Η Νοτρ Νταμ, που επιβίωσε πολέμων και επαναστάσεων, στέκεται εδώ και αιώνες ως όχι απλά ο μεγαλύτερος από τους Γοτθικούς καθεδρικούς και ως ένα πραγματικό κόσμημα της Δυτικής αρχιτεκτονικής.
Στέκεται, όπως είπε ένας σοκαρισμένος ειδικός τέχνης, ως ένα από τα «μεγάλα μνημεία στα καλύτερα που έχει να δείξει ο πολιτισμός». Και για αυτό, τη Δευτέρα, ο κόσμος της τέχνης ανά τον πλανήτη, έκπληκτος και σοκαρισμένος, θρηνούσε με τον γαλλικό λαό καθώς μια τεράστια φωτιά κατέστρεφε τον αγαπημένο καθεδρικό.
«Ο πολιτισμός είναι απλά τόσο εύθραυστος» είπε η Μπάρμπαρα Ντρέικ Μπόεμ, έφορος του μεσαιωνικού κλάδου του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης στη Νέα Υόρκη (Met Cloisters). «Αυτό το μεγάλο πέτρινο μνημείο στέκεται εκεί από το 1163. Έχει περάσει τόσες δοκιμασίες».
«Δεν είναι ένα κειμήλιο, δεν είναι ένα κομμάτι από γυαλί- είναι το σύνολό του» είπε, προσπαθώντας να βρει τις λέξεις για να περιγράψει τη σημασία του καθεδρικού. «Είναι η ψυχή του Παρισιού, αλλά όχι απλά για τον γαλλικό λαό. Για όλη την ανθρωπότητα, είναι ένα από τα μεγάλα μνημεία στα καλύτερα στοιχεία του πολιτισμού».
Η Μπόεμ μίλησε λίγο αφού ο επικεφαλής της πυροσβεστικής του Παρισιού ανακοίνωσε πως οι πυροσβέστες κατάφεραν να σώσουν το κτίριο, περιλαμβανομένων των δύο κύριων πύργων του. Μεγάλο μέρος της οροφής καταστράφηκε.
Το ακριβές αίτιο της φωτιάς δεν είναι γνωστό, μα τα γαλλικά ΜΜΕ, επικαλούμενα την πυροσβεστική, ανέφεραν πως «πιθανώς συνδέεται» με ένα εγχείρημα ανακαίνισης 6 εκατ. ευρώ στο κωδωνοστάσιο της εκκλησίας, με τους 250 τόνους μολυβιού της. Το γραφείο της εισαγγελίας του Παρισιού, που πραγματοποιεί την έρευνα, ανέφερε πως αντιμετωπίζει το συμβάν ως ατύχημα.
Η ανέγερση της Νοτρ Νταμ - «Η Κυρά Μας» στα γαλλικά- άρχισε τον 12ο αιώνα και συνεχίστηκε για περίπου 200 χρόνια. Υπέστη ζημιές και παραμελήθηκε κατά τη Γαλλική Επανάσταση, αλλά το ενδιαφέρον αναζωπυρώθηκε μετά την έκδοση το 1831 της «Παναγίας των Παρισίων» του Βίκτωρ Ουγκό. Αυτό οδήγησε σε δύο δεκαετίες αποκατάστασης.
Αν και οι στέψεις των περισσότερων βασιλιάδων γίνονταν αλλού, ο Ναπολέων Βοναπάρτης φρόντισε να στεφθεί εκεί αυτοκράτορας το 1804, και παντρεύτηκε εκεί το 1810.
Ειδικοί επισημαίνουν πως η Νοτρ Νταμ είναι μια αισθητικά ομαλή σύνθεση διαφορετικών αιώνων. «Όλα έρχονται μαζί τόσο αρμονικά» είπε η Νάνσι Γου, ειδική στη μεσαιωνική αρχιτεκτονική στο Met Cloisters. Όπως είπε, αίσθηση της προκαλεί το ντελικάτο της δομής, όπως και τα βιτρό και τα γλυπτά στο εξωτερικό.
Πέραν της δομής, ειδικοί τέχνης ανησυχούν για τη μοίρα αμέτρητων ανεκτίμητων έργων τέχνης και κειμηλίων στο εσωτερικό, όπως το ακάνθινο στεφάνι, που εκτίθεται περιστασιακά. Η δήμαρχος του Παρισιού, Αν Χιντάλγκο, αργότερα έγραψε στο Twitter το ακάνθινο στεφάνι και ο χιτώνας του Αγίου Λουδοβίκου ήταν μεταξύ των κειμηλίων που σώθηκαν.
«Αυτός ο καθεδρικός έχει έναν αριθμό στοιχείων που δεν είναι απλά διάσημα, μα και θρησκευτικά σημαντικά» είπε ο Χούλιο Μπερμούντεζ, καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτονικής και Σχεδίου στο Καθολικό Πανεπιστήμιο στην Ουάσινγκτον. «Ένα, φυσικά, είναι το ακάνθινο στεφάνι...οι πιστοί πιστεύουν ότι είναι το στεφάνι που φόρεσε ο Σωτήρας. Φυλάσσεται σε πολύ ασφαλές μέρος. Αλλά ξέρετε, η φωτιά ήταν πολύ καταστροφική». Επίσης, εξέφρασε προβληματισμούς για τα όμορφα βιτρό, τα οποία χαρακτήρισε «πραγματικά αναντικατάστατα».
Πάντως, όσοι ανησυχούν για την αντοχή του ναού θα έπρεπε να θυμηθούν μια από τις πιο συναρπαστικές ιστορίες επιβίωσης της Νοτρ Νταμ. Το 1977, εργάτες που κατεδάφιζαν έναν τοίχο σε άλλο τμήμα του Παρισιού ανακάλυψαν 21 κεφαλές που ανήκαν σε αγάλματα του 13ου αιώνα από τον καθεδρικό. Ήταν οι βασιλείς της Ιουδαίας, που αποτελούσαν ένα πολύ καλό παράδειγμα Γοτθικής τέχνης, και είχαν μεταφερθεί κατά τη Γαλλική Επανάσταση και αποκεφαλιστεί από αντιβασιλικούς που νόμιζαν πως απεικόνιζαν Γάλλους βασιλείς.
Τα κεφάλια, που πιστευόταν πως είχαν χαθεί, εκτίθενται πλέον στο μουσείο Cluny της πρωτεύουσας.
Θρησκευτικοί ηγέτες εξέφρασαν επίσης τη θλίψη τους: Ο καρδινάλιος Τίμοθι Ντόλαν, αρχιεπίσκοπος της Νέας Υόρκης, είπε πως προσευχόταν για τη Νοτρ Νταμ, που χαρακτήρισε «πιθανώς δεύτερη μόνο μετά τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου ως προς τη δυνατότητα να εξυψώνει τα πνεύματα και τις καρδιές μας στον Κύριο».