηριακού εξοπλισμού προέρχονται από τα εργαστήρια Φυσικής, Χημείας, Γεωργίας, Βοτανικής, Αμπελολογίας, Γαλακτοκομίας και το πρώην εργαστήριο Οικιακής Οικονομίας, από τη χρονιά ίδρυσης του πανεπιστημίου το 1920, μέχρι το 1980. Κάποια όργανα της συλλογής χρονολογούνται από τις αρχές του αιώνα-πολύ πριν την ίδρυση της Ανωτάτης Γεωπονικής Σχολής Αθηνών- καθώς πιθανότατα προέρχονται από το Κεντρικό Γεωπονικό Χημείο Αθηνών, το οποίο λειτουργούσε από το 1901 στον ίδιο χώρο όπου αργότερα εγκαταστάθηκε η Σχολή», συμπληρώνει η κα Σπυροπούλου.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το έργο του Εμμανουήλ Βάθη, καλλιτέχνη και βοηθού του εργαστηρίου Δενδροκομίας. Η εξαιρετικά λεπτομερής δουλειά του Ε. Βάθη, έχει αναγνωρισθεί ως πολύ μεγάλης αξίας, καλλιτεχνικής και επιστημονικής, αφού ζωγράφιζε φυτά, καρπούς και τις ασθένειές του, δια γυμνού οφθαλμού. «Η συλλογή των έργων του E. Βάθη, περιλαμβάνει συνολικά 2.254 ζωγραφικά έργα που είναι ταξινομημένα από τον ίδιο σε ενότητες δένδρων, θάμνων, αναρριχώμενων κ.α. Τα 250 από τα ζωγραφικά έργα αποτελούν τα φυτά του Πάρκου της Αρχαίας Αγοράς», εξηγεί η κα Α. Κούρτη. Το υλικό που σώζεται στο Εργαστήριο Δενδροκομίας, αποτελείται από 162 ζωγραφικά έργα του Βάθη και τρείς συλλογές γύψινων προπλασμάτων ποικιλιών εσπεριδοειδών, μηλοειδών και πυρηνοκάρπων, ενώ το μουσείο συνεχίζει να συγκεντρώνει τα έργα του σπουδαίου καλλιτέχνη.
Στην τελευταία στάση στον κύριο χώρο του μουσείου, παρακολουθούμε τη συλλογή με τα εργαλεία και οικιακά σκεύη από τη ζωή στην ύπαιθρο, της οποίας τα εκθέματα προέρχονται κυρίως από δωρεές και αγορές. Ξύλινα εργαλεία όπως το Ησιόδειο άροτρο, μια ξύλινη αδοκάνα, δικράνια και άλλα σκεύη που έχουν σμιλευτεί στο χέρι, αποτελούν την ενότητα, που είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Οι συλλογές αριθμούν περισσότερα από 1000 τεκμήρια, πολλά από τα οποία βρίσκονται σε αποθηκευτικούς χώρους που δεν είναι επισκέψιμοι ακόμη από το κοινό.
Οι υπεύθυνοι του μουσείου συνεχίζουν με πολλή αγάπη να ερευνούν και να προσφέρουν περισσότερες γνώσεις και πληροφορίες στους επισκέπτες. «Ο πρωταρχικός μας ρόλος είναι ο εμπλουτισμός των συλλογών και η διάσωση και τεκμηρίωση του εργαστηριακού υλικού του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, ως σημαντικό πολιτιστικό απόθεμα της ακαδημαϊκής μας κοινότητας και τεκμήριο της ιστορίας της, το οποίο αντλεί τη σπουδαιότητά του τόσο λόγω της παλαιότητάς όσο και σε κάποιες περιπτώσεις και της σπανιότητάς του ως προς την τεχνολογική πρωτοπορία της εποχής που εκπροσωπούν», λέει η κα Σπυροπούλου.
Εκτός από τις προγραμματισμένες προβολές και ημερίδες, το μουσείο δέχεται σε καθημερινή βάση, έναν σημαντικό αριθμό επισκεπτών, ανάμεσά τους και ακαδημαϊκοί από το εξωτερικό. «Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει καθιερώσει από το 2001 την πραγματοποίηση επισκέψεων μαθητών της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε χώρους των εργαστηρίων του Πανεπιστημίου, που κρίνονται ιδιαίτερα ενδιαφέροντες από εκπαιδευτικής απόψεως και παρέχουν ερεθίσματα προς την κατεύθυνση της κατανόησης του φυσικού περιβάλλοντος», προσθέτει ο κ. Παναγιωτόπουλος.
Άλλες πολιτιστικές δράσεις
«Στα πλαίσια της επετείου από την ίδρυση του Πανεπιστημίου (1920), προγραμματίζουμε μια σειρά από εκδηλώσεις, οι περισσότερες από τις οποίες θα πραγματοποιηθούν στους χώρους του μουσείου. Οι εορταστικές εκδηλώσεις ξεκίνησαν το 2017 και θα διαρκέσουν για ένα ολόκληρο χρόνο,» λέει ο κ. Σταύρος Ζωγραφάκης, διευθυντής του Γεωργικού Μουσείου.
Εκτός από τις συλλογές που φιλοξενούνται στους χώρους του, το Γεωργικό Μουσείο φιλοξενεί ποικίλες πολιτιστικές δράσεις, κύκλους σεμιναρίων, διαλέξεις, βιβλιοπαρουσιάσεις κ.ά., σε μια προσπάθεια να πραγματοποιηθεί ένα «άνοιγμα» του μουσείου στο κοινό και να ενισχυθεί η επικοινωνιακή διάσταση και ο κοινωνικός του ρόλος, μέσω προγραμμάτων και εκδηλώσεων. «Όραμα και πρόκληση για το μουσείο είναι να ικανοποιήσει ένα πολύπτυχο μουσειακής δράσης, να γίνει ένας πολυχώρος πολιτισμού, που δε θα στοχεύει αποκλειστικά στην οργάνωση εκθέσεων. Επιθυμούμε η επίσκεψη του κοινού να είναι μία συνδυασμένη εμπειρία γνώσης και ψυχαγωγίας, με την πολύπλευρη ενεργοποίηση και ευαισθητοποίηση των επισκεπτών, ώστε το μουσείο να ανταποκρίνεται στην παιδαγωγική, ψυχαγωγική, ερευνητική και επιμορφωτική του διάσταση», συνεχίζει η κα Σπυροπούλου.
Τέλος, οι συντελεστές του μουσείου επιταχύνουν τις διαδικασίες για νέες συνεργασίες με «πολιτιστικούς φορείς, πανεπιστήμια τόσο της Ελλάδας όσο και του εξωτερικού, καθώς και για την πραγματοποίηση περισσότερων εκπαιδευτικών προγραμμάτων που θα απευθύνονται σε φοιτητές».