Είναι πιθανό να μας έχει συμβεί: Δαγκώνουμε ένα μήλο, ένα ακτινίδιο ή μερικά μούρα και ξαφνικά νιώθουμε φαγούρα γύρω από το στόμα, παρόλο που είμαστε σχεδόν σίγουροι ότι δεν είμαστε αλλεργικοί στα φρούτα που μόλις φάγαμε. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Οι ειδικοί αναφέρονται στο φαινόμενο ως σύνδρομο στοματικής αλλεργίας, γνωστό και ως σύνδρομο τροφικής γύρης. Η αδιαθεσία είναι αρκετά συχνή και είναι αποτέλεσμα διασταυρούμενης αντιδραστικότητας. Με απλά λόγια: το σώμα μας αναγνωρίζει τις πρωτεΐνες στα φρέσκα φρούτα που μόλις καταναλώσαμε ως παρόμοιες με εκείνες που βρίσκονται στη γύρη, στις οποίες είμαστε πραγματικά αλλεργικοί.
Τι είναι το σύνδρομο στοματικής αλλεργίας;
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Αλλεργίας, Άσθματος και Ανοσολογίας, το ΣΣΑ (OAS) είναι «μια μορφή αλλεργικής αντίδρασης εξ επαφής που εμφανίζεται κατά την επαφή του στόματος και του λαιμού με ωμά φρούτα και λαχανικά». Τα πιο κοινά συμπτώματα, που εμφανίζονται συνήθως αμέσως μετά την κατάποση, είναι «φαγούρα ή πρήξιμο στο στόμα, το πρόσωπο, τα χείλη, τη γλώσσα και το λαιμό».
«Είναι συνήθως μια αντίδραση σε φρέσκα φρούτα, ξηρούς καρπούς ή λαχανικά που αναπτύσσεται σε ασθενείς που έχουν αλλεργικό πυρετό, ο οποίος είναι αλλεργία στη γύρη δέντρων, χόρτου ή σιταριού», εξηγεί η δρ. Σβετλάνα Κρίγκελ, πιστοποιημένη αλλεργιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Τολέδο. «Περίπου το 15% των ασθενών αντιδρά στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα μπερδεύει την πρωτεΐνη των φρούτων με την πρωτεΐνη γύρης». Το σώμα μας κυριολεκτικά πιστεύει ότι μόλις «προσλάβαμε» τον τύπο γύρης στον οποίο είμαστε αλλεργικοί.
«Όσον αφορά τις ”πραγματικές” τροφικές αλλεργίες, υπάρχουν πάνω από 180 τροφές που είναι γνωστό ότι τις προκαλούν και μερικά είναι φρούτα και ξηροί καρποί», εξηγεί η δρ. Κάτι Μαρκς - Κόγκαν, επικεφαλής αλλεργιολόγος για Ready, Set, Food! «Όμως όταν μιλάμε για αυτά τα τρόφιμα συγκεκριμένα, η αντίδραση προκαλείται συνήθως από μια διασταυρούμενη αντιδραστικότητα και αυτό το σύνδρομο».
Οι πιο συχνές αλλεργίες στη γύρη που σχετίζονται με το σύνδρομο στοματικής αλλεργίας είναι σε σημύδες, το γρασίδι και ορισμένα είδη σιταριού, σημειώνει ο ειδικός.
Ποιοι και πόσοι είναι οι «αλλεργιογόνοι»;
Σε γενικές γραμμές, υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες περιβαλλοντικών «αλλεργιογόνων» που αντιδρούν διασταυρούμενα με τα είδη φρούτων, λαχανικών και ξηρών καρπών που προκαλούν αντιδράσεις παρόμοιες με τις αλλεργίες.
Αυτό το διάγραμμα από την Αμερικανική Ακαδημία Αλλεργίας, Άσθματος και Ανοσολογίας είναι εξαιρετικά χρήσιμο για τον εντοπισμό των τροφών που προκαλούν αντιδράσεις.
Ακριβώς όπως ορισμένα φρούτα είναι στην εποχή τους συγκεκριμένες περιόδους του έτους, συγκεκριμένα είδη γύρης είναι πιο εμφανή κατά τη διάρκεια ορισμένων μηνών. Πράγμα που σημαίνει: η αντίδραση που πολλοί άνθρωποι συνδέουν με τα καλοκαιρινά φρούτα δεν αφορά μόνο εκείνη την εποχή, αλλά απλώς υποδηλώνει μια ευαισθησία σε ένα είδος γύρης. Μερικοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα που μοιάζουν με αλλεργία κατά τη διάρκεια του χειμώνα, της άνοιξης και του φθινοπώρου καθώς και μετά την κατανάλωση τροφών που δεν είναι πασίγνωστα τους καλοκαιρινούς μήνες.
Ποια είναι τα συμπτώματα του συνδρόμου στοματικής αλλεργίας
Υπάρχουν μερικά σημαντικά πράγματα που πρέπει να έχουμε υπόψη κατά την ανάλυση των συμπτωμάτων του συνδρόμου:
Πρώτα απ ’όλα, τα συμπτώματα συνήθως «υποβιβάζονται» στο στόμα. «Όταν χωνεύουμε τα φρούτα, τα λαχανικά και τους ξηρούς καρπούς, η πρωτεΐνη διασπάται στο σύστημά μας και δεν μοιάζει πλέον όπως όταν προκάλεσε για πρώτη φορά την αντίδραση», εξηγεί η Μαρκς - Κόγκαν. Ως αποτέλεσμα, τα πιο κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν κνησμό, μυρμήγκιασμα και ίσως κάψιμο στο στόμα, τα χείλη και το λαιμό. Μερικές φορές, ωστόσο, μπορεί να εμφανιστεί καταρροή από τα μάτια και τη μύτη και κάποιο φτάρνισμα.
Εάν έχουμε μια αναφυλακτική αντίδραση (σ.σ. μια σοβαρή αλλεργική αντίδραση που εξελίσσεται πολύ γρήγορα και μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή) στην κατανάλωση οποιουδήποτε από αυτά τα τρόφιμα, μπορεί στην πραγματικότητα να είμαστε αλλεργικοί στα ίδια τα φρούτα, τα λαχανικά ή τους ξηρούς καρπούς...
Υπάρχει καλύτερος τρόπος να αποφευχθεί μια αντίδραση
Ο ευκολότερος τρόπος για να αποφευχθεί η αντίδραση σε οποιοδήποτε από αυτά τα φρούτα, λαχανικά και ξηρούς καρπούς, φυσικά, είναι να αποφύγουμε την κατανάλωση τους. Το μαγείρεμά τους ή ίσως ακόμη και το ψήσιμο σε μικροκύματα για λίγα δευτερόλεπτα μπορεί να μας βοηθήσει να αποφύγουμε τα συμπτώματα.
Είναι αρκετά ενδιαφέρον ότι αντιδράσεις συνήθως δεν συμβαίνουν όταν οι άνθρωποι καταναλώνουν τα τρόφιμα σε μη ωμές συνθήκες, όπως σε κονσέρβα ή μαγειρεμένα. Αυτό συμβαίνει επειδή το μαγείρεμα των φρούτων, των λαχανικών και των ξηρών καρπών αλλάζει στην πραγματικότητα τη σύνθεση πρωτεΐνης τους και το ανοσοποιητικό σύστημα δεν θα συσχετίζει πλέον την εν λόγω πρωτεΐνη με τα διάφορα άλλα αλλεργιογόνα. Έτσι, εάν είμαστε ευαίσθητοι στα ωμά ροδάκινα, για παράδειγμα, μπορεί να μην εμφανίσουμε τα ίδια συμπτώματα όταν φάμε ένα ψητό ροδάκινο.
«Όλα αυτά τα αλλεργιογόνα επηρεάζονται από τη θερμότητα», εξηγεί η Κρίγκελ. «Δεν μπορείς να φας φρέσκα μήλα αλλά μπορείς για παράδειγμα να έχεις μαρμελάδα μήλου. Δεν μπορούμε να φάμε βερίκοκο αλλά μπορούμε να δοκιμάσουμε κονσέρβα βερίκοκου. Αυτό συμβαίνει γιατί, αφού μαγειρευτεί, αλλάζει η διαμόρφωση του».
Θα πρέπει επίσης να έχουν κατά νου ότι τα κύρια αλλεργιογόνα βρίσκονται στο «δέρμα» και στην ίδια την «καρδιά» (δίπλα στους σπόρους) των φρούτων, των λαχανικών ή των ξηρών καρπών, σύμφωνα με την ίδια. Το να μην φάμε τα συγκεκριμένα μέρη των φρούτων μπορεί επίσης να ανακουφίσει την ενόχληση.
Η πιο πολυσυζητημένη θεραπεία είναι η ανοσοθεραπεία αλλεργιογόνων, η οποία βασικά συνίσταται στη λήψη τακτικών εμβόλων αλλεργίας. Μόλις αναγνωρίσουμε τα φρούτα ή τα λαχανικά στα οποία αντιδράμε, μπορούμε να κάνουμε ένα δερματικό τεστ για να ελέγξουμε το πόσο ευαισθητοποιημένοι είμαστε στη γύρη. Οι ενέσεις στη συνέχεια θα απευαισθητοποιήσουν το σώμα μας στα αλλεργιογόνα του περιβάλλοντος, ελπίζουμε να διδάξουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα να μην αντιδρά σε αυτά.
«Μόλις σταματήσουμε να αντιδράμε στη γύρη, η ευαισθησία μας στα φρούτα και τα λαχανικά μειώνεται επίσης», λέει η ίδια. «Χρησιμοποιούμε το εκχύλισμα γύρης για τις ενέσεις για να κάνουμε το σώμα να ανεχθεί την έκθεση στην πρωτεΐνη χωρίς να προκαλέσει αντίδραση. Το σώμα θα πει τότε: «Έχω ήδη τόση γύρη στο σώμα μου, γιατί να αντιδράσω όταν συναντώ περισσότερη γύρη όταν τρώω, ας πούμε, ένα αγγούρι ή ένα μήλο;»
Δεν έχει αποδειχθεί επιτυχές το να «ξεπεράσουμε» το σύνδρομο τρώγοντας απλώς περισσότερα από τα φρούτα, τους ξηρούς καρπούς και τα λαχανικά που προκαλούν αντίδραση.
«Υπήρξαν ανεπίσημες αποδείξεις», παραδέχτηκε η Μαρκς - Κόγκαν. «Όμως, ως ενήλικες, είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πόσο από το εκχύλισμα χρειάζεται το σώμα μας για να το ”συνηθίσει”. Με τα μικρά παιδιά, το ανοσοποιητικό σύστημα σχηματίζεται και γι′ αυτό συμβουλεύουμε την έκθεση σε πιθανά αλλεργιογόνα, αλλά όταν μεγαλώσουμε (η ποσότητα έκθεσης) είναι πιο δύσκολο να προσδιοριστεί».
Τι να κάνουμε αφ′ ότου υπάρξει αντίδραση
Δεδομένου ότι αυτές δεν είναι «πραγματικές τροφικές αλλεργίες», όπως σημειώνουν οι ειδικοί, τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν από μόνα τους μέσα σε λίγα λεπτά. Τούτου λεχθέντος, η λήψη ενός αντιισταμινικού (Benadryl, για παράδειγμα) θα βοηθήσει να καταπραΰνει κάθε είδους κνησμό ή κάψιμο σχετικά γρήγορα.
Συνολικά, οι γιατροί συνιστούν ευαισθητοποίηση. Αφού καταλάβουμε ποιος τύπος φρούτων, λαχανικών και ξηρών καρπών μας προκαλεί αντίδραση, ας σκεφτούμε να κάνουμε ένα δερματικό τεστ για να μάθουμε σε ποια γύρη είμαστε πραγματικά αλλεργικοί.