Η Σουηδία βρέθηκε πιο κοντά στην ένταξή της στο ΝΑΤΟ την Τρίτη, αφού η επιτροπή εξωτερικών σχέσεων της τουρκικής εθνοσυνέλευσης έδωσε «πράσινο φως» σε πρωτόκολλο για την είσοδό της στη Συμμαχία.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απέσυρε τις αντιρρήσεις του στην ένταξη της Σουηδίας σε σύνοδο του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο, μα χρειάστηκε να περάσουν μήνες για να στείλει το νομοσχέδιο στην εθνοσυνέλευση για κύρωση και εβδομάδες για να δοθεί η σχετική έγκριση. Το πρωτόκολλο τώρα πρέπει να εγκριθεί από την ολομέλεια και μένει να φανεί πόσο γρήγορα θα συμβεί αυτό.
Η Σουηδία και η Φινλανδία εγκατέλειψαν τη στάση ουδετερότητας που είχαν υιοθετήσει επί δεκαετίες και επιδίωξαν ένταξη στο ΝΑΤΟ λόγω προβληματισμών για την ασφάλειά τους μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Η Φινλανδία έγινε το 31ο μέλος του ΝΑΤΟ νωρίτερα μέσα στο έτος, μετά την επικύρωση του σχετικού αιτήματος από την τουρκική εθνοσυνέλευση. Η Ουγγαρία, η μόνη άλλη χώρα του ΝΑΤΟ που αντιδρά ως προς τη Σουηδία, δεν έχει ανακοινώσει πότε θα λάβει χώρα η έγκριση.
Γιατί καθυστέρησε η Τουρκία να εγκρίνει το αίτημα της Σουηδίας
Η αντίθεση της Τουρκίας στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ πηγάζει από την πεποίθησή της πως η σκανδιναβική χώρα έχει πολύ ήπια στάση απέναντι στους υποστηρικτές κουρδικών και άλλων οργανώσεων στη Σουηδία που η Άγκυρα θεωρεί απειλές προς την ασφάλειά της. Μεταξύ αυτών είναι άτομα που σχετίζονται με το ΡΚΚ, που διεξάγει αντάρτικο εδώ και περίπου τέσσερις δεκαετίες, αλλά και άτομα που φέρονται να σχετίζονται με το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 κατά της κυβέρνησης Ερντογάν.
Η Τουρκία, η Σουηδία και η Φινλανδία κατέληξαν πέρυσι σε συμφωνία για την αντιμετώπιση των προβληματισμών ασφαλείας της Άγκυρας και η Σουηδία έκανε βήματα αυστηροποίησης των αντιτρομοκρατικών της νόμων. Ωστόσο μια σειρά από αντιτουρκικές και αντιισλαμικές διαδηλώσεις στη Στοκχόλμη, όπου κάηκαν και αντίτυπα του Κορανιού, εξόργισαν την τουρκική κυβέρνηση και το τουρκικό κοινό. Αν και η σουηδική κυβέρνηση τα καταδίκασε αυτά, η τουρκική κυβέρνηση επέκρινε τη Σουηδία που επέτρεψε επιδείξεις αντιμουσουλμανικού συναισθήματος.
Πώς απέσυρε τις αντιρρήσεις της η Τουρκία
Ενώ η Σουηδία ενίσχυσε τους αντιτρομοκρατικούς της νόμους, το ΝΑΤΟ ορίζει έναν ειδικό συντονιστή για την αντιτρομοκρατία, θέση την οποία ανέλαβε ο βοηθός γγ Τομ Γκόφους. Ο γγ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ είπε στη σύνοδο της Συμμαχίας τον Ιούλιο πως η Σουηδία συμφώνησε να «υποστηρίξει ενεργά τις προσπάθειες αναζωογόνησης της διαδικασίας ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ». Η Σουηδία ανακοίνωσε πως θα επιδιώξει βελτιωμένους τελωνειακούς διακανονισμούς και θα κάνει βήματα για ταξίδια στην Ευρώπη χωρίς βίζα για Τούρκους πολίτες.
Οι συνομιλίες για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ σταμάτησαν να προχωρούν το 2018, λόγω της δημοκρατικής οπισθοδρόμησης της χώρας και των κακών επιδόσεων στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Νωρίτερα μέσα στον μήνα ο Ερντογάν συνέδεσε ανοιχτά την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με την προσπάθεια της Άγκυρας να αγοράσει νέα μαχητικά F-16, αμερικανικής προέλευσης, και επίσης ζήτησε από τον Καναδά και άλλες κυβερνήσεις άρση των εμπάργκο όπλων προς την Τουρκία.
Κατά τη συζήτηση στην κοινοβουλευτική επιτροπή την Τρίτη, ο Ογκούζ Καάν Σαλίτσι, βουλευτής της αντιπολίτευσης, εξέφρασε αμφιβολίες ως προς το κατά πόσον η κυβέρνηση είχε λάβει διαβεβαιώσεις από τις ΗΠΑ για την πώληση των F-16. Η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν υποστηρίζει το αίτημα της Τουρκίας για τα μαχητικά, μα εντός του Κογκρέσου υπάρχουν ισχυρές αντιρρήσεις στην πώληση όπλων προς την Τουρκία, που επιθυμεί 40 νέα μαχητικά και κιτ εκσυγχρονισμού για μαχητικά του τύπου που διαθέτει ήδη.
Τι θα γίνει από εδώ και πέρα
Η έγκριση από την κοινοβουλευτική επιτροπή ανοίγει τον δρόμο για να συζητηθεί και να επικυρωθεί από την ολομέλεια το πρωτόκολλο ένταξης. Για να τεθεί σε ισχύ θα πρέπει να υπογραφεί από τον Ερντογάν. Δεν είναι γνωστό πότε θα συζητήσει το νομοσχέδιο η ολομέλεια.
Το κυβερνών κόμμα του Ερντογάν και οι σύμμαχοί του έχουν την πλειοψηφία στην 600 εδρών εθνοσυνέλευση. Ωστόσο ο Ερντογάν έχει πει πως η απόφαση εναπόκειται στους βουλευτές. Οι εθνικιστές σύμμαχοι του κόμματος έχουν ακόμα αμφιβολίες για την ένταξη της Σουηδίας και κατηγορούν μέλη του ΝΑΤΟ πως αδιαφορούν για την απειλή προς την Τουρκία από το ΡΚΚ. Επίσης ισλαμιστικά κόμματα, ενοχλημένα από αυτό που εκλαμβάνουν ως σιωπή των χωρών της Δύσης απέναντι στις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα, ίσως καταψηφίσουν.
Τι θα κάνει η Ουγγαρία
Το κυβερνών κόμμα Fidesz της Ουγγαρίας, του οποίου ηγείται ο πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν (και που με τη σειρά του θεωρείται σύμμαχος του Ρώσου προέδρου Πούτιν εντός της ΕΕ) έχει «φρενάρει» την ένταξη της Σουηδίας από τον Ιούλιο του 2022, υποστηρίζοντας ότι Σουηδοί πολιτικοί έχουν πει ψέματα για την κατάσταση της δημοκρατίας της Σουηδίας. Ωστόσο ούτε ο Όρμπαν ούτε ανώτεροι αξιωματούχοι του έχουν υποδείξει τι θα επιθυμούσαν από τη Σουηδία για να αποσύρουν τις ενστάσεις τους.
Κάποιοι επικριτές λένε ότι η Ουγγαρία χρησιμοποιεί το εν δυνάμει βέτο της ως προς την ένταξη της Σουηδίας ως εργαλείο για να αποσπάσει παραχωρήσεις από την ΕΕ, η οποία έχει «παγώσει» κονδύλια δισ. ευρώ προς τη Βουδαπέστη λόγω προβληματισμών για τα δικαιώματα των μειονοτήτων και το κράτος δικαίου.
Ούγγροι αξιωματούχοι έχουν πει επανειλημμένα ότι η χώρα τους δεν θα είναι το τελευταίο μέλος του ΝΑΤΟ που θα επικυρώσει το αίτημα της Σουηδίας. Ωστόσο οι κινήσεις της Άγκυρας προς την επικύρωση δείχνουν πως ίσως να εξαντλείται ο χρόνος.
Κάποιοι πολιτικοί της αντιπολίτευσης στην Ουγγαρία, που έχουν ζητήσει άμεση έγκριση του αιτήματος της Σουηδίας, πιστεύουν ότι το κόμμα του Όρμπαν ακολουθεί το χρονοδιάγραμμα της Άγκυρας και θα ψηφίσει υπέρ της έγκρισης όταν φανεί ξεκάθαρα πως η Τουρκία πρόκειται να κάνει το ίδιο.
Με πληροφορίες από Associated Press