Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έθεσε εμπόδια στις ιστορικές αποφάσεις της Σουηδίας και της Φινλανδίας για την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ, δηλώνοντας ότι δεν μπορεί να τις επιτρέψει να ενταχθούν λόγω της υποτιθέμενης υποστήριξής τους σε Κούρδους μαχητές και άλλες ομάδες που η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι απειλούν την εθνική της ασφάλεια.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι η συμμαχία θα κινηθεί γρήγορα για να αποδεχτεί τη Σουηδία και τη Φινλανδία στις τάξεις της. Αλλά η δήλωση του Ερντογάν υποδηλώνει ότι η πορεία των δύο Βορείων χωρών προς την ένταξη μπορεί να είναι κάθε άλλο παρά ομαλή.
Η έγκριση της Τουρκίας είναι κρίσιμη γιατί η στρατιωτική συμμαχία λαμβάνει τις αποφάσεις της με συναίνεση. Οποιαδήποτε από τις 30 χώρες-μέλη της μπορεί να ασκήσει βέτο σε ένα νέο μέλος.
Η κυβέρνηση του Ερντογάν αναμένεται να χρησιμοποιήσει τις υποψηφιότητες ένταξης των δύο χωρών ως μοχλό για παραχωρήσεις και εγγυήσεις από τους συμμάχους της, κυρίως τις ΗΠΑ.
Ακολουθεί μια ματιά στη θέση της Τουρκίας, στο τι θα μπορούσε να κερδίσει και πιθανές επιπτώσεις:
ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΜΕ ΤΙΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΧΩΡΩΝ;
Η Τουρκία, η οποία διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ, παραδοσιακά υποστηρίζει τη διεύρυνση της Συμμαχίας, πιστεύοντας ότι η πολιτική «ανοιχτών θυρών» της συμμαχίας ενισχύει την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Για παράδειγμα, έχει ταχθεί υπέρ της προοπτικής ένταξης της Ουκρανίας και της Γεωργίας.
Η αντίρρηση του Ερντογάν για τη Σουηδία και τη Φινλανδία πηγάζει από τα παράπονα της Τουρκίας για την υποστήριξη της Στοκχόλμης — και σε μικρότερο βαθμό του Ελσίνκι — στο απαγορευμένο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν πιο γνωστό ως PKK, της αριστερής εξτρεμιστικής ομάδας DHKP-C και των οπαδών του μουσουλμάνου κληρικού Φετουλάχ Γκιουλέν που εδρέυει τις ΗΠΑ και τον οποίο η Άγκυρα κατηγορεί ότι κρύβεται πίσω από μια αποτυχημένη απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος το 2016.
Πολλοί Κούρδοι και άλλοι εξόριστοι έχουν βρει καταφύγιο στη Σουηδία τις τελευταίες δεκαετίες, όπως και μέλη του κινήματος του Γκιουλέν πιο πρόσφατα. Σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Τουρκίας, η Σουηδία και η Φινλανδία αρνήθηκαν να εκδώσουν 33 άτομα που καταζητούνται από την Τουρκία.
Η Άγκυρα, η οποία συχνά κατηγορεί τους συμμάχους ότι κλείνουν τα μάτια στις ανησυχίες της για την ασφάλειά της, έχει επίσης εξοργιστεί από τους περιορισμούς στις πωλήσεις στρατιωτικού εξοπλισμού στην Τουρκία. Αυτοί επιβλήθηκαν από χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Σουηδίας και της Φινλανδίας, μετά τη στρατιωτική εισβολή της Τουρκίας στη βόρεια Συρία το 2019.
Δικαιολογώντας περαιτέρω την αντίρρησή του, ο Ερντογάν λέει ότι η χώρα του δεν θέλει να επαναλάβει ένα «λάθος» της Άγκυρας, η οποία συμφώνησε να ξαναδεχτεί την Ελλάδα στη στρατιωτική δομή του ΝΑΤΟ το 1980. Ισχυρίστηκε ότι η ενέργεια αυτή επέτρεψε στην Ελλάδα «να λάβει μια στάση εναντίον της Τουρκίας» με την υποστήριξη του ΝΑΤΟ.
ΤΙ ΟΦΕΛΗ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ;
Η Τουρκία αναμένεται να επιδιώξει να διαπραγματευτεί μια συμβιβαστική λύση βάσει της οποίας οι δύο χώρες θα πατάξουν το PKK και άλλες ομάδες με αντάλλαγμα την τουρκική υποστήριξη για την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ. Ένα βασικό αίτημα αναμένεται να είναι να σταματήσει οποιαδήποτε υποστήριξη σε μια ομάδα Συριακών Κούρδων, τις Κουρδικές Μονάδες Προστασίας του Λαού πιο γνωστές ως YPG. Η ομάδα αποτελεί σύμμαχο της Δύσης στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους στη βόρεια Συρία, αλλά η Τουρκία το θεωρεί ως προέκταση του PKK.
Ο Ερντογάν θα μπορούσε επίσης να επιδιώξει να χρησιμοποιήσει την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας για να αποσπάσει παραχωρήσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλους συμμάχους. Η Τουρκία θέλει να επιστρέψει στο πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35 υπό την ηγεσία των ΗΠΑ - ένα έργο από το οποίο αποκλείστηκε μετά την αγορά των ρωσικών συστημάτων αντιπυραυλικής άμυνας S-400. Εναλλακτικά, η Τουρκία θέλει να αγοράσει μια νέα παρτίδα μαχητικών αεροσκαφών F-16 και να αναβαθμίσει τον υπάρχοντα στόλο της.
Άλλες πιθανές απαιτήσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τον τερματισμό ενός ανεπίσημου εμπάργκο στις στρατιωτικές πωλήσεις στην Τουρκία από συμμάχους, παραχωρήσεις από τις χώρες μέλη της ΕΕ σχετικά με την αποτυχημένη προσπάθεια της Τουρκίας να ενταχθεί στο μπλοκ αλλά και αύξηση στα κονδύλια για να υποστηρίξει ανθρωπιστικά 3,7 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες.
ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ H ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΣΤΗ ΔΥΣΗ;
Η απειλή για βέτο της Τουρκίας είναι πιθανό να υπονομεύσει το δικό της καθεστώς στην Ουάσιγκτον και σε ολόκληρο το ΝΑΤΟ, ενισχύοντας την εικόνα μιας χώρας που εμποδίζει την επέκταση της συμμαχίας για δικό της όφελος. Με την κίνηση αυτή, η Τουρκία κινδυνεύει επίσης να χάσει τα εύσημα που είχε πάρει ένεκα των προμηθειών οπλισμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drone) Bayraktar TB2 στην Ουκρανία, τα οποία αποδεικνύονται αποτελεσματικό όπλο κατά των ρωσικών δυνάμεων.
«Δεν υπάρχει κανένα σενάριο σύμφωνα με το οποίο η Τουρκία δεν θα καταλήξει να θεωρείται ως ο χαφιές (του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ) Πούτιν μέσα στο ΝΑΤΟ», δήλωσε ο Σονέρ Τσαγκαπτάι, ειδικός για τουρκικά θέματα στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον. «Όλοι θα ξεχάσουν τις αντιρρήσεις που συνδέονται με το PKK. Όλοι θα επικεντρωθούν στο γεγονός ότι η Τουρκία εμποδίζει την επέκταση του ΝΑΤΟ. Θα διαστρεβλώσει την εικόνα της Τουρκίας απέναντι στο ΝΑΤΟ».
Ο Τσαγκαπτάι είπε ότι η άρνηση της Τουρκίας ενδέχεται επίσης να ακυρώσει τη «θετική δυναμική» που είχε αρχίσει να χτίζεται στην Ουάσιγκτον σχετικά με την πώληση των F-16. «Δεν μπορώ να δω πως αυτή η πώληση θα γίνει σε αυτό το στάδιο», είπε.
ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΝΑ ΚΑΤΕΥΝΑΣΕΙ ΤΗ ΡΩΣΙΑ;
Η Τουρκία έχει δημιουργήσει στενές σχέσεις τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ουκρανία και προσπαθεί να ισορροπήσει τους δεσμούς της και με τις δύο χώρες. Αρνήθηκε να συμμετάσχει στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας — ενώ υποστηρίζει την Ουκρανία με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
«Το γεγονός ότι ο Ερντογάν εκτροχιάζει τη διαδικασία (τη διαδικασία του ΝΑΤΟ) υποδηλώνει σκόπιμα ότι ίσως προσπαθεί να εξισορροπήσει την ισχυρή στρατιωτική υποστήριξη που έχει δώσει η Τουρκία στο Κίεβο με πολιτική υποστήριξη στη Ρωσία», είπε ο Τσαγκαπτάι .
Εξάλλου ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο ηγέτης του εθνικιστικού κόμματος (MHP) που συμμάχησε με τον Ερντογάν, εξέφρασε επίσης ανησυχίες ότι η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας θα μπορούσε να προκαλέσει τη Ρωσία και να αναζωπυρώσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ο Μπαχτσελί είπε ότι η καλύτερη επιλογή θα ήταν να κρατηθούν οι δύο χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά στην «αίθουσα αναμονής».
ΜΠΟΡΕΙ Η ΚΙΝΗΣΗ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΤΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΤΟΥ EΡΝΤΟΓΑΝ ΕΝ ΟΨΕΙ ΕΚΛΟΓΩΝ;
Ο Τούρκος ηγέτης βλέπει τα ποσοστά δημοφιλίας του να καταποντίζονται λόγω της παραπαίουσας οικονομίας, του εκτοξευόμενου πληθωρισμού και της κρίσης κόστους ζωής.
Μια αντιπαράθεση με τα δυτικά έθνη σχετικά με το συναισθηματικό ζήτημα της υποτιθέμενης υποστήριξης στο PKK θα μπορούσε να βοηθήσει τον Ερντογάν να ενισχύσει τα ποσοστά του και να συσπειρώσει τις ψήφους των εθνικιστών πριν από τις εκλογές που έχουν προγραμματιστεί επί του παρόντος για τον Ιούνιο του 2023.
Πηγή: Associated Press