Το Ηνωμένο Βασίλειο φεύγει, τα δυτικά Βαλκάνια έρχονται (;).
Οι Βρυξέλλες επιχειρούν να δώσουν νέα μορφή στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, που τελευταία έχει ζήσει ουκ ολίγες αναταράξεις, με την οικονομική κρίση και το Brexit. Και αυτό εκτιμούν ότι θα το κάνουν με τη νέα μεγάλη διεύρυνση στα δυτικά Βαλκάνια.
Σήμερα, Τρίτη, αναμένεται να ανακοινωθεί από την Κομισιόν η Στρατηγική Διεύρυνσης της ΕE για Σερβία, Μαυροβούνιο, πΓΔΜ, Βοσνία – Ερζεγοβίνη, Αλβανία και Κόσοβο, μέχρι το 2025. Θα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη διεύρυνση της ΕΕ τα τελευταία 20ετία, μετά το 2004 που εντάχθηκαν 8 πρώην κομμουνιστικά κράτη, η Μάλτα και η Κύπρος.
Η έκθεση θα δίνει ένα περίγραμμα και ένα «ενδεικτικό» χρονοδιάγραμμα για τη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης των δυτικών Βαλκανίων.
Γιατί είναι σημαντική αυτή η διεύρυνση; Για να μπορέσουν, κατά την άποψη της Κομισιόν να επιλυθούν κρίσιμα θέματα, όπως ο έλεγχος της μετανάστευσης, η ενδεχόμενη ρωσική ανάμειξη, η κινεζική οικονομική επιρροή ή η πιθανή δραστηριοποίηση του ριζοσπαστικού ισλάμ στην περιοχή. Και ας μην ξεχνάμε το Brexit που ακόμη δεν γνωρίζουμε το μέγεθος των επιπτώσεων από την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ.
Ποιο είναι σήμερα το καθεστώς των έξι κρατών; Η Αλβανία, η πΓΔΜ, το Μαυροβούνιο και η Σερβία είναι υποψήφιες προς ένταξη χώρες, ενώ η Βοσνία και το Κόσοβο επιδιώκουν να αποκτήσουν το στάτους της υποψήφιας χώρας.
Πόσο εφικτός είναι ο στόχος να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία μέχρι το 2025; Μάλλον, όχι ιδιαίτερα εφικτός. Γιατί υπάρχουν πολλοί παράγοντες από τους οποίους θα εξαρτηθεί.
Όπως γράφουν οι Financial Times σε ένα σχετικό αφιέρωμα, η Σερβία και το Μαυροβούνιο, είναι πιο πιθανό ότι θα τα έχουν καταφέρει μέχρι το 2025. Ήδη έχουν ξεκινήσει οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις και δεν υπάρχουν αντιρρήσεις από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη. Πρέπει βέβαια να συνεχίσουν τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις και να λύσουν τις διαφορές τους με άλλα κράτη. Ο ίδιος ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ είπε τον περασμένο Νοέμβριο πως μέχρι 2025 Σερβία και Μαυροβούνιο θα είναι μέλη της ΕΕ.
Για τα υπόλοιπα κράτη τα πράγματα είναι πιο ρευστά.
Τα προβλήματα
Ενώ πολλά ευρωπαϊκά κράτη, συμπεριλαμβανομένων των νεότερων της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, είναι υπέρ της επικείμενης διεύρυνσης, υπάρχουν ωστόσο σημαντικές αντιδράσεις από άλλα.
Η Ισπανία για παράδειγμα έχει δηλώσει ότι δεν πρόκειται να υποστηρίζει ποτέ την ένταξη του Κοσόβου, το οποίο δεν έχει βέβαια αναγνωρίσει ως κράτος μετά την απόσχιση από τη Σερβία. Αυτό λόγω των δικών της προβλημάτων με τις αποσχιστικές τάσεις στην Καταλονία. Επίσης, άλλα τέσσερα ευρωπαϊκά κράτη (Ελλάδα, Κύπρος, Ρουμανία και Σλοβακία) καθώς φυσικά και η Σερβία, δεν έχουν αναγνωρίσει το Κόσοβο ως ανεξάρτητο κράτος.
Βέβαια είναι και η Ελλάδα και η διαμάχη με τη πΓΔΜ. Εάν οι εν εξελίξει διαπραγματεύσεις για το ονοματολογικό δεν ευοδώσουν, το πιθανότερο είναι ότι η Ελλάδα, με όποια κυβέρνηση, δεν θα συμφωνήσει σε ένταξη της πΓΔΜ στην ΕΕ. Πάντως, όπως έχουν δείξει έως τώρα τα πράγματα, οι Βρυξέλλες θεωρούν ότι η επίλυση του ονοματολογικού προέχει της έναρξης ενταξιακών διαδικασιών.
Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε τα προβλήματα και τις διαμάχες που έχουν τα κράτη αυτά μεταξύ τους. Για παράδειγμα οι Σέρβοι έχουν ακόμη διαφορές με τους Αλβανούς σε Κόσοβο, Αλβανία αλλά και εντός της ίδιας της Σερβίας, με τους Βόσνιους και τους Κροάτες στη Βοσνία, καθώς και με μερίδα των Μαυροβουνίων.
Στην αίθουσα αναμονής, οι πολίτες χάνουν τις ελπίδες τους
Πέρα από την πολιτική, οι πολίτες των κρατών αυτών έχουν χάσει κατά βάσει τις ελπίδες τους ότι κάποια στιγμή θα μπορούν και αυτοί να αποκαλούνται «Ευρωπαίοι». Κάτι που φαίνεται πάρα πολύ εύγλωττα στο διάγραμμα του Politico που ακολουθεί.
Όπως βλέπουμε, οι πιο αισιόδοξοι είναι οι Κοσοβάροι και οι Αλβανοί. Οι πιο απαισιόδοξοι είναι οι Σέρβοι.
Ο Γιούνκερ πάει δυτικά Βαλκάνια
Εν όψει των ανακοινώσεων της Κομισιόν, ο Γιούνκερ θα επισκεφτεί στα τέλη Φεβρουαρίου την πΓΔΜ και τα υπόλοιπα πέντε κράτη που διεκδικούν να μπουν στο κλαμπ της ΕΕ.
Ερωτηθείς σχετικά, ο αναπληρωτής εκπρόσωπος της Επιτροπής, Αλεξάντερ Βιντερστάιν εξήγησε πως η επίσκεψη του κ. Γιούνκερ συνδέεται με την δημοσίευση της στρατηγικής της ΕΕ για τα Δυτικά Βαλκάνια, την Τρίτη, αλλά και με τη Διάσκεψη κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων που θα πραγματοποιηθεί στη Σόφια στις 17 Μαΐου.