Τελικά, τί σημαίνουν και τί σηματοδοτούν για εμάς τα Χριστούγεννα; Την έναρξη μιας περιόδου ανάπαυλας και αργίας από τις επαγγελματικές και σχολικές υποχρεώσεις; Ευκαιρία για διασκέδαση και κατανάλωση. Επιπλέον φαγητό, ποτό, κιλά και ύπνο; Συνωστισμός και στριμωξίδι σε πλατείες για την αφή κωνοφορόσχημων δέντρων από λαμπιόνια; Ξεφάντωμα με λατινοαμερικάνικους ήχους και εποχιακά pop άσματα;
Κάθε χρονιά τέτοια εποχή αναδύεται το καταθλιπτικό οξύμωρο της κοσμοθεωρίας μας. Επικαλούμαστε, με μια διονυσιακή εφορία, το «πνεύμα» των Χριστουγέννων, αυτό το αόριστο, θολό και υλιστικό «πνεύμα», ζητούμε να εναρμονιστούμε μαζί του ενώ ταυτόχρονα το Πνεύμα της Αληθείας, το τιμώμενο πρόσωπο, ο σαρκωθής Θεός Λόγος, ο Ιησούς Χριστός, αναδεικνύεται ως ο μεγάλος απών, όπως διαρκώς εξοβελίζεται από κάθε μας πράξη και σκέψη.
Δικαιολογούμαστε λέγοντας ότι, δεν πρέπει να είμαστε εκτός «εποχής». Ανησυχούμε μην τυχόν και δεν ακολουθούμε το πρόταγμά της. Μα η ελληνική μας παράδοση δεν ακολουθούσε «εποχές», και όποτε το έκανε έβγαινε ζημιωμένη, αλλά γινόταν εποχή ή τουλάχιστον προηγούνταν αυτής. Ανησυχούμε μην τυχόν μείνουμε εκτός «εποχής». Μα η ορθόδοξη χριστιανική παράδοσή μας δεν ενδιαφέρεται για «εποχές», αλλά για την αιωνιότητα και πως θα την εισάγει στο σήμερα. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων: Δεν αναφέρομαι σε κάποια τρόπον τινά απόρριψη του παρόντος το οποίο κληθήκαμε να ζήσουμε, αλλά για τη νοηματοδότησή του. Οφείλουμε να διακρίνουμε τούτες τις λεπτομέρειες.
Πρόταση νοήματος αποτελεί το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, το οποίο γίνεται άνθρωπος. Κάλλιστα θα μπορούσε, καθισμένος αναπαυτικά στο θεϊκό του θρόνο, να μας ταχυδρομεί οδηγίες και εντολές για τη σωτηρία μας και για το πώς «οφείλουμε» να πορευτούμε. Θα μπορούσε να κατακεραυνώνει τους ανεπίδεκτους μαθήσεως. Θα μπορούσε, ακόμη, να ξαναπλάσει τον άνθρωπο από την αρχή. Δεν το κάνει, όμως, σεβόμενος την ελευθερία μας. Έρχεται, λοιπόν, στον κόσμο προκειμένου να μας προτείνει έναν ξεχωριστό τρόπο του βίου ο οποίος οδηγεί στους κόλπους της αγάπης Του. Γίνεται άνθρωπος για να μας δείξει πρακτικά ότι, αν και άνθρωποι με αδυναμίες, μπορούμε να καταφέρουμε την κατά χάριν θεανθρώπισή μας, αρκεί να το θέλουμε.
Πού βρίσκονται όλα αυτά στον σύγχρονο τρόπο που βιώνουμε τις άγιες τούτες ημέρες. Γιατί άραγε αποκρύπτονται; Γιατί δεν παρουσιάζονται έστω και ως εναλλακτική πρόταση, στο πλαίσιο των υποδειγματικών δημοκρατικών μας κοινωνιών. Είναι η ασχετοσύνη, η αβουλία, η αδιαφορία ή σκοπιμότητα που βυθίζει την προορισμένη για τα ανώτερα ζωή μας στο βούρκο της άπιαστης και φαύλης υλιστικής ευημερίας; Πέραν από τους λόγους διασκέδασης, που και αυτή χρειάζεται αν δε γίνεται αυτοσκοπός: Πώς μας προπαρασκευάζουν, στο να υποδεχτούμε και να κατανοήσουμε το γεγονός της Γεννήσεως, εορτοσυνάξεις μουσικά επενδυμένες με τραγούδια τύπου «la macarena», swing ή twist και άραγε πότε εμβαθύναμε τελευταία φορά στα γεμάτα θεολογικών νοημάτων παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα κάλαντα:
Καλήν εσπέραν άρχοντες,/ αν είναι ορισμός σας,/ Χριστού τη Θεία γέννηση,/ να πω στ′ αρχοντικό σας./
Χριστός γεννάται σήμερον,/ εν Βηθλεέμ τη πόλει,/ οι ουρανοί αγάλλονται,/ χαίρει η φύσις όλη.
Εν τω σπηλαίω τίκτεται,/ εν φάτνη των αλόγων,/ ο βασιλεύς των ουρανών,/ και ποιητής των όλων./
Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι,/ το Δόξα εν υψίστοις,/ και τούτο άξιον εστί,/ η των ποιμένων πίστις./
ή
Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκησεν
Βασιλεύς των όλων και Κύριος, ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαί
Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε, τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε
Δέξαι Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου, Βασιλέα πάντω και Κύριον.
Όσο ψάχνουμε με αυτόν τον ατελέσφορο τρόπο το, κατά τα άλλα, κίβδηλο «πνεύμα» των Χριστουγέννων τόσο θα χάνουμε και το γράμμα τους, που ακόμη και αυτό δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια τυπολατρία που εξουθενώνει. Πουθενά χαρά, πουθενά πλήρωση, πουθενά ανταλλαγή νοήματος. Όσο η σκοποθεσία ορίζεται από υλικά πεπερασμένα, τόσο θα συναζόμαστε και θα διασκορπιζόμαστε με το ίδιο αίσθημα κενού.
Όσο κεντρικό πρόσωπο των ημερών, αλλά και της συνολικής μας ζωής, δεν αναδεικνύεται ο Θεάνθρωπος Χριστός, όσο κύριο γεγονός του εορτασμού δεν είναι η ενανθρώπισή Του, τόσο θα απομακρυνόμαστε από το πραγματικό νόημα της ζωής και τόσο θα διογκώνεται το σκοτάδι μέσα μας, ασχέτως και αν περιβαλλόμαστε από πλήθος λαμπιονιών.
Τα σκοτάδια δε μερώνουν από φωτάκια που αναβοσβήνουν ρυθμικά. Τα σκοτάδια διαλύονται με την εγκατάσταση εντός μας του ανέσπερου φωτός του σαρκωμένου Χριστού. Καλή και ευλογημένη Χριστού Γέννα!