Δεν υπάρχει κανένα -τουλάχιστον πρόσφατο- ιστορικό προηγούμενο Έλληνα πρωθυπουργού και ελληνικής ηγεσίας εν γένει, που ακόμα και στο πιο προφανoύς σημασίας ζήτημα, στα Ελληνοτουρκικά εμφανίστηκε τόσο απροετοίμαστη, ερασιτεχνική, γεμάτη φαντασιώσεις και εν τέλει αδύναμη.
Δεν υπάρχει καμιά προηγούμενη κυβέρνηση που θα δεχόταν επίσκεψη ξένου ηγέτη, χωρίς να έχει στοιχειωδώς ελέγξει και διασφαλίσει ότι ο ο εν λόγω ηγέτης δε θα θέσει -τουλάχιστον- ζήτημα αλλαγής συνόρων της Ελλάδας.
Για τον προφανή λόγο- ο Γεώργιος Παπανδρέου τον είχε παραθέσει μερικές δεκαετίες πριν- ότι μια κακή συνάντηση είναι χειρότερη από μια μη-συνάντηση, διότι η πρώτη φέρει τις διμερείς σχέσεις σε χειρότερο επίπεδο από αυτό που ήδη βρίσκονται. Επιπλέον, διότι όταν ένας ξένος ηγέτης θέτει στο ύψιστο, διμερές επίπεδο, επιθετικές διεκδικήσεις, ακόμα και αν τις αρνούμαστε, πετυχαίνει να μας θέσει- σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό- σε αμυντική και σταδιακά επιδεινούμενη θέση.
Πράγματι, οι διεθνείς συναντήσεις δε λαμβάνουν χώρα όταν έχουν επιλυθεί όλα τα ζητήματα. Λαμβάνουν όμως χώρα όταν έχουν έστω λειανθεί. Με πρόσφατη την αποτυχία των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό, με ανοιχτή την αμφισβήτηση των θαλασσίων συνόρων και με διαρκείς τις δηλώσεις περί αλλαγής της συνθήκης της Λωζάννης, ποια υποτυπώδης έστω προετοιμασία προηγήθηκε προκειμένου η επίσκεψη να μην καταλήξει σε επικίνδυνο για τη χώρα, ναυάγιο;
Ο Τούρκος πρόεδρος από την προηγούμενη ημέρα αλλά και κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του έθεσε ζήτημα μειονότητας στη Δ. Θράκη, κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων στο εσωτερικό της Ελλάδας- μεταξύ κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε εθνικό επίπεδο και κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη Δ. Θράκη- αλλαγής του θεσμικού πλαισίου της χώρας μας, λειτουργίας της δικαιοσύνης, αξιοπιστίας του πρωθυπουργού της Ελλάδας σε σχέση με διαβεβαιώσεις του περί έκδοσης των Τούρκων αξιωματικών, αλλαγής συνόρων και της συνθήκης της Λωζάννης, όπως και θέμα Αιγαίου. Με άλλα λόγια έθεσε μια πλήρη ατζέντα δορυφοριοποίησης της χώρας μας.
“Για να προσφέρουμε την εικόνα του Ερντογάν ως ηγέτη που διατηρεί ανοιχτούς διαύλους με τη Δύση;”
Τι ανταπάντησε η πολιτική και πολιτειακή ηγεσία; ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αφού ορθώς αρνήθηκε την αναθεώρηση ή την επικαιροποίηση της συνθήκης της Λωζάννης, προέβη σε μια μάλλον περίεργη δήλωση περί «επανερμηνείας» της. Από πότε η Ελλάδα θεωρεί ότι ίσως και να χρειάζεται «επανερμηνεία» η συνθήκη της Λωζάννης; Και τι θα σήμαινε η επανερμηνεία αυτή;
Ο Αλέξης Τσίπρας από την άλλη έθεσε τα ζητήματα περί διατήρησης της συνθήκης της Λωζάνης, παραβιάσεων του εναερίου χώρου και Κύπρου, περίπου σα να διάβαζε non- paper του γραφείου τύπου του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν αξιοποίησε κανένα από τα υπαρκτά ζητήματα προκειμένου να μεταφέρει την πίεση στην άλλη πλευρά και να εκθέσει τη στάση της σε σειρά ζητημάτων.
Έθεσε για παράδειγμα, ο πρωθυπουργός το ζήτημα των Ελλήνων της Ίμβρου, της Τενέδου και της Κωνσταντινούπολης;
Έθεσε ζήτημα ευθυνών του τουρκικού κράτους για την εθνοκάθαρση των εν λόγω πληθυσμών, πέραν της ορθής αναφοράς του ότι τα ζητήματα των μειονοτήτων στην Ελλάδα είναι ζητήματα εσωτερικής πολιτικής;
Φυσικά όχι.
Με ποια λογική ξεκίνησε να αναφέρεται στις ανακατασκευές τζαμιών στην Ελλάδα, σα να έδινε διαπιστευτήρια στον Ερντογάν;
Με ποιο σκεπτικό έβαλε στη ζυγαριά τη μουσουλμανική μειονότητα στη Δ. Θράκη ως αντίστοιχη της ελληνικής μειονότητας στην Τουρκία, όταν είναι σαφές πως δεν είναι όλη η μειονότητα είναι Τουρκογενής;
Απάντησε όπως άρμοζε στην υποκριτική δήλωση Ερντογάν ότι δεν επιδιώκει αλλαγή συνόρων καμίας χώρας, τη στιγμή που πέραν της Κύπρου, το Ιράκ και η Συρία έχουν καταγγείλλει επανειλημμένα την τουρκική επιθετικότητα; Βεβαίως, τι να απαντήσει όταν συντάσσεται με την Τουρκία υπέρ της βίαιης αλλαγής καθεστώτος στη Συρία;
Ο πρωθυπουργός, ούτε καν διέψευσε ότι είχε δώσει διαβεβαιώσεις- κατά παράβαση του θεσμικού ρόλου του- περί άμεσης έκδοσης των Τούρκων αξιωματικών.
Μάλιστα, έφτασε να δηλώσει ότι θεωρεί θετικό γεγονός πως ο Τούρκος πρόεδρος άνοιξε όλη την ατζέντα των θεμάτων και κυρίως ότι κατάλαβε πως είχε παρεξηγήσει το συνομιλητή του όλη την προηγούμενη περίοδο! Ότι δηλαδή ο Τούρκος πρόεδρος ποτέ δεν εννοούσε τελικά ότι επιδιώκει αναθεώρηση της συνθήκης και αλλαγή συνόρων! Αυτά, την ίδια μέρα, κατά τη διάρκεια της οποίας και μόλις λίγες ώρες πριν, ο πρόεδρος της Τουρκίας δήλωνε ξεκάθαρα ότι επιδιώκει επικαιροποίηση και αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης, ενώ συστηματικά δηλώνει ότι αμφισβητεί το καθεστώς νησίδων και νησιών του Αιγαίου.
Όσοι τυχόν προετοιμάζουν τον Αλέξη Τσίπρα θα έπρεπε να του έχουν εξηγήσει ότι στα διεθνή θέματα, το να παριστάνεις ότι βρέχει δε συνιστά συνήθως την καλύτερη λύση.
Ακόμα και στις αιτιάσεις Ερντογάν περί του σχεδίου Ανάν, ο πρωθυπουργός στάθηκε απροετοίμαστος εξ ου και δεν απάντησε.
“Με άλλα λόγια ο Ερντογάν έθεσε μια πλήρη ατζέντα δορυφοριοποίησης της χώρας μας.”
Εν τέλει, κανείς δεν κατανόησε γιατί έπρεπε να γίνει και μάλιστα τώρα, αυτή η συνάντηση. Για να προσφέρουμε την εικόνα του Ερντογάν ως ηγέτη που διατηρεί ανοιχτούς διαύλους με τη Δύση; αν πρόκειται περί αυτού, ωραιότατο το δώρο μας αλλά ποιο το αντάλλαγμα που λάβαμε; Η επιμονή στην αλλαγή συνόρων από την πλευρά της Τουρκίας;
Μήπως για να εκθέσουμε τον αναθεωρητισμό Ερντογάν- όπως κάποιοι, μάλλον ευρισκόμενοι σε απελπισία, οπαδοί και υπάλληλοι του ΣΥΡΙΖΑ διατείνονται; Μα αυτό είναι ήδη γνωστό, από την Κύπρο, το Ιράκ και τη Συρία.
Ή μήπως, σα μικρομέγαλος κομπάρσος άλλων δυνάμεων, η κυβέρνηση έτρεφε την ψευδαίσθηση ότι θα περνούσε κάποιο μήνυμα στον Ερντογάν;
Προφανώς, ούτε το επιτελείο επί των εξωτερικών, που κατά τα άλλα διαδραματίζει ρόλο εκπροσώπου τύπου της Γερμανίας σε ό,τι έχει να κάνει με τις οικονομικές σχέσεις της χώρας και των ΗΠΑ σε ό,τι αφορά την άμυνα και εν γένει τις διεθνείς σχέσεις, ούτε το επιτελείο στρατηγικού σχεδιασμού που συνήθως ξεκατινιάζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαθέτουν τις στοιχειώδεις ικανότητες ώστε να διασφαλίσουν μια βασική επάρκεια του πρωθυπουργού στις διεθνείς του επαφές.
Είναι σαφές δε, εδώ και καιρό ότι ο Αλέξης Τσίπρας δεν μπορεί να «σταθεί» σε καμία -σημαντική ή μη- διεθνή συνάντηση. Πιθανότατα αγνοεί και τι θα έπρεπε να γνωρίζει. Το επιτελείο του όμως οφείλει να τον προστατεύει και μαζί του τη χώρα. Σε οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση θα ξηλωνόταν ολόκληρο από τον πρωθυπουργό, τουλάχιστον στο πλαίσιο της αυτοπροστασίας του.