Περισσότερα από 265.000 άτομα χάνουν τη ζωή τους ετησίως από τον ιό του HPV (Human Papilloma Viruses), ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο καρκίνος του τραχήλου -μία από τις ασθένειες για τις οποίες ευθύνεται ο HPV- εξακολουθεί να είναι η δεύτερη πιο συχνή μορφή καρκίνου που καταγράφεται σε γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών. Στην χώρα μας μόλις το 30-40% των νέων γυναικών έχουν εμβολιαστεί ενάντια στον ιό, ενώ προς το παρόν το εμβόλιο δεν χορηγείται στον ανδρικό πληθυσμό. Την ίδια ώρα δεν είναι λίγα τα άτομα -κυρίως αυτά που ανήκουν σε μικρότερες ηλικιακές ομάδες- που δεν γνωρίζουν τι ακριβώς προκαλούν οι ιοί των ανθρώπινων θηλωμάτων και πώς μπορούν τελικά να προφυλάξουν την υγεία τους.
Κάν’το όπως η Αυστραλία
Πρόσφατα τα διεθνή μέσα ενημέρωσης προέβαλαν το παράδειγμα της Αυστραλίας, η οποία φημίζεται για την αποτελεσματικότητα του δωρεάν εμβολίου HPV που η κυβέρνηση προσφέρει σε όλα τα σχολεία. Η καθηγήτρια από το Royal Women’s Hospital και το πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, επικεφαλής της μελέτης και σύμβουλος χάραξης πολιτικής για την πρόληψη και τον έλεγχο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, Δρ. Σουζάν Γκάρλαντ κατά τη διάρκεια ομιλίας της στο Royal Women’s Hospital δήλωσε, ότι τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες οι αριθμοί των νοσούντων θα μειωθούν σημαντικά στη χώρα.
“Το εμβόλιο ενάντια στον HPV συνδέθηκε με το κοινωνικό στίγμα, αφού οι κοινωνίες μέτρησαν τις πραγματικές τους αντιλήψεις απέναντι στην απενοχοποίηση της σεξουαλικής ζωής προγαμιαία”
Η κυβέρνηση της Αυστραλίας ξεκίνησε ένα πρόγραμμα εμβολιασμού το 2007 για κορίτσια ηλικίας 12 έως 13 ετών και αργότερα το 2013 επεκτάθηκε και σε όλα τα αγόρια. Επίσης, οι δύο δόσεις του εμβολίου μπορούσαν να ληφθούν από κορίτσια και αγόρια ηλικίας κάτω των 19 ετών δωρεάν. Όπως έδειξε μελέτη που διεξήχθη από το Royal Women’s Hospital, University της Μελβούρνης και του Ινστιτούτου Παιδικής Έρευνας Murdoch και η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Infectious Diseases, η πρόσληψη εμβολίου ήταν 78,6% μεταξύ των κοριτσιών ηλικίας 15 ετών και 72,9% μεταξύ των αγοριών 15 ετών το 2016. Αυτό οδήγησε στη δραματική μείωση της λοίμωξης από HPV στις γυναίκες ηλικίας 18-35 ετών από 22,7% το 2005 σε 1,1% μόνο το 2015.
Tι ισχύει όμως στη χώρα μας και τι στην υπόλοιπη Ευρώπη; Εμβολιάζονται οι πολίτες και γιατί κάποιοι παραμένουν επιφυλακτικοί απέναντι στον εμβολιασμό; Τα ερωτήματα απευθύναμε σε δύο ειδικούς, οι οποίοι μας μίλησαν διεξοδικά για τις μορφές του ιού και όλα όσα σχετίζονται με αυτόν.
Για τι είδη νόσων μιλάμε;
Όπως εξηγεί στη HuffPost Greece o κ. Αλέξανδρος Μορτάκης, Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Κατώτερου Γεννητικού Συστήματος, οι HPV ιοί κατατάσσονται με βάση τις διαφορές στο γονιδίωμά τους. Οι εν λόγω διαφορές προσδιορίζουν τη συμπεριφορά τους, δηλαδή την περιοχή του σώματος που προσβάλλει ο κάθε τύπος HPV και τι είδους αλλοιώσεις μπορεί να προκαλέσει.
Οι περισσότεροι HPV ιοί μολύνουν το δέρμα και προκαλούν αλλοιώσεις, όπως θηλώματα και μυρμηγκιές, ενώ ονομάζονται δερματικοί ιοί (HPV 1, 2, 3, 4, 7, 10). Υπάρχει παράλληλα μια άλλη ομάδα που ονομάζονται γεννητικοί HPV (γονότυποι 6,11,16,18,31 κ.ά) οι οποίοι μολύνουν την περιοχή των γεννητικών οργάνων, του πρωκτού και του στοματοφάρυγγα. Οι γεννητικοί τύποι μπορούν να προκαλέσουν καλοήθεις αλλοιώσεις, όπως τα κονδυλώματα, αλλά και προκαρκινικές αλλοιώσεις και καρκίνους στις περιοχές που προσβάλλουν.
Πώς μεταδίδονται;
Οι HPV γενικά μεταδίδονται από ένα άτομο που έχει ενεργό λοίμωξη σε ένα άλλο με την τριβή του δέρματος και των βλεννογόνων, ενώ οι γεννητικοί HPV μεταδίδονται, συνήθως, από το ένα άτομο στο άλλο με την σεξουαλική πράξη. Η επαφή μέσω του σεξ αποτελεί τον κυριότερο τρόπο μετάδοσης, οποιοσδήποτε όμως τρόπος τριβής με μολυσμένο δέρμα ή βλεννογόνους κάποιου ατόμου μπορεί να οδηγήσει στη μετάδοση του ιού. Δεν χρειάζεται να υπάρξει εισχώρηση κατά τη σεξουαλική επαφή για να μεταδοθεί ο ιός. Είναι γνωστό ότι η καρκινογένεση από τους γεννητικούς HPV στο κατώτερο γεννητικό σύστημα και στον πρωκτό είναι χρονοβόρα διαδικασία και ότι πριν από την εμφάνιση διηθητικών καρκίνων υπάρχουν προκαρκινικές αλλοιώσεις.
“Στην χώρα μας μόλις το 30-40% των νέων γυναικών έχουν εμβολιαστεί ενάντια στον ιό”
Σε τι ποσοστά εμβολιάζονται οι Έλληνες;
Η κ. Θάλεια Τσαχαλίνα, Εξειδικευμένη Χειρούργος Γυναικολόγος, Ογκολόγος, Διευθύντρια της Α′ Γυναικολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο «Υγεία» και Εντεταλμένο Μέλος του Βασιλικού Κολλεγίου Μ. Βρετανίας, μιλώντας στη HuffPost Greece για τη σημασία του εμβολιασμού προκειμένου να καταπολεμηθεί η διάδοση του ιού, τονίζει πως στην χώρα μας το εμβόλιο που αφορά τον HPV συνταγογραφείται και καλύπτεται από τα ταμεία για κορίτσια 9-16 ετών, ενώ ο εμβολιασμός συστήνεται να γίνεται πριν την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας, την ώρα που σε άλλες χώρες, όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Βρετανία και τα Σκανδιναβικά κράτη- εμβολιάζονται αγόρια και κορίτσια 9-14 ετών.
Στην Ελλάδα, όπως επισημαίνει στη συνέχεια, πολλά κορίτσια δεν έχουν εμβολιαστεί κι αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες -οι βασικότεροι εκ των οποίων είναι η έλλειψη επαρκούς ενημέρωσης, η ευθύνη της ιατρικής κοινότητας που σε πολλές περιπτώσεις αντιμετώπισε με καχυποψία το εμβόλιο αλλά και η στάση συγκεκριμένων μέσων ενημέρωσης που χωρίς να έχουν ακριβείς γνώσεις συνέδεσαν το εμβόλιο με επιπλοκές που δεν του αναλογούσαν.
Συζητώντας για το ζήτημα των χαμηλών ποσοστών εμβολιασμών στην χώρα μας, η κ. Τσαχαλίνα αναφέρθηκε και σε ένα επιπλέον χαρακτηριστικό που αφορά τον συγκεκριμένο ιό. Σύμφωνα με τα λεγόμενά της, το εν λόγω εμβόλιο συνδέθηκε με το κοινωνικό στίγμα, αφού οι κοινωνίες μέτρησαν τις πραγματικές τους αντιλήψεις απέναντι στην απενοχοποίηση της σεξουαλικής ζωής προγαμιαία.
Συμπληρωματικά σημείωσε πως η χρήση του εμβολίου είναι και θεραπευτική, αφού με βάση πρόσφατες μελέτες, η χορήγηση του σε γυναίκες που έχουν μολυνθεί από τον ιό, βοήθησε τελικά στο να υποστραφούν οι αλλοιώσεις του. Χαρακτηριστικό είναι πως στο τελευταίο συνέδριο Eurogin που διεξήχθη στο Άμστερνταμ ανακοινώθηκε ότι το 50-60% των γυναικών που κάνουν το εμβόλιο φαίνεται να ωφελούνται από την χρήση του με υποστροφή των βλαβών και σε ποσοστό 40% με εξάλειψη του ίδιου του ιού.
Τι ισχύει στον υπόλοιπο κόσμο;
Στην Ευρώπη, σύμφωνα με τους ειδικούς, αναφέρονται ετησίως πάνω από 40.000 νέες πριπτώσεις καρκίνου του τραχήλου και 24.404 θάνατοι από καρκίνο του τραχήλου (2012).
Στις Η.Π.Α. περίπου 14 εκατομμύρια άτομα μολύνονται από HPV κάθε χρόνο, 12.000 γυναίκες θα διαγνωστούν με καρκίνο τραχήλου μήτρας και περισσότερες από 4.000 θα πεθάνουν από αυτό, ετησίως (CDC).
Στην Μεγάλη Βρετανία το 85% των κοριτσιών εμβολιάζονται στα σχολεία. Ο εμβολιασμός γίνεται μετά από συγκατάθεση του γονέα κατά την Β′ Γυμνασίου.
Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι ετησίως διαγιγνώσκονται 600 περίπου νέα περιστατικά καρκίνου τραχήλου μήτρας (421 περιστατικά το 2012) και 250 περίπου γυναίκες πεθαίνουν ετησίως (208 το 2012).