Η πρώτη τηλεοπτική διαφήμιση της Barbie, ξεκαθάριζε ακριβώς το σκεπτικό πίσω από τη δημιουργία της κούκλας. Το μυστικό για το τέλειο παιχνίδι με την Barbie, ήταν να φανταστείς πως η κούκλα, είσαι εσύ.
Ωστόσο, κανένα κορίτσι στον πραγματικό κόσμο δεν θα μπορούσε να ταυτιστεί με την Barbie. Κι αντί να προσπαθούν να της μοιάσουν, από το έτος δημιουργίας της, το 1959, μέχρι και σήμερα, τα μικρά κορίτσια συνηθίζουν να αποκεφαλίζουν, να κουρεύουν γουλί και να αποσυναρμολογούν τα διάφορα μέλη της κούκλας, μέχρι από το σούπερ λαμπερό παιχνίδι να μείνει τελικά η ακρωτηριασμένη αναπαράσταση μιας κακοποιημένης γυναίκας.
Στη νέα ταινία της Βarbie, ανάμεσα στις ηθοποιούς που ενσάρκωσαν τις διάφορες κούκλες που κυκλοφόρησαν κατά καιρούς στα παιχνιδάδικα, είδαμε και την «αλλόκοτη Barbie», την Barbie που την είχαν βάψει με μαρκαδόρο, της είχαν κόψει τα μαλλιά όπως να′ ναι και την είχαν αφήσει σε ένα μόνιμο σπαγκάτ. Η εικόνα σίγουρα μας θυμίζει πολλά, καθώς όλοι όσοι έχουμε παίξει με την Barbie την έχουμε κατά καιρούς κακοποιήσει με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο.
Μελέτη του 2005 από το Πανεπιστήμιο του Μπαθ, με επικεφαλής την Άγκνες Νερν, διαπίστωσε ότι τα παιδιά, ήδη από την ηλικία των επτά ετών γίνονται βίαια με τις κούκλες Barbie και το δηλώνουν περήφανα.
Για την ιστορία, η Barbie εφευρέθηκε από τη συνιδρύτρια της παιχνιδο-βιομηχανίας Mattel, Ρουθ Χάντλερ. Η Χάντλερ εμπνεύστηκε την κούκλα βλέποντας τη μικρή της κόρη, Μπάρμπαρα (εξ΄ου και το όνομα «Barbie») να παίζει με χάρτινες κούκλες, ονειροπολώντας δυνατά για το πως θα ήθελε να γίνει όταν μεγαλώσει.
Η μικρή Μπάρμπαρα, σκέφτηκε η Ρουθ, θα ήθελε πολύ να παίξει με μια πλήρως ανεπτυγμένη πλαστική ενήλικη γυναίκα. Όμως οι μόνες τρισδιάστατες κούκλες που ήταν διαθέσιμες εκείνη την εποχή είχαν τη μορφή μωρού.
Επομένως, η Ρουθ, εντόπισε ένα κενό στην αγορά και μέχρι το 1959, η Barbie ήταν ήδη εκεί για να το καλύψει: μια κούκλα για κορίτσια που ήθελαν να εξασκηθούν για τη ζωή που θα έκαναν όταν μεγαλώσουν. Και μέσα από την κυκλοφορία των Barbie με τις δεκάδες καριέρες -τη Barbie αστροναύτη, μπαλαρίνα, γιατρό, πρόεδρο, αρχιτέκτονα, παίκτρια του μπέιζμπολ- η Χάντλερ ήθελε να πείσει τα μικρά κορίτσια ότι αυτό το μεγάλωμα θα μπορούσε να πάρει οποιαδήποτε κατεύθυνση επιθυμούσαν οι ίδιες.
Από τότε λοιπόν, ίσως τα κορίτσια αντιλαμβάνονται το πλαστικό σώμα της Barbie ως ένα πεδίο «εξάσκησης» για το μεγάλωμά τους.
Ωστόσο, το να μασουλάς τα πόδια μιας Barbie, να της κόβεις τα μαλλιά, να τσεκάρεις αν μπορεί να «πετάξει» από το παράθυρο του αυτοκινήτου, ή να την πετάς στον φούρνο μικροκυμάτων, δεν μοιάζει με το είδος παιχνιδιού που οραματιζόταν η Χάντλερ.
Και το περίεργο είναι ότι η Barbie, σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα παιχνίδια, συνήθως κακοποιείται με ένα σωρό εφευρετικούς τρόπους, που ορισμένες φορές, θυμίζουν βασανιστήρια ή τη σεξουαλική πράξη. Με άλλα λόγια η Barbie, φαίνεται να διαγείρει περισσότερα σαδιστικά ένστινκτα από κάθε άλλο παιχνίδι.
Γιατί τα παιδιά κακομεταχειρίζονται τις Barbie
Στη μελέτη τους, η Nερν και οι συνεργάτες της ρώτησαν επανειλημμένα τα παιδιά που συμμετείχαν στην έρευνα γιατί μισούν τόσο πολύ την Barbie. Τα παιδιά λοιπόν έδωσαν αρκετά συνεπείς απαντήσεις.
«Η Barbie είναι για μωρά και κοριτσάκια. Αυτό είναι που την κάνει ξενέρωτη. Εξάλλου, σε τι χρησιμεύει η Barbie; Υπάρχει απλώς για να διδάσκει στα νεαρά κορίτσια πώς να είναι τα τέλεια θηλυκά», είναι μια σύνοψη των απαντήσεων.
Με βάση το βιβλίο του The Uses of Enchantment, ο παιδοψυχολόγος Μπρούνο Μπετελχάιμ θεωρεί ότι τα παιδιά πρέπει να χρησιμοποιούν σύμβολα και αφηγήσεις, οι οποίες συχνά είναι σκοτεινές, βίαιες και σεξουαλικές, ως έναν τρόπο να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους για ιδέες και γεγονότα που δεν έχουν ακόμη κατανοήσει πλήρως. Αυτός, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι και ο λόγος που αγαπούν τα παραμύθια γεμάτα σκοτεινές μορφές και τείνουν να βρίσκουν τα εκδικητικά στοιχεία της ιστορίας περισσότερο ευχάριστα παρά τρομακτικά.
Με άλλα λόγια, ένα παιδί που τρέφει μνησικακία απέναντι στον γονιό, ίσως ευχαριστιέται ακούγοντας πώς η κακιά θετή μητέρα της Χιονάτης αναγκάστηκε να χορέψει με καυτές σιδερένιες παντόφλες μέχρι να καεί ολόκληρη. Ακόμη, ένα παιδί που ντρέπεται για μια δική του κακή συμπεριφορά, ίσως παρηγορηθεί ακούγοντας πώς οι κακές θετές αδερφές της Σταχτοπούτας τιμωρήθηκαν δίκαια για τις δικές τους κακές πράξεις.
Για τον Μπετελχάιμ, τα παιχνίδια αποτελούν κεντρικό σημείο σε αυτό το είδος ασυνείδητης επεξεργασίας σκέψεων και συναισθημάτων, επειδή είναι φυσικά αντικείμενα που μπορούν να γίνουν σύμβολα οποιουδήποτε προβλήματος αντιμετωπίζει το παιδί.
«Το παιδί πρέπει με κάποιο τρόπο να αποστασιοποιείται από το ασυνείδητό του. Να το βλέπει ως εξωτερικός παρατηρητής, προκειμένου να αποκτήσει επάνω του ένα είδος κυριαρχίας», γράφει ο Μπετελχάιμ.
«Στα πλαίσια του παιχνιδιού, αντικείμενα όπως οι κούκλες και τα ζωάκια χρησιμοποιούνται για να ενσωματώσουν διάφορες πτυχές της προσωπικότητας του παιδιού, τόσο περίπλοκες και αντιφατικές που ίδιο το παιδί αδυνατεί να τις αποδεχτεί και να τις διαχειριστεί. Αυτό το φαινομενικά ”βίαιο” παιχνίδι επιτρέπει στον εγωισμό ενός παιδιού να αποκτήσει κάποια κυριαρχία πάνω στις σκέψεις του», αναλύει ο Μπετελχάιμ.
Η Barbie, με τα πολλά μικροσκοπικά της αξεσουάρ, είναι ένα ιδανικό αντικείμενο, επάνω στο οποίο μπορεί να κυριαρχήσει ένα παιδί: Τόσο μικρό, χαριτωμένο και ευάλωτο. Ό,τι πρέπει για να το κάνεις κομμάτια.
Για τα μικρά κορίτσια, η Barbie είναι ένα από τα πιο ισχυρά σύμβολα του φόβου της ενηλικίωσης. Οι ανορεξικές για κάποιους διαστάσεις της μοιάζουν με ένα τρισδιάστατο κακόγουστο αστείο. Κι ενώ οι μεγάλοι θεωρούν πως η καριέρα την κάνει αυτόματα χρήσιμη και δυναμική, στα μάτια των παιδιών η «άψογη καταπιεστική» θηλυκότητά της την ευτελίζει.
Και ενώ υποτίθεται ότι κάθε μικρό κορίτσι θέλει να γίνει σαν αυτή, πολλά κορίτσια υποκρίνονται ή πράγματι την βρίσκουν ανούσια. Στα μάτια τους, είναι απλώς μια γυναίκα με μια και μοναδική ιδιότητα: Ελκυστική για τους άντρες. ‘Ισως γι’ αυτό την κατακρεουργούν με τρόπους που ούτε τους είχαμε φανταστεί.
(Με πληροφορίες από vox)