Θα πρέπει να εξαφανίσουμε τους δισεκατομμυριούχους; Εξαρτάται ποιον θα ρωτήσεις. Αλλά ακόμη και εάν η απάντηση είναι «ναι» πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί κάτι τέτοιο;
Ο τίτλος του δημοσιεύματος στην αμερικανική έκδοση της HuffPost «Should Billionaires Even Exist?» είναι σίγουρα αβανταδόρικος. Η αλήθεια όμως είναι ότι εξυπηρετεί στην αποτύπωση μίας τάσης που παρατηρείται στις ΗΠΑ και φέρνει στο προσκήνιο του πολιτικού διαλόγου σημαντικά ερωτήματα για τη φορολόγηση των πλουσίων και τον πραγματικό ρόλο που διαδραματίζουν στην ανάπτυξη της οικονομίας.
Το όλο θέμα φυσικά δεν τίθεται πρώτη φορά προς συζήτηση, αλλά επανέρχεται με μεγάλη ένταση εξαιτίας δύο προτάσεων που διατύπωσαν δύο γυναίκες γερουσιαστές του Δημοκρατικού Κόμματος.
Η πρώτη ήρθε από τη γερουσιαστή των Δημοκρατικών, Ελίζαμπεθ Γουόρεν για φόρο 2% επί του πλούτου πέραν των 50 εκατ. δολαρίων και 3% στα περιουσιακά στοιχεία άνω του 1 δισεκ. δολαρίων. Η δε Αλεξάντρια Οκάσιο Κορτέζ δήλωσε ότι θα ήθελε να αυξηθεί ο φορολογικός συντελεστής για εκείνους που κερδίζουν περισσότερα από 10 εκατ. δολάρια ετησίως.
Οι προτάσεις τους, πυροδότησαν μια ευρεία συζήτηση σχετικά με την ανισότητα και την συγκέντρωση πλούτου στη βάση που μάλιστα που έχουν θέσει το θέμα κατ′ επανάληψη προοδευτικοί και σοσιαλιστικής προσέγγισης οικονομολόγοι. Με δεδομένο όμως ότι το 2020 είναι χρονιά προεδρικών εκλογών, η διατύπωση τέτοιων θέσεων από προβεβλημένα μέλη της Γερουσίας, έχει σίγουρα άλλη βαρύτητα, όπως επισημαίνεται στο δημοσίευμα, αφού δείχνει πως η άποψη ότι οι super-rich πρέπει να πληρώσουν περισσότερα, κερδίζει έδαφος.
«Δεν τους χρειαζόμαστε»
Ο Μάρσαλ Στάινμπαουμ, επικεφαλής ερευνητής του Ινστιτούτου Ρούσβελτ επί σειρά ετών υποστηρίζει πως θα πρέπει να αυξηθεί το ποσοστό φορολόγησης των πλουσίων. «Δεν χρειαζόμαστε τους δισεκατομμυριούχους. Η οικονομία τα πήγαινε καλύτερα στο παρελθόν χωρίς του δισεκατομμυριούχους», δηλώνει χαρακτηριστικά στη HuffPost US. Για τον ίδιο η επιβολή υψηλότερης φορολογίας στους πλούσιους μεταφράζεται σε απελευθέρωση περισσότερων πόρων για όλους τους άλλους.
Φανταστείτε πως σήμερα η οικονομία είναι μια πίτα και οι δισεκατομμυριούχοι αυτή τη στιγμή παίρνουν το μεγαλύτερο μέρος αυτής ενώ όλοι οι άλλοι θα πρέπει να μοιραστούμε μεταξύ μας ένα κομμάτι.
Η αύξηση των φόρων για τους πλούσιους, εκτιμάται πως θα λειτουργήσει ως αντικίνητρο στο να προσπαθούν διαρκώς να αρπάξουν κάθε μπουκιά της πίτας. Η θεωρία λέει πως δεν θα ασκήσουν πχ τόσο μεγάλες πιέσεις για να μειωθούν κι άλλο οι μισθοί ώστε να αυξηθούν τα κέρδη τους αφού θα ξέρουν πως αυτά τα έξτρα ποσά θα φορολογηθούν. Ή ένας ένας υψηλά αμειβόμενος διευθύνων σύμβουλος επίσης δεν θα έχει το ίδιο κίνητρο για να συμπιέσει τους μισθούς των εργαζομένων, ώστε να πάρει μπόνους.
Πώς οι ΗΠΑ γέμισε δισεκατομμυριούχους
Πώς προέκυψε όμως όλη αυτή η συζήτηση για τους δισεκατομμυριούχους;
Οι δισεκατομμυριούχοι ήταν μέχρι πριν κάποιες δεκαετίες, κάτι σπάνιο στις ΗΠΑ. Η διαρκής όμως μείωση των φορολογικών συντελεστών οδήγησε στον πολλαπλασιασμό τους ενώ από το 2008 συνολικά ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων στον κόσμο έχει διπλασιαστεί, σύμφωνα και με την έκθεση που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα από την μη κερδοσκοπική Oxfam.
Μόλις τον περασμένο χρόνο, οι δισεκατομμυριούχοι κέρδιζαν 2,5 δισεκ. δολάρια τη μέρα.
Το 1982, την πρώτη χρονιά που το Forbes παρουσίασε τη διάσημη πλέον λίστα με τους 400 πιο πλούσιους Αμερικανούς, υπήρχαν μόλις 12 δισεκατομμυριούχοι. Ο πλουσιότερος άνθρωπος στις Η.Π.Α. ήταν τότε ένας 85χρονος μεγιστάνας από τον κλάδο της ναυτιλίας με περιουσία 2δισεκ. δολαρίων ή 5,2δισεκ. δολάρια σε σημερινή αξία.
Για πολλές δεκαετίες η ιδέα πως μια χούφτα πλουτοκρατών θα μπορούσε να ελέγχει όλο το χρήμα στις ΗΠΑ θεωρείτο «αντι-αμερικακανικό», όπως επισημαίνει ο Στάινμπαουμ. Η λογική πως κανείς δεν πρέπει να είναι τόσο πλούσιος ήταν εμφανής όχι μόνο στην ίδια την κοινωνία, αλλά αντικατοπτριζόταν και στις πολιτικές των κυβερνήσεων αφού από το 1936 έως και τη δεκαετία του 1980 το ανώτατο ποσοστό φορολογικού συντελεστή δεν ήταν ποτέ μικρότερος του 70%.
Τώρα όμως η λίστα του Forbes αποτελείται μόνο από δισεκατομμυριούχος και πρώτος είναι ο Τζεφ Μπέζος με 160δισεκ. δολάρια.
Τι λένε οι super-rich για τους φόρους
Βέβαια όλοι οι super-rich που έχουν κάνει ό,τι περνάει από το χέρι τους για να αυξήσουν τον πλούτο τους εκμεταλλευόμενοι πλήθος νόμων στις ΗΠΑ- που δεν αφορούν μόνο τη φορολογία αλλά και σειρά ρυθμιστικών κανόνων- φαίνονται προετοιμασμένοι να κάνουν και ό,τι μπορούν για να μην χάσουν αυτά που έχουν.
Αναμφίβολα το θέμα της φορολόγησης τους είναι σημαντικό και αποτελεί κορυφαίο ζήτημα για τους ίδιους και τις επιχειρήσεις τους. Αρκεί να θυμηθεί κανείς τo άρθρο του δισεκατομμυριούχου, Γουόρεν Μπάφετ στους Νew York Times . Σε αυτό εξηγούσε με περισσή ειλικρίνεια (ή μήπως θράσος;) πώς η χαμηλή φορολόγηση στις ΗΠΑ βοήθησε στην αύξηση του πλούτου του τη στιγμή που «φτωχοί Αμερικανοί και πολίτες της μεσαίας τάξης πολεμούν στο Αφγανιστάν και οι περισσότεροι Αμερικάνοι παλεύουν για να τα βγάλουν πέρα ενώ εμείς οι mega-rich συνεχίζουμε να απολαμβάνουμε εντυπωσιακές φορολογικές ευκαιρίες».
Σε ανάλογο μήκος κύματος και η δήλωση του πολυεκατομμυριούχου, Κρις Σάκκα που σήμερα αξίζει 1δισεκ. δολάρια εξαιτίας των επενδύσεων του σε Twitter και Uber όταν οι εταιρείες ήταν ακόμη στα σπάργανα. Όπως δήλωσε στη HuffPost US «πολλοί Αμερικανοί δουλεύουν σαν τα σκυλιά αλλά δεν καταφέρνουν να τα βγάλουν πέρα» ενώ σχολιάζει πως δεν υπάρχει πλέον ένα κρατικό δίχτυ ασφαλείας για όλους αυτούς τους ανθρώπους, γεγονός που καταστρέφει το «αμερικανικό όνειρο».
Βέβαια, όταν τίθεται το ερώτημα εάν πχ θα στήριζε την πρόταση της γερουσιαστού Γουόρεν δηλώνει πως είναι «δύσκολο να προσδιοριστεί και να εφαρμοστεί» και λέει ξεκάθαρα πως δεν μπορεί να την στηρίξει αλλά δηλώνει ανοιχτός στο διάλογο...
Θα πρέπει όμως η άρνησή του, να μας απασχολεί τόσο πολύ;
*To ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε στην αμερικανική έκδοση της HuffPost και έγινε απόδοση στα ελληνικά.