Σήμερα σε μεγάλους οργανισμούς, όπως ο ΟΤΕ, οι υπάλληλοι και τα στελέχη ανά τακτά χρονικά διαστήματα αξιολογούνται από υφισταμένους και προϊσταμένους.
Έχουμε φτάσει στο σημείο να αξιολογούμε τις υπηρεσίες των πολυκαταστημάτων, της διαδρομής που κάνουμε με ένα ταξί ή της πίτσας που παραγγείλαμε.
Φαίνεται πως ο σύγχρονος άνθρωπος έχει καταλάβει πως τίποτα δεν είναι στατικό, πως κάθε πορεία μπορεί να έχει λάθη και ατέλειες και πως αν αυτές εντοπιστούν το επόμενο αποτέλεσμα θα είναι καλύτερο.
Έχουμε αρχίσει λοιπόν να μιλάμε για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Γιατί όμως δεν μιλάμε για την αξιολόγηση του ίδιου του εκπαιδευτικού συστήματος;
Νομίζω πως όταν εισάγουμε μαθητές με βαθμό τρία σε πανεπιστημιακή σχολή Μαθηματικών, είναι κάτι που πρέπει επειγόντως να γίνει.
Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι ο πιο σημαντικός μηχανισμός για μία χώρα. Είναι ο μηχανισμός που θα διαμορφώσει τους επόμενους πολίτες της. Μέσα από αυτό θα διαμορφωθούν στάσεις, συμπεριφορές, πρότυπα, συναισθήματα που θα συμβάλλουν στην κοινωνική ισορροπία ή θα την αναταράξουν. Κι ωστόσο κανείς δεν φαίνεται να το κατανοεί αυτό. Το νου μας είναι στη συσσώρευση γνώσεων που ξεκινάει από τον παιδικό σταθμό πια.
Όταν πήγα τον γιο μου στον παιδικό σταθμό άκουσα με τρόμο τη διευθύντρια να λέει πως θα μπορούσαμε να έχουμε μια συνάντηση με τη δασκάλα των αγγλικών για να μιλήσουμε για το «μάθημα των αγγλικών». Να μιλήσουμε για το μάθημα των αγγλικών σε παιδιά που δεν μιλούσαν ακόμη ούτε ελληνικά. Δεν ήξερα αν έπρεπε να γελάσω ή να κλάψω.
Έχω αναρωτηθεί πολλές φορές γιατί πολλά σημερινά παιδιά που είναι βουτηγμένα στη γνώση από τα τρία τους χρόνια στο γυμνάσιο και στο λύκειο είναι εντελώς αδιάφορα, εθισμένα στα κινητά τους και χωρίς στόχους ή όνειρα.
Γιατί όμως ειρωνευόμαστε εκείνα, όταν με άθλιους βαθμούς μπαίνουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και όχι εκείνους που δομούν και «εξελίσσουν» το εκπαιδευτικό σύστημα; Δεν είναι και δική τους αποτυχία;
Δεν μιλάω για τους εκπαιδευτικούς που συνήθως δέχονται όλες τις κατηγορίες από τους εξοντωμένους γονείς ή τους μαθητές. Μιλάω για όσους γράφουν τα βιβλία, όσους ορίζουν την ύλη ή παίρνουν αποφάσεις για τον τρόπο διδασκαλίας.
Για παράδειγμα, η ύλη της πρώτης Δημοτικού ορίζει πως οι εξάχρονοι μαθητές πρέπει να έχουν μάθει τους αριθμούς ως το 100 στο τέλος της χρονιάς. Δεν θα έπρεπε κάπως να αξιολογείται αν οι μαθητές της πρώτης δημοτικού των περισσότερων δημοτικών σχολείων στο τέλος της χρονιάς έμαθαν τους αριθμούς ως το 100;
Αν δεν τους έμαθαν, είναι πολυ πιθανό όλα τα επόμενα χρόνια στα μαθηματικά να είναι καταδικασμένα. Ακόμη κι όταν η δασκάλα κατανοεί πως οι μαθητές της δυσκολεύονται να μάθουν τους αριθμούς ως το 20 μέσα στη χρονιά, αναγκάζεται να προχωρά γιατί αν τους στείλει στη δευτέρα τάξη χωρίς να διδάξει την προβλεπόμενη ύλη πάλι δεν έκανε σωστά τη δουλειά της.
Υπάρχουν καλοί και κακοί εκπαιδευτικοί. Όμως, δυστυχώς οι καλοί εκπαιδευτικοί συχνά είναι με δεμένα τα χέρια.
Η ματαίωση που προκαλούν οι υπερβολικές απαιτήσεις του τωρινού εκπαιδευτικού συστήματος βαραίνει αναπόφευκτα κι εκείνους. Όπως βαραίνει και τους γονείς, ακόμη κι αυτούς που δεν ζουν μέσα από τις «επιτυχίες» των βλασταριών τους.
Μπορεί να φαντάζει εντελώς ουτοπική η ιδέα μου και δεν θα το αρνηθώ. Ωστόσο αν η παιδεία αντιμετωπιζόταν σοβαρά, θα υπήρχε διέξοδος για πολλά κοινωνικά ή οικονομικά προβλήματα τα οποία μας απασχολούν.
Για παράδειγμα, το σύστημα υγείας δεν θα ήταν τόσο επιβαρυμένο αν οι πολίτες εκπαιδεύονταν από παιδιά στο να έχουν καλή σωματική υγεία αλλά και αν η ψυχική τους υγεία ενδυναμωνόταν.
Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν πόσο επιβαρύνουν το σύστημα υγείας προβλήματα που συνδέονται με το άγχος. Ποια λέξη μας παραπέμπει περισσότερο σε αυτό το συναίσθημα, αν όχι η λέξη «σχολείο»;
Ζούμε στη σαρωτική εποχή του #MeToo, που σαν τη γαλλική επανάσταση έχει αρχίσει να κόβει κεφάλια και να δημιουργεί το φαινόμενο ντόμινο εμπλέκοντας άτομα σε δημόσια αξιώματα, οργανισμούς, πρόσωπα με εξουσία, εκδοτικούς οίκους, αθλητές, εν τέλει όλη την κοινωνία.
Χρειάζεται πραγματικά να πούμε ότι το σημερινό σχολείο πρέπει να αλλάξει ριζικά έτσι ώστε φαινόμενα όπως ο σεξισμός και η σεξουαλική βία να αντιμετωπιστούν ουσιαστικά;
Είναι πάρα πολύ σημαντικό να τιμωρηθεί κάθε θύτης. Μα είναι είναι εξίσου σημαντικό να γίνουμε μια κοινωνία που δεν παράγει θύτες και που δεν αποδέχεται τη σεξουαλική βία και τον σεξισμό στην αναψυχή της και στην αναψυχή που σερβίρει στους ανηλίκους της.
Στη συζήτηση που γίνεται σήμερα για αυτά τα θέματα χρειάζεται οπωσδήποτε να ενταχθούν ιδέες και κινήσεις για τη σεξουαλική αγωγή αλλά και για προγράμματα της ενίσχυσης της ψυχικής υγείας των μαθητών στα σχολεία.
Ωστόσο, εμείς προτιμάμε να έχουμε προβλήματα παρά λύσεις. Προτιμάμε ένα καταναγκαστικό, στείρο, τελειοθηρικό σχολείο χωρίς χαρά, χωρίς ευελιξία, χωρίς ούτε καν μάθηση. Το επιλέγουν οι πολιτικοί, το επιλέγουμε κι εμείς οι υπόλοιποι γιατί δεν αγωνιζόμαστε για ένα καλύτερο σχολείο.
«Μέχρι ο ενήλικας να αντιμετωπίσει συνειδητά τα λάθη του και να τα διορθώσει, η εκπαίδευση θα παραμένει γι’ αυτόν ένα δάσος άλυτων προβλημάτων. Και τα παιδιά του, όταν με τη σειρά τους γίνουν ενήλικες, θα γίνουν θύματα του ίδιου λάθους, το οποίο μεταδίδεται από γενιά σε γενιά», έγραψε η Μαρία Μοντεσσόρι το 1956.
Δυστυχώς εν έτει 2020, συνεχίζουμε να μεταδίδουμε στα παιδιά λάθη, ανία, ανόητες φιλοδοξίες κι ύστερα σταυροκοπιόμαστε με τον παραλογισμό που εισπράττουμε σαν να την αποτελούν αυτήν την κοινωνία πάντα κάποιοι άλλοι.
Μια πολύ ενδιαφέρουσα και απολαυστική ομιλία για το εκπαιδευτικό σύστημα:
SIR KEN ROBINSON - ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΟΥ ΣΚΟΤΩΝΕΙ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ