Το επόμενο μεγάλο κίνημα στην Τέχνη θα έρθει από την Τεχνητή Νοημοσύνη;
Σύμφωνα με τους ειδικούς οι εκτιμήσεις είναι εξαιρετικά πρόωρες, καθώς η νέα συνθήκη βρίσκεται μόλις στην αρχή.
Ωστόσο, η απόφαση του οίκου Christie’s να δημοπρατήσει το φθινόπωρο «έργα τέχνης» που δημιουργήθηκαν από έναν αλγόριθμο -ο πρώτος οίκος δημοπρασιών που κάνει την κίνηση- άνοιξε τη δημόσια συζήτηση με τον πιο έντονο τρόπο. Και μόνο η υπογραφή του «καλλιτέχνη» στο κάτω μέρος του πίνακα δεν αφήνει την παραμικρή αμφιβολία:
Το «Πορτραίτο του Edmond de Belamy» (2018), η παράξενη, αλγοριθμική εικαστική απεικόνιση ενός αριστοκράτη -ο πίνακας δίνει την εντύπωση μη ολοκληρωμένου έργου- δεν είναι έργο ανθρώπου.
Παρά ταύτα, θα δημοπρατηθεί στη Νέα Υόρκη και αναμένεται να πωληθεί 7.000 - 10.000 δολάρια. Το γεγονός ότι, συμπεριελήφθη στη δημοπρασία Prints & Multiples (23 - 25 Οκτωβρίου) έχει ήδη πυροδοτήσει αντιδράσεις.
Παρά το γεγονός ότι οι εικόνες που δημιουργούνται με την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ευρέως γνωστές τα τελευταία τρία χρόνια, από την κυκλοφορία του software της Google «DeepDream» το 2015, το «πεδίο» είναι ακόμη στα σπάργανα και τα «έργα τέχνης» της ΑΙ δεν έχουν καταφέρει ούτε αισθητικά, ούτε εννοιολογικά να απασχολήσουν με αξιώσεις τον κόσμο της τέχνης.
Αλλά από τη στιγμή που ο ιστορικός οίκος Christie’s προέβη στην ανακοίνωση περί δημοπράτησης του πορτραίτου τα media άρχισαν να κάνουν λόγο για νέα δεδομένα. Ούτως ή άλλως και ανεξαρτήτως θέσεων και προθέσεων, το γεγονός σηματοδοτεί την άφιξη της AI art στη διεθνή σκηνή των δημοπρασιών. Και δη, ενώ η Google γιορτάζει τα 20χρονα της.
Τρία πρόσωπα βρίσκονται πίσω από την ιστορία αυτή, οι κύριοι Hugo Caselles-Dupré, Pierre Fautrel και Gauthier Vernier. Ο αλγόριθμος δημιουργήθηκε για λογαριασμό της εταιρείας τους Obvious με έδρα το Παρίσι και ο «πίνακας» είναι ένα από τα πορτραίτα της φανταστικής οικογένειας Belamy.
Σύμφωνα τουλάχιστον με τον οίκο Christie’s, η Obvious διερευνά τη σχέση - διασύνδεση τέχνης και τεχνητής νοημοσύνης, με τη μέθοδο GAN (generative adversarial network).
Πώς λειτουργεί
Για να δώσει ο αλγόριθμός τους ένα τυπικό με μια πρώτη ματιά πορτρέτο, η Obvious υποστηρίζει ότι τον τροφοδότησε με τα data 15.000 πορτρέτων που δημιουργήθηκαν μεταξύ 14ου και 20ού αιώνα. Χρησιμοποιώντας αυτές τις εικόνες, ο αλγόριθμος ήταν σε θέση να «δημιουργήσει» νέες εικόνες παρόμοιες με αυτές που είχε τροφοδοτηθεί.
Στη συνέχεια, τα νέα πορτραίτα παρουσιάστηκαν σε έναν άλλο αλγόριθμο (το αντίπαλο δέος της GAN) προκειμένου να γίνει διάκριση μεταξύ των εικόνων που δημιουργήθηκαν από καλλιτέχνες, εν ολίγοις από ανθρώπους, και των εικόνων που δημιουργήθηκαν τεχνητά. Η διαδικασία έχει έναν σκοπό: Την «εξαπάτηση» του αλγόριθμου, να νομίζει δηλαδή, ότι τα «παραγόμενα» πορτρέτα είναι αληθινά έργα τέχνης.
«Το έργο δεν είναι ούτε ενδιαφέρον, ούτε πρωτότυπο»
Σύμφωνα με το artnet.com, πολλοί (στον κόσμο της τέχνης) έχασαν τον ύπνο τους μετά από αυτή την κίνηση -η Obvious έχει βαφτίσει το μοντέλο της «GAN-ism».
Ωστόσο, καλλιτέχνες οι οποίοι χρησιμοποιούν ως εργαλείο την Τεχνητή Νοημοσύνη, θεωρούν ότι, το τι μπορεί να κάνει η τεχνολογία από μόνης της, είναι πρόωρο να εκτιμηθεί.
Ο Mario Klingemann, πρωτοπόρος της AI art που δουλεύει με τη GAN από την πρώτη στιγμή, λέει ότι ενώ το μοντέλο μπορεί να δημιουργήσει εικόνες που δείχνουν καινούργιες και φαίνεται να προσδιορίζουν το είδος της τέχνης που παράγεται από την Τεχνητή Νοημοσύνη, στην πραγματικότητα είναι απλά και μόνο ένα εργαλείο στην «εργαλειοθήκη» της τέχνης.
«Το έργο δεν είναι ούτε ενδιαφέρον, ούτε πρωτότυπο», συμφωνεί ο Robbie Barrat, νεαρός καλλιτέχνης που δουλεύει με την Τεχνητή Νοημοσύνη. «Προσπαθούν να το κάνουν να ακούγεται λες και ‘εφηύραν’ ή ‘έγραψαν’ τον αλγόριθμο που παρήγαγε τα έργα», αλλά στην πραγματικότητα η εταιρεία χρησιμοποιεί μια προϋπάρχουσα εφαρμογή του μοντέλου για να παράξει προϊόντα χαμηλής ανάλυσης, τα οποία στη συνέχεια περνούν από έναν online ενισχυτή για να δώσουν την τελική εικόνα. Δουλεύουν με GAN χαμηλής ανάλυσης όπως αυτό από το 2015» λέει ο Barrat, προσθέτοντας ότι πριν από έναν χρόνο, όταν ήταν 17 ετών, εργάστηκε πάνω σε ένα project χρησιμοποιώντας ακριβώς τον ίδιο τύπο νευρωνικού δικτύου και πανομοιότυπο data. «Ουδείς στον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης και της τέχνης τους θεωρεί καλλιτέχνες - πιο πολύ έμποροι είναι» καταλήγει.