«… Στην πραγματικότητα δεν πρέπει πια να σκεφτόμαστε το ρίσκο του να υπερασπιστείς τον εαυτό σου, την αξιοπρέπεια σου, την δημιουργικότητα σου, την ελευθερία σου. Ζούμε σε αυτήν την δουλειά με το φόβο πως οι συνέπειες της όποιας αντίδρασης θα είναι καταστροφικές, αλλά είναι παγίδα. Είναι προϊόν της τρομοκρατίας που δεχόμαστε από την πρώτη μέρα της σχολής. Τα γεγονότα δείχνουν πως αξίζει χίλιες φορές να αντιδράσουμε. Να μην σκεφτούμε το ρίσκο».
Σε μία διαφορετική συγκυρία οι ερωτήσεις προς τον ταλαντούχο Γιώργο Χριστοδούλου θα αφορούσαν κατ’ αρχήν τον «Κοτζαμπάση του Καστρόπυργου», το έργο του Μ. Καραγάτση που ανεβαίνει για πρώτη φορά στη σκηνή από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου και βεβαίως τον ρόλο του, τον αμφιλεγόμενο Μίχαλο Ρούση, τον «κατά λάθος» ήρωα, ο οποίος απέχει έτη φωτός από την απεικόνιση των ημίθεων του 1821.
Σε μία άνετη στροφή του χρόνου, θα γυρίζαμε το βλέμμα στην Ελληνική Επανάσταση, στο φόντο της οποίας εκτυλίσσεται η περιπέτεια του Κοτζάμπαση, και στο τι σημαίνει τέλος πάντων για μας, η επέτειος των 200 ετών που τιμάμε εφέτος.
Όμως το ελληνικό #MeToo που μετά την καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου σαρώνει τις τελευταίες εβδομάδες το θέατρο, οι ζοφερές μαρτυρίες των θυμάτων -σε κάποιες περιπτώσεις για εξαιρετικά βίαια περιστατικά-, η παραίτηση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θέατρου, Δημήτρη Λιγνάδη μετά το «όργιο φημών» (που λόγω θεσμικού ρόλου έγινε πρώτη είδηση, αφήνοντας ωστόσο ανοιχτά μεγάλα ζητήματα), οι απανωτές αποκαθηλώσεις προσώπων - ρυθμιστών μέχρι χθες της θεατρικής αγοράς, δεν αφήνουν περιθώρια.
Το παρασκήνιο είναι πλέον οδυνηρά ορατό, ο δρόμος της κάθαρσης θα είναι μακρύς, ενώ έχει καταστεί σαφές, όπως σημειώνει -και- ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Γιώργος Χριστουδούλου, ο οποίος καταθέτει την άποψη του με νηφαλιότητα, αλλά χωρίς περιστροφές, ότι η τρομοκρατία ξεκινά απελπιστικά νωρίς. Από την πρώτη μέρα στη δραματική σχολή.
-Πώς είναι το κλίμα στο Εθνικό Θέατρο μετά τη θύελλα που ξέσπασε και την παραίτηση Λιγνάδη;
Το κλίμα που επικρατεί στο Εθνικό Θέατρο, δεν διαφέρει και πολύ από το κλίμα που επικρατεί στο σύνολο του θεατρικού χώρου αυτήν την περίοδο. Επιπλέον ο καθένας βιώνει τα γεγονότα εντελώς υποκειμενικά με βάση τις πεποιθήσεις του, τις εμπειρίες του και την συνολική στάση του απέναντι στην δουλειά μας. Όλη αυτή η κατά τα άλλα επίπονη διαδικασία προσωπικά με γεμίζει αισιοδοξία και ελπίδα. Και την χαρακτηρίζω επίπονη γιατί βλέπω σε αυτήν και μία σπάνια ευκαιρία να αναλογιστεί κανείς και τα δικά του λάθη μέσα σ’ αυτήν την δουλειά. Οι αξιοθαύμαστοι συνάδελφοι που μίλησαν καταδεικνύουν με εκκωφαντικό τρόπο την δική μας χρόνια σιωπή. Ας μην το παραβλέπουμε αυτό.
-Πόσο σας έχουν επηρεάσει τα γεγονότα με το ντόμινο των καταγγελιών, οι οποίες έπεσαν όχι ως κεραυνός εν αιθρία, στο πλαίσιο μίας κανονικότητας, αλλά εν μέσω μίας ούτως ή άλλως μεγάλης δοκιμασίας, της πανδημίας, που ήρθε μετά τη δεκαετή οικονομική κρίση και επιπλέον έκλεισε τα θέατρα;
Η συγκυρία της πανδημίας αποκάλυψε την θέση που μας έχουν τοποθετήσει, εμάς τους ανθρώπους της τέχνης. Ένιωσα την κρατική δυσφορία για μας τους «αεριτζήδες» που γκρινιάζουμε, ένιωσα την αδιαφορία και σχεδόν τον χλευασμό. Μας έκαναν να νιώθουμε βάρος της γης. Δεν με αφήνουν ανεπηρέαστο όλα αυτά. Κανέναν στον κλάδο μας δεν αφήνουν ανεπηρέαστο. Γι’ αυτό οι εκλογές του Σωματείου Ηθοποιών είχαν πρωτοφανή συμμετοχή που άλλαξαν τις ισορροπίες στο διοικητικό συμβούλιο. Ευτυχώς η ματαίωση διαδέχτηκε την αντίδραση και την διεκδίκηση. Παρόλο το σκοτάδι στον κλάδο μας τώρα βλέπω -περισσότερο από ποτέ- φως στον ορίζοντα.
“Πόσες φορές έχω σιωπήσει ενώ θα έπρεπε να μιλήσω”
-Δηλώσατε πριν από μερικές ημέρες ότι προσπαθείτε να καταλάβετε εάν το θέατρο (που ήταν όνειρο σας από μικρή ηλικία) εξακολουθεί να είναι τόσο σημαντικό για σας, αν σας κάνει ευτυχισμένο καθώς, όπως είπατε, δεν είστε σίγουρος πια.
Είμαι σε φάση που βλέπω τα πράγματα στο σωστό τους μέγεθος. Οι συνθήκες δεν ευνοούν τις αυταπάτες. Πάντα έλεγα πως η αλλαγή είναι ευλογία. Έτσι θα αντιμετωπίσω την φάση στην οποία βρίσκομαι εντός μου αλλά και εκτός. Ως μία ευλογημένη αλλαγή που καλώς έχει έρθει.
-Ο δικός σας δρόμος εδώ και μία δεκαετία -οι συνεργασίες με σημαντικούς σκηνοθέτες, οι ρόλοι σας, η σκηνοθεσία- δείχνουν μία πορεία ανοιχτή και σε διαρκή εξέλιξη. Ή, μήπως δεν ήταν και τόσο ανοιχτός ο δρόμος;
Δεν ένιωσα να με πολεμάνε. Μου έχουν δοθεί πολλές ευκαιρίες. Άνθρωποι έχουν πιστέψει σε μένα. Θα ήμουν ψεύτης αν έλεγα το αντίθετο. Αλλά αυτό που έχει συμβεί σε μένα δεν ακυρώνει όλα τα φρικτά πράγματα που έχουν συμβεί σε άλλους. Ή με πόση αγωνία έχω ζήσει κι εγώ. Πόσες φορές έχω σιωπήσει ενώ θα έπρεπε να μιλήσω.
-Από τους άγραφους νόμους που κληρονόμησαν οι παλαιότεροι του θεάτρου στους νεότερους -και οι οποίοι δεν επιδέχονταν αμφισβήτησης- ποιοι είναι οι πιο σκληροί;
Κάθε μορφή κατάχρησης εξουσίας είναι το ίδιο απεχθής. Είτε προέρχεται από τον σκηνοθέτη είτε από οποιονδήποτε άλλον.
-Οι άνθρωποι του θέατρου μιλούν τις τελευταίες εβδομάδες για ομερτά, λέγοντας ότι το ρίσκο που θα έπαιρνε ένας ηθοποιός σε περίπτωση αντίδρασης στην εξουσιαστική / κακοποιητική / βίαιη συμπεριφορά του σκηνοθέτη ή πρωταγωνιστή είναι πολύ υψηλό.
Στην πραγματικότητα δεν πρέπει πια να σκεφτόμαστε το ρίσκο του να υπερασπιστείς τον εαυτό σου, την αξιοπρέπεια σου, την δημιουργικότητα σου, την ελευθερία σου. Ζούμε σε αυτήν την δουλειά με το φόβο πως οι συνέπειες της όποιας αντίδρασης θα είναι καταστροφικές, αλλά είναι παγίδα. Είναι προϊόν της τρομοκρατίας που δεχόμαστε από την πρώτη μέρα της σχολής. Τα γεγονότα δείχνουν πως αξίζει χίλιες φορές να αντιδράσουμε. Να μην σκεφτούμε το ρίσκο. Ας μείνουμε σε αυτό: Τέρμα ο φόβος. Το κόστος της σιωπής είναι μεγαλύτερο.
-Ποιος είναι ο Μίχαλος Ρούσης, ο περίφημος Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου, που -κατά τον Καραγάτση- βιώνει τα γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο από των μεγάλων πρωταγωνιστών; Προδότης ή ήρωας;
Ο Καραγάτσης έχει δημιουργήσει έναν χαρακτήρα σύνθετο και πολυεπίπεδο σαν τους ανθρώπους της πραγματικής ζωής. Όσο πιο υπερβατικοί είναι οι ήρωες της Ελληνικής επανάστασης στο μυαλό μας, τόσο πιο απτός, γήινος και αναγνωρίσιμος είναι ο Μίχαλος Ρούσης. Και νομίζω πως δεν το έχει κάνει τυχαία αυτό. Πόσο εύκολα ένας άνθρωπος μπορεί να πεθάνει για μία υψηλή ιδέα; Μια ευγενής πράξη κρύβει πάντα και ευγενή κίνητρα; O Μίχαλος Ρούσης είτε ως προδότης είτε ως ήρωας είναι μια πτυχή μας ως άνθρωποι και ως Έλληνες που δεν μας αρέσει να την βλέπουμε.
-Τι σημαίνει για έναν νέο σε ηλικία πολίτη η επέτειος των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821;
Μία καλή ευκαιρία για αυτοκριτική και απολογισμό σε συλλογικό επίπεδο.
-Ποιο πρόσωπο της περιόδου εκείνης σας είχε κάνει μεγαλύτερη εντύπωση στην παιδική ηλικία σας;
Όταν ήμουν παιδί την μεγαλύτερη εντύπωση μου την έκανε ο Αθάνασιος Διάκος κυρίως για τον τρόπο που πέθανε. Είχε κάτι από τη γοητεία των ιστοριών τρόμου στο παιδικό μου μυαλό. Στην Πέμπτη δημοτικού τον έπαιξα κιόλας σε σχολική παράσταση.
Info
«O Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου» του Μ. Καραγάτση
Σε live streaming ζωντανά από τη Σκηνή «Μαρίκα Κοτοπούλη» του Εθνικού Θεάτρου
Σάββατο 20 Φεβρουαρίου, στις 19:30.
«Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου είναι μια ελεγεία πάνω στον ανθρώπινο φόβο. Με φόντο την ελληνική επανάσταση, ο Μ. Καραγάτσης μιλάει με τόλμη για την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης, για την Ιστορία που ρέει σαν ορμητικό ποτάμι και μας ξεπερνά, για τη ζωή που αφήνουμε να γλιστρήσει μέσα από τα χέρια μας, για την αφόρητη τυχαιότητα της ύπαρξης, για τον ηρωισμό ως ατύχημα, για την ελευθερία ως άπιαστο όνειρο. Ο Θανάσης Τριαρίδης, που ανέλαβε τη θεατρική διασκευή, παραδίδει ένα πολύ ενδιαφέρον έργο, καθώς κινείται διαρκώς στις παρυφές ενός εφιάλτη. Θα μπορούσε και να ονομάζεται «Στο μυαλό του Μίχαλου Ρούση». Η σκηνοθεσία επιχειρεί να συλλάβει τους χαρακτήρες ως ονειρικά όντα, σε κρίσιμες στιγμές της ύπαρξης. Η αποδοχή της υποκειμενικότητας είναι το κλειδί για να κατορθώσουμε να συνδιαλεχθούμε με την ιστορία μας, τη βιολογική μας ταυτότητα. Όλοι και όλα είναι και κάτι άλλο από αυτό που φαίνονται. Ο κωμικοτραγικός επίλογος της ζωής του Μίχαλου Ρούση είναι απλώς μια υπενθύμιση της ανθρώπινης ματαιότητας, της αβάσταχτης ελαφρότητας της ύπαρξής μας». Δημήτρης Τάρλοου
Ταυτότητα παράστασης
Διασκευή: Θανάσης Τριαρίδης
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Τάρλοου
Σκηνικά: Θάλεια Μέλισσα
Κοστούμια: Αλέξανδρος Γαρνάβος – Τζίνα Ηλιοπούλου
Μουσική: Άγγελος Τριανταφύλλου
Κίνηση: ΚορίναΚόκκαλη
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Σχεδιασμός Βίντεο: Χρήστος Δήμας
Βοηθός σκηνοθέτη: Δήμητρα Κουτσοκώστα
Βοηθός σκηνογράφου: Ίρις Σκολίδη
Βοηθός φωτιστή: Ναυσικά Χριστοδουλάκου
Επιστημονικός σύμβουλος: Στέφανος Καβαλλιεράκης
Διανομή (αλφαβητικά)
Προμηθέας Αλειφερόπουλος: Παπαφλέσσας, πρόκριτος, άντρας
Κώστας Βασαρδάνης: Όθωνας, Δωρόθεος
Ξανθή Γεωργίου: Αμαλία
Δημήτρης Ήμελλος: Κολοκοτρώνης, ενωμοτάρχης
Βίκυ Κατσίκα: Ευαγγελία Ρούση
Αλκιβιάδης Μαγγόνας: Πανάγος, Κοσμάς, πρόκριτος, άντρας
Χρήστος Μαλάκης: Μουσταφάμπεης
Λήδα Μανιατάκου: Μάρθα, ούτι, μπάσο, πιάνο
Μάξιμος Μουμούρης: Σουλεϊμάν, Άντρας
Γιώργος Μπινιάρης: Γερο-Μίχαλος, Τρούκας, Χουσεΐν Αγάς, Ανδρέας Μερσίνης
Δημήτρης Μπίτος: Μοθωνίτης, Λουκάς Πύρος, Αρβανίτης, Αχμέτ Τόσκα, Πλαπούτας, Μακρυγιάννης, Καραγιαννόπουλος
Λεωνή Ξεροβάσιλα: ΒαγγελιώΣπυροπούλου
Αρετή Πασχάλη: Χανούμισσα, λυρικό τραγούδι
Μελισσάνθη Ρεγκούκου: Ρηνούλα, χανούμισσα
Γιώργος Χριστοδούλου: Μίχαλος Ρούσης
Μουσικοί επί σκηνής: Γιώργος Δούσος (κλαρίνο,καβάλ),Κώστας Νικολόπουλος(ηλεκτρική κιθάρα, μπάσο), Γιάννης Αγγελόπουλος(τύμπανα)
Προετοιμασία ηθοποιών στη γερμανική προφορά και εκφορά του λόγου: Adrian Frieling
Η παράσταση προτείνεται για θεατές άνω των 15 ετών.
Η απευθείας μετάδοση θα είναι διαθέσιμη στη σελίδα: livestream.n-t.gr με αγορά ηλεκτρονικού εισιτηρίου (κωδικού πρόσβασης).
Στη σελίδα προπώλησης εισιτηρίων θα είναι διαθέσιμο για ηλεκτρονική αγορά το πρόγραμμα της παράστασης σε ψηφιακή μορφή
Στην παράσταση υπάρχει δυνατότητα επιλογής ελληνικών υπότιτλων.
Τιμή εισιτηρίου: 8 ευρώ
Ώρα έναρξης: 19:30.