Oι περιοχές εξόρυξης άνθρακα στη Γερμανία θα μπορούσαν κάλλιστα να συγκριθούν με πεδίο μάχης. Τη χρονιά που πέρασε η εταιρεία εξόρυξης Mibrag αποζημίωσε τους κατοίκους ενός χωριού κοντά στο Άαχεν για να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, ενώ η εταιρεία παραγωγής ενέργειας RWE υλοτομεί το δάσος Χάμπαχ με στόχο την εξόρυξη άνθρακα, την ώρα που ακτιβιστές αλλά και κάτοικοι των γύρω περιοχών αντιδρούν έντονα. Από την άλλη πλευρά, το κλείσιμο του εργοστασίου λιγνίτη στο Κότμπους άφησε άνεργους εκατοντάδες εργάτες που κι αυτοί με τη σειρά τους πραγματοποιήσουν διαμαρτυρίες επειδή έχασαν τις θέσεις εργασίας τους.
Την ίδια στιγμή, η αποτυχία της Γερμανίας να πιάσει τους στόχους για μείωση των εκπομπών ρύπων και να ευθυγραμμιστεί με τις σχετικές νόρμες της Ευρώπης διαγράφεται πλέον ξεκάθαρα. Αυτό τουλάχιστον είναι το συμπέρασμα της πρώτης έκθεσης που έδωσε στη δημοσιότητα η επιτροπή άνθρακα της χώρας.
Να σημειωθεί στο μεταξύ πως η Γερμανία είναι το κράτος εκείνο με τις περισσότερες εκπομπές άνθρακα -αν συγκριθεί με τα υπόλοιπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης- με τη συνολική εγκατεστημένη ισχύ μονάδων άνθρακα να ανέρχεται στα 46 GW το 2017, αντιπροσωπεύοντας το 37% της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως πέρσι το Βερολίνο προχώρησε σε αναθεώρηση των στόχων μείωσης των εκπομπών ρύπων και από 40% το 2020, αναπροσάρμοσε τους στόχους σε 55% μέχρι το 2030.
Tα προηγούμενα 24ωρα δεκάδες κάτοικοι που ζουν κοντά στο Garzweiler, ένα από τα μεγαλύτερα ορυχεία άνθρακα ολόκληρου του πλανήτη, συνοδευόμενοι από ακτιβιστές, βγήκαν και πάλι στους δρόμους, προβάλλοντας κάθε αντίσταση στην πρόταση της ενεργειακής RWE να αποχωρήσουν από τις κατοικίες τους.
Η μαζική διαμαρτυρία, είναι, σύμφωνα με τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, η πρώτη συντονισμένη και τόσο δυναμική προσπάθεια ενάντια στις εργασίες του ορυχείου της βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας που απειλεί την ύπαρξη δώδεκα τουλάχιστον χωριών και 7.600 κατοίκων τα τελευταία δέκα χρόνια. Η κατεδάφιση των πρώτων τεσσάρων χωριών προγραμματίζεται να αρχίσει το 2023.
Με το σύνθημα «Πρώτα τα ανθρώπινα δικαιώματα και μετά τα μεταλλευτικά» οι διαμαρτυρόμενοι τη Δευτέρα σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν στο Ντίσελντορφ διευκρίνισαν με ακρίβεια πως επρόκειτο να αρνηθούν μια συμφωνία απαλλοτρίωσης με την RWE, η οποία θα τους αποζημίωνε για να απομακρυνθούν από τα χωριά τους.
Το 2008 η περιβαλλοντική ομάδα με την ονομασία Bund τάχθηκε και πάλι εναντίον της ενεργειακής εταιρείας όταν αρνήθηκε να «πουλήσει» έναν οπωρώνα στο χωριό Otzenrath στην άκρη ενός ορυχείου. Τελικά οι διαδηλωτές εκδιώχθηκαν με τη βία και οι άνθρωποι που εργάζονταν για την εταιρεία κατέστρεψαν 87 οπωροφόρα δέντρα.
Έκθεση του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών που δημοσιεύτηκε φέτος υποστηρίζει πως τα σχέδια της RWE να καταστρέψει ολόκληρα χωριά γύρω από το Garzweiler, καθώς και το δάσος που εκτείνεται γύρω του, δεν έχουν καμία νομική υπόσταση. Εκπρόσωποι της εταιρείας από την άλλη χαρακτηρίζουν τη μελέτη «μη επιστημονική και αβάσιμη».
Ερωτηθείς για την αντίδραση των κατοίκων της περιοχής, ένας εκ των επικεφαλής της επιχείρησης είπε στον Guardian πως οι διαδηλωτές αντιπροσωπεύουν την μειοψηφία των ανθρώπων που μένουν εκεί. «Τα 3/4 των ανθρώπων διαπραγματεύονται την αποζημίωση και συζητούν το ενδεχόμενο τα χωριά τους να φτιαχτούν σε νέες τοποθεσίες», τονίζει χαρακτηριστικά ο Γκουιντό Στέφεν.
Στον αντίποδα, η Μαρίτα Ντρέσεν, μέλος του ακτιβιστικού κινήματος και κάτοικος της περιοχής σχολιάζει: «Δεν μπορώ καν να σκεφτώ πως όλη μου η ζωή θα μπορούσε να καταστραφεί από έναν εκσκαφέα. Η νομική οδός δεν είναι αυτό που θα επέλεγα, αλλά φαίνεται πως δεν έχουμε άλλη επιλογή αν θέλουμε να υπερασπιστούμε τα συμφέροντά μας. Είμαστε μια ομάδα ανθρώπων που δεν ενεργούμε μόνο για τα χωριά μας, αλλά παίρνουμε θέση εναντίον των εξορύξεων και υπέρ του κλίματος με δράσεις μας σε ολόκληρο τον κόσμο».
Αναφέρεται πως το Garzweiler έχει έκταση 50 τετραγωνικών χιλιομέτρων και περιέχει περίπου 1,3 δισεκατομμύρια τόνου λιγνίτη, ο οποίος είναι ακόμη χειρότερος από τον μαύρο άνθρακα. Πρόκειται επίσης για έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς διοξειδίου του άνθρακα στη γη.
Η ιστορία όμως δεν είναι καινούρια. Στο παρελθόν οι ακτιβιστές της οργάνωσης Ende Gelände εισέβαλαν στο ορυχείο φορώντας λευκές στολές και μάσκες, έκλεισαν τους δρόμους γύρω από αυτό και απαίτησαν τη διακοπή των εργασιών. «Η κλιματική αλλαγή απαιτεί τη σταδιακή εξάλειψη του άνθρακα. Επειδή οι πολιτικοί απέτυχαν, ήρθε η στιγμή να σταματήσουμε εμείς τις ανασκαφές», είχαν αναφέρει σε ανακοίνωσή τους τα μέλη της.
Πριν από έξι χρόνια, μια άλλη ομάδα ακτιβιστών κατασκεύασε πανύψηλα δεντρόσπιτα στο Χάμπαχ ανάμεσα στην Κολωνία και στο Ααχεν προκειμένου τα μέλη της να μένουν εκεί ακόμη και τις πιο κρύες νύχτες του χειμώνα.
Γύρω από το δάσος με τις βελανιδιές, που έχει ηλικία 12.000 ετών, βρίσκεται το Garzweiler. Το επίσημο περιβαλλοντικό λόμπι αρχικά περιφρόνησε τη διαμαρτυρία αυτή – η οποία πλέον, έξι χρόνια μετά, έχει μετατραπεί σε σύμβολο της μάχης για την απεξάρτηση της Γερμανίας από τον άνθρακα.
«Στην αρχή πήγαν μερικοί οικολόγοι, μετά αντιεξουσιαστές. Σήμερα, οι κάτοικοι της περιοχής κάνουν τη βόλτα τους εκεί τα σαββατοκύριακα, κάτοικοι μεγάλων πόλεων λαμβάνουν μέρος σε περιβαλλοντικές ξεναγήσεις, συναυλίες και διαδηλώσεις. Κάθε τρεις και λίγο, εμφανίζονται και πολιτικοί των Πρασίνων», είχαν περιγράψει τότε οι ρεπόρτερ της εφημερίδας Die Zeit.
«Κάποια δεντρόσπιτα είναι πρόχειρες κατασκευές, άλλα έχουν παράθυρα, μπαλκόνια και φούρνους. Συνδέονται μεταξύ τους με συρματόσχοινα από τα οποία κρέμονται ξύλα, ως σκαλοπάτια, ενώ η ψηλότερη τέτοια σύνδεση είναι στα 28 μέτρα ύψος».
«Η αστυνομία θα δυσκολευθεί πολύ να τους διώξει», σημείωνε το ρεπορτάζ της εφημερίδας. «Είναι ο προάγγελος για τη μεγαλύτερη αστυνομική επιχείρηση στην ιστορία της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας», είχε εκτιμήσει τότε η Zeit. Και μάλλον δεν έπεσε έξω.
(Με πληροφορίες από Guardian, DW, Bloomberg)