Το «φιδονήσι», αυτή η μικροσκοπική, βραχώδης προεξοχή στα βορειοδυτικά της Μαύρης Θάλασσας καταλήφθηκε από τη Ρωσία την πρώτη ημέρα της εισβολής της στην Ουκρανία και έκτοτε έπαιξε έναν τεράστιο ρόλο στον πόλεμο.
Μετά από τέσσερις και πλέον μήνες επαναλαμβανόμενων ουκρανικών βομβαρδισμών, οι ρωσικές δυνάμεις εγκατέλειψαν το νησί Zmiinyi, όπως είναι γνωστό στην Ουκρανία.
Η Ρωσία λέει ότι απέσυρε τη φρουρά της από εκεί ως «χειρονομία καλής θέλησης» για να αποδείξει ότι δεν παρεμπόδιζε τις εξαγωγές σιτηρών, αλλά η Ουκρανία απορρίπτει αυτόν τον ισχυρισμό, καθώς η Μόσχα συνεχίζει να βομβαρδίζει τις αποθήκες σιτηρών της.
Δύσκολο στην άμυνα
Οπως εξηγεί ο αναλυτής του BBC, Στιβ Ρόσενμπεργκ, το νησί είναι εκτεθειμένο σε επιθέσεις από όλες τις κατευθύνσεις από αέρα και θάλασσα, και η μικρή φρουρά που επιφορτίστηκε να το υπερασπιστεί - πρώτα Ουκρανοί και αργότερα Ρώσοι - έχουν περιγραφεί ως «καθιστές πάπιες» από στρατιωτικούς εμπειρογνώμονες.
Η νησίδα, που καταλήφθηκε από τους Ρώσους στις 24 Φεβρουαρίου, βρίσκεται μόλις 35 χιλιόμετρα από τις ακτές της Ουκρανίας - για τα καλά εντός της εμβέλειας των επιθέσεων με πυραύλους, πυροβολικό και drone από την ακτή.
Και οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας έκαναν ακριβώς αυτό, εξαπολύοντας μια σειρά από επιθέσεις στο ίδιο το νησί και σε οποιοδήποτε σκάφος μετέφερε στρατεύματα και βαρύ οπλισμό εκεί.
Τον Απρίλιο, οι αντιαεροπορικές δυνατότητες της Ρωσίας στη βορειοδυτική Μαύρη Θάλασσα αποδυναμώθηκαν σημαντικά με τη βύθιση του Moskva, της ναυαρχίδας του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας.
Αυτό εξηγεί την αγωνία του Κρεμλίνου να μεταφέρει αντιαεροπορικά συστήματα εκεί και να διεξάγει ραδιοηλεκτρονικές πολεμικές επιχειρήσεις από το έδαφός του. Αλλά έγινε ένας εφιάλτης για τη Ρωσία να αμυνθεί εκεί, επειδή βρισκόταν τόσο μακριά από τις κύριες ναυτικές της βάσεις στη Μαύρη Θάλασσα.
Παρ′ όλες τις επιθέσεις της, η Ουκρανία έχει πολύ περιορισμένη ναυτική ικανότητα, επομένως δεν μπόρεσε να αποβιβάσει τη δική της δύναμη στο νησί.
Ο Ουκρανός στρατιωτικός αναλυτής Ολεγκ Ζντάνοβ υποστηρίζει ότι η τοποθέτηση στρατευμάτων στο «φιδονήσι» δεν έχει νόημα για καμία από τις δύο πλευρές, καθώς θα είναι εύκολος στόχος. Αντίθετα, προτείνει τη δημιουργία «ελέγχου πυρών» - διατήρηση της ικανότητας να χτυπήσει οποιονδήποτε στόχο πλησιάζει το νησί.
Αυτό θα έδινε επίσης μεγαλύτερη ασφάλεια στο μεγαλύτερο λιμάνι της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα, τη Οδησσό, και σε ολόκληρο τον βορειοδυτικό τομέα της Μαύρης Θάλασσας.
Ενας σημαντικός βράχος
Η Ρωσία ελέγχει ήδη ένα μεγάλο τμήμα της ακτής της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας, συν τη χερσόνησο της Κριμαίας και ολόκληρη τη Θάλασσα του Αζόφ. Κρατώντας στην κατοχή της το «φιδονήσι» εξασφάλιζε τον αποτελεσματικό αποκλεισμό της Οδησσού και αυτό σήμαινε ότι οι εξαγωγές της συντριπτικής πλειοψηφίας των ουκρανικών σιτηρών ήταν αδύνατες.
Σήμαινε, επίσης, ότι η ακτή της Μαύρης Θάλασσας ήταν επίσης ευάλωτη σε επιθέσεις και στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες στο Κίεβο εξέφραζαν φόβους ότι η Ρωσία θα μπορούσε να εγκαταστήσει αντιαεροπορικές άμυνες μεγάλης εμβέλειας, όπως ένα πυραυλικό σύστημα S-400.
Ο ρωσικός έλεγχος του νησιού συνιστούσε απειλή και για τη Ρουμανία, μέλος του ΝΑΤΟ - τόσο για το βασικό λιμάνι της Κωνστάντζας όσο και για την κυκλοφορία στις εκβολές του ποταμού Δούναβη.
Εκτός από στρατηγική σημασία, εξάλλου, αυτή η περιοχή είναι επίσης πλούσια σε αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Η εκδοχή της ιστορίας από τη Μόσχα
Η Ρωσία, ως συνήθως, δημοσιεύει μια εκδοχή γεγονότων που είναι πολύ διαφορετική από αυτή που παρουσιάζουν η Ουκρανία ή οι δυτικές κυβερνήσεις.
Η Μόσχα ισχυρίζεται ότι δεν υπήρξε ρωσική υποχώρηση από το «φιδονήσι».
Η ανακοίνωση που εξέδωσε το ρωσικό υπουργείο Αμυνας υποστηρίζει ότι τα ρωσικά στρατεύματα εκεί απλώς είχαν ολοκληρώσει «τα καθήκοντα που τους είχαν ανατεθεί» και αποχώρησαν. Χαρακτήρισε, επίσης, την αποχώρησή τους ως «χειρονομία καλής θέλησης», για να δείξει ότι η Ρωσία δεν εμπόδιζε τις εξαγωγές τροφίμων από την Ουκρανία.
Λαμβάνοντας υπόψη τη στρατηγική σημασία του νησιού, για το οποίο οι δυνάμεις των δύο χωρών μάχονται εδώ και μήνες, και με δεδομένη επίσης, την έλλειψη «χειρονομιών καλής θέλησης» από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις στην Ουκρανία μετά την εισβολή, αυτή η εκδοχή των γεγονότων θα πείσει λίγους εκτός Ρωσίας.
Πιθανή αλλαγή του παιχνιδιού
Αυτή δεν είναι απλώς μια συμβολική νίκη για την Ουκρανία, είναι μια στρατηγική επιτυχία. Για τη Ρωσία, αντίστοιχα συνιστά οπισθοδρόμηση και μια ντροπιαστική ήττα.
Δεν θα αλλάξει, όμως, ουσιαστικά την πορεία του πολέμου. Η εστίαση της Ρωσίας είναι να κατακτήσει ολόκληρο το ανατολικό Ντονμπάς και να διατηρήσει υπό την κατοχή της άλλες περιοχές του νότου που κατέλαβε στην αρχή του πολέμου.
Το «φιδονήσι» μπορεί να βρίσκεται σε ένα εξαιρετικά στρατηγικό μέρος της Μαύρης Θάλασσας και σε ένα ιδανικό σημείο για την εγκατάσταση εξελιγμένων πυραυλικών συστημάτων, αλλά τελικά εξακολουθεί να είναι μια μικρή βραχονησίδα.
Το βασικό ερώτημα είναι εάν, αναγκάζοντας τους Ρώσους να φύγουν, οι Ουκρανοί θα μπορούσαν να εξετάσουν το ενδεχόμενο να επανεκκινήσουν τις εξαγωγές σιτηρών για να θέσουν ξανά σε λειτουργία την κατεστραμμένη από τον πόλεμο οικονομία τους. Χωρίς ένα αποτελεσματικό ναυτικό, υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες για κάτι τέτοιο, και τα ρωσικά πολεμικά πλοία διατηρούν την κυριαρχία τους στη Μαύρη Θάλασσα.
Η Ουκρανία έχει απορρίψει τις ρωσικές προτάσεις για συνοδεία νηοπομπών σιτηρών από την Οδησσό, καθώς αυτό προϋποθέτει ην αφαίρεση ναρκών έξω από το λιμάνι.
Η Τουρκία συμμετέχει ενεργά στην προσπάθεια διαπραγμάτευσης για μια συμφωνία τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ουκρανία, αλλά η προοπτική να συμβεί αυτό φαίνεται μακρινή σε αυτό το στάδιο.
Οι επόμενες ημέρες θεωρούνται καθοριστικές για τις εξαγωγές της Ουκρανίας - επειδή η επόμενη συγκομιδή ξεκινά τον Ιούλιο.
Πηγή: BBC