Το τηλεφώνημά μου βρήκε τον Γιώργο Στεφανόπουλο, Γενικό Διευθυντή της Ενωσης Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας, στην μεγαλύτερη έκθεση κινητής τηλεφωνίας του κόσμου, στην MWC 2019 της Βαρκελώνης. Δώσαμε ραντεβού για να συναντηθούμε στην Αθήνα την επομένη της επιστροφής του. Στα γραφεία της ΕΕΚΤ στο Μαρούσι, το ολιγομελές επιτελείο της σκέφτεται και μελετά την επόμενη ημέρα ενός σχεδίου που εφαρμόζεται σε εθνικό επίπεδο και αγγίζει τις ζωές εκατομμυρίων Ελλήνων σήμερα, αλλά πολύ περισσότερο αύριο.
Τεχνολογία που κρύβουμε στην τσέπη μας και σύντομα - αν λάβει κανείς υπόψιν ότι ο μαγικός κόσμος του 5G θα μας συμπεριλάβει σταδιακά από το 2020 - θα αλλάξει οριστικά τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε, διασκεδάζουμε, επικοινωνούμε και διαμορφώνουμε την εικόνα της χώρας μας σε ολόκληρον τον πλανήτη.
Ο Γιώργος Στεφανόπουλος επιχείρησε να μας ανοίξει ένα παράθυρο σε αυτό τον καινούριο κόσμο για τον οποίο αγωνιά και εργάζεται καθημερινά, απαντώντας σε λογικές, αλλά και «αφελείς» ερωτήσεις της HuffPost. Πρώτα, όμως, περιέγραψε με ενθουσιασμό αυτό που έζησε στη μεγαλύτερη ετήσια έκθεση κινητής τηλεφωνίας και τεχνολογίας δικτύων του κόσμου. Ξεκινώντας όχι από την έκθεση, αλλά από την πόλη της Βαρκελώνης ως ένα ζωντανό παράδειγμα...
«Η Βαρκελώνη είναι σήμερα μία από τις ταχύτερα ψηφιοποιούμενες πόλεις στην Ευρώπη. Δεν πληρώνεις«κάποιους οδηγούς ταξί» με πιστωτική κάρτα... Δεν υπάρχει οδηγός ταξί που να μην πληρώνεται με κάρτα. Δεν υπάρχει μουσείο, ή πάρκο, ή επισκέψιμος χώρος με εισιτήριο, που να μην προβλέπεται η δυνατότητα για προ-κράτηση και πληρωμή, αλλά και να μην σου δίνει την δυνατότητα να προγραμματίσεις την επίσκεψή σου. Όλα αυτά, χωρίς να πας πουθενά και χωρίς να χρειάζεσαι τίποτα περισσότερο, από το να κάνεις χρήση ενός κινητού τηλεφώνου. Για ένα σαββατοκύριακο, ενώ βρισκόμουν εκεί, ήρθαν τα παιδιά μου στη πόλη. Είναι 12 ετών και έκαναν τη διαδικασία παράδοσης αποσκευών στον αεροδρόμιο (baggage drop) μόνα τους, σε μία αεροπορική εταιρία χαμηλού κόστους. Επισκέπτομαι την Βαρκελώνη εδώ και 15 χρόνια. Δεν ήταν έτσι. Ήταν μία άλλη πόλη, που αντιμετώπιζει ανάλογες προκλησεις με την Αθήνα. Όταν πρωτο-πήγα είχε γίνει πολύ περιορισμένη αξιοποίηση των ολυμπιακών υποδομών, από το 1992 μέχρι το 2002. Και σήμερα αντιμετωπίζει σοβαρά προβληματα. Αλλά μέσα στον Φεβρουάριο, έχοντας πολύ τουρισμό και φιλοξενώντας ένα συνέδριο με 110.000 συμμετέχοντες, η πόλη λειτουργούσε θαυμάσια...»
Επείγον: Να κινηθούμε «χθες» - και δεν εννοούμε τα υπουργεία
Η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί ταχύτατα, με σχέδιο και όχι αποσπασματικά, λέει. Το μήνυμα ακούγεται γενικό. Αλλά δεν είναι ούτε γενικό, ούτε αόριστο. Στην πραγματικότητα, όταν μιλάς με τον Γιώργο Στεφανόπουλο αντιλαμβάνεσαι μέσα σε λίγη ώρα, ότι μεταφέρει μία αίσθηση επείγοντος. Αυτή αφορά (σε κάποιο βαθμό) την Πολιτεία και την κυβέρνηση, αλλά ταυτόχρονα είναι μία πρόσκληση σε κάθε κλάδο της οικονομίας και της αγοράς, σε κάθε επιχείρηση, στον επιστημονικό κόσμο και σε κάθε επαγγελματία. Δεν είναι υπόθεση «των υπουργείων».
«Όπως συμφωνήσαμε με το Αττικό Μετρό και θα έχουμε κάλυψη σε δύο χρόνια από σήμερα και όπως θα έχουμε ηλεκτρονικό εισιτήριο σε όλες τις μεταφορές - και σε όλο το λεκανοπέδιο - αντίστοιχα να μπορούμε να προγραμματίσουμε τον ψηφιακό μετασχηματισμό κάθε δημόσιας και ιδιωτικής επιχείρησης, στην οποία θα απευθυνθεί ένας ξένος επισκέπτης στην Αθήνα. Ο μετασχηματισμός πρέπει να γίνει στην εκπαίδευση, στην υγεία, στο εμπόριο...για τα δίκτυα που θα αναπτυχθούν μας το επιτρέπουν. Μπορούμε, λοιπόν, να διαχειριστούμε με ευφυέστερο τρόπο, να επιλέξουμε πολιτικά και κοινωνικά έναν άλλου είδους συνεργατισμό, που θα μας επιτρέψει να αλλάξουμε λειτουργία σαν χώρα.»
HuffPost: Υπάρχει κάτι που εξαρτάται από πολιτικές αποφάσεις;
«Nαι, το να φτιάξουμε ένα περιβάλλον όπου θα αρθούν τα αντικίνητρα. Για παράδειγμα: έχουμε στην Ελλάδα έμμεσους φόρους και, ειδικά στην κινητή τηλεφωνία, έχουμε υπερδιπλασιασμό του ΦΠΑ μέσω του ειδικού τέλους κινητής τηλεφωνίας. 49 σεντς σε κάθε ευρώ του λογαριασμού στην υψηλή χρήση data. Δηλαδή, όσο περισσότερο χρησιμοποιείς data, τόσο ακριβότερο είναι. Στην υπόλοιπη Ευρώπη είναι στα 25 σεντς/ευρώ.»
HuffPost: Και ποιό θα είναι το κέρδος, εάν μειωθεί αυτό το κόστος;
«Μέχρι σήμερα αυξάνεται με ταχύτατο ρυθμό - 90% ετησίως - η χρήση δεδομένων στην Ελλάδα. Αλλά είμαστε ακόμα στο 1,5 Gigabyte ανά κάτοικο, ενώ οι Εσθονοί για παράδειγμα βρίσκονται στο 6 σήμερα! Εάν εμείς βρισκόμασταν ξαφνικά, μαγικά, στην κατανάλωση 6 Gigabyte ανά κάτοικο σήμερα, θα ήμασταν η Βαρκελώνη...Θα είχαμε φορολογικά έσοδα, ως όφελος για την οικονομία, γιατί θα είχαμε περισσότερες ηλεκτρονικές-νόμιμες συναλλαγές και μείωση της παραοικονομίας. Θα είχαμε χαμηλότερο κόστος της δημόσιας διοίκησης, πολύ γρηγορότερα αποτελέσματα, πιο ευτυχισμένους και λιγότερο στρεσαρισμένους ανθρώπους.»
HuffPost: Πού θα ξοδεύαμε όμως, όλα αυτά τα data; Σας ρωτώ, γιατί φοβάμαι ότι πολλοί υποψιάζονται πως περισσότερα data σημαίνουν απλώς περισσότερος χρόνος στο Facebook...
«Ο ψηφιακός τρόπος ζωής δεν ταυτίζεται με την κατανάλωση στην κοινωνική δικτύωση ή στο να βλέπω βίντεο στο YouTube. Αυτό συμβαίνει στην αρχή, σε καθυστερημένες ψηφιακά χώρες. Η νέα πραγματικότητα αναφέρεται στην βελτίωση της ζωής μας, στην ενίσχυση της ασφάλειας. Για παράδειγμα, η ταυτότητά μας, που είναι τεράστιο λάθος να κυκλοφορεί δεξιά κι αριστερά. Ο ψηφιακός κόσμος μπορεί να προσφέρει πρωτόγνωρες λύσεις. Σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας.»
Προσωπικά δεδομένα: Πόσο πρέπει να φοβόμαστε;
Μία από τις μεγάλες συζητήσεις των ημερών, που εξελίχθηκαν και στο πλαίσιο της διεθνούς έκθεσης της Βαρκελώνης, σχετίζεται με την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων. Οι ΗΠΑ το θέτουν στο υψηλότερο επίπεδο: Κατηγορούν ευθέως μία κινεζική εταιρεία, την κατασκευάστρια δικτύων και κινητών τηλεφώνων Huawei, ότι «φυτεύει» λογισμικό στα δίκτυα και στα κινητά μας, με στόχο να εξυπηρετεί την κινεζική κατασκοπεία. Ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υποστηρίζει πως υπάρχει κίνδυνος γα την προστασία των προσωπικών δεδομένων όλων μας. Και ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος, εάν η Huawei αναλάβει χτίσει τα δίκτυα 5G στην Ευρώπη. Ο Γιώργος Στεφανόπουλος χαμογελά και απαντά:
«Ο καθένας το βλέπει από τη δική του οπτική γωνία. Όμως εμείς ζούμε στην Ευρώπη. Εμείς έχουμε εκπονίσει ένα σχεδιασμό για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, που δεν εφαρμόζεται στην Αμερική, ούτε στην Κίνα. Με βάση αυτό τον κανονισμό, μπορεί η δική μας αγορά να κερδίσει σε εμπιστοσύνη στην συνείδηση των πολιτών, αλλά και να αξιοποιήσει τα δεδομένα προς όφελος της κοινωνίας. Για παράδειγμα, στο σύστημα Υγείας μπορεί να γίνει μία επανάσταση, με το να έχεις ένα φάκελο με το ιστορικό του ασθενούς, ο οποίος θα είναι δυνατό να αναζητηθεί οπουδήποτε κινείται ο πολίτης για να εξυπηρετηθεί ιατρικά. Ή με το να παρακολουθούνται διαρκώς ειδικές ομάδες πολιτών, οι οποίοι έχουν ανάγκη από αδιάκοπη παρακολούθηση.»
HuffPost: Κι αν πέσει ο ηλεκτρονικός φάκελος σε λάθος χέρια; Aυτό είναι το κακό σενάριο...
«Γι αυτό θέλουμε να υπάρχει ασφαλές, σύγχρονο δίκτυο. Αλλά η αλήθεια είναι μία: Δεν υπάρχει ασφαλέστερος τρόπος από τον ψηφιακό τρόπο για να αποθηκεύεις αρχεία. Είτε χρησιμοποιείς κρυπτογράφηση, είτε με διαφορετικούς τρόπους, τα αρχεία σου μπορούν - και να είναι προσβάσιμα από αυτούς που πρέπει, και να ξέρεις ποιός έχει πρόσβαση σε αυτά και πότε. Ή μπορείς και κατασταλτικά να παρέμβεις και να δώσεις λύσεις. Αντίθετα, στο φυσικό αρχείο οι κίνδυνοι είναι πολλαπλάσιοι και η εξυπηρέτηση πολύ δυσκολότερη. Tαυτόχρονα, πολλαπλασιάζεται η παραγωγικότητα ενός συστήματος, γιατί με πολύ χαμηλότερο κόστος έχεις πολύ σημαντικότερα αποτελέσματα.»
Γιατί είναι επανάσταση το 5G;
Αν υπάρχει ένας όρος από το μέλλον, που έχει ήδη μπει στη ζωή μας και μας αφορά, είναι αυτός: δίκτυο και συσκευές κινητών τηλεφώνων πέμπτης γενιάς. Ο Γενικός Διευθυντής της ΕΕΚΤ ήταν παρών στην Βαρκελώνη στα τέλη Φεβρουαρίου, όταν κολοσσοί της παγκόσμιας αγοράς κινητών τηλεφώνων, παρουσίασαν τηλέφωνα πέμπτης γενιάς, σε ένα άτυπο crash-test. Τα «μοντέλα από το μέλλον» εντυπωσίασαν τους δημοσιογράφους και τα σχετικά ρεπορτάζ δημοσιεύθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο ίδιος τονίζει, ωστόσο, ότι αυτή είναι μόνο μία μικρή πτυχή της αλλαγής που έρχεται. «Μία επανάσταση που δεν θα είναι χίμαιρα», λέει χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας ότι η μεγάλη εξέλιξη του 5G θα αποτυπωθεί πολύ περισσότερο στα δίκτυα και στις δυνατότητες που θα δώσουν σε αμέτρητους τομείς τεχνολογικών εφαρμογών - όχι μόνο στα κινητά που θα έχουμε στην τσέπη μας...
«Το 5G είναι ποιοτική αλλαγή σε σχέση με τα προηγούμενα δίκτυα. Ο ορισμός του έχει τρεις διαστάσεις.
Η πρώτη: ανεβαίνει από τα δεκάδες Megabits ανά δευτερόλεπτο - της τερματικής συσκευής με το δίκτυο - στο ένα Gigabit και πάνω.
Η δεύτερη παραδοχή: η αναβάθμιση αφορά και στο uplink. Δηλαδή, όχι μόνο τί κατεβάσεις εσύ στο κινητό σου, αλλά και τί ανεβάζεις. Αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία, όταν θέλεις να διασυνδέσεις μία μονάδα του ΕΚΑΒ, η οποία δίνει βοήθεια στο πεδίο σε έναν ασθενή. Θα μπορούσε να συνδέεται με τον εξειδικευμένο γιατρό επί τόπου, με βίντεο και σε πραγματικό χρόνο να δίνονται οδηγίες για σωστικές ενέργειες, οι οποίες μπορούν να κάνουν τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου. Σήμερα δεν υπάρχει αυτό, αύριο μπορεί να υπάρχει!
Και η τρίτη διάσταση: Φανταστείτε στην καθημερινή μας ζωή, όπου για παράδειγμα τα παιδιά μας παίζουν στο διαδίκτυο. Κονσόλα. Ξεχάστε την! Κανένας κατασκευαστής παιχνιδιών δεν σκέφτεται την επόμενη κονσόλα για την επόμενη γενιά παιχνιδιών. Ολοι σκέφτονται μία διαδραστική παιχνιδο-μηχανή, όπου θα μπαίνουν 5-10 παίκτες ταυτόχρονα, σε ένα περιβάλλον προσομοίωσης, πολύ δυναμικό, όπου θα επικοινωνούν όλοι με όλους. Στη βιομηχανία, η επανάσταση που ξεκινά στη βιομηχανική παραγωγή έχει να κάνει με τεχνολογίες που θα δίνουν ψηφιακές, ασύρματες λύσεις, στη διαχείριση της αυτοματοποιημένης παραγωγής, μειώνοντας τις φθορές και τα αναλώσιμα, εκμηδενίζοντας την πιθανότητα λάθους και, τελικά, περιορίζοντας σε σημαντικό ποσοστό το κόστος παραγωγής. Η ψηφιακή επικοινωνία, επίσης, μόλις τώρα αρχίζει. Οι συσκευές επόμενης γενιάς, με τα ανάλογα δίκτυα, θα μας συνδέουν πολύ ευκολότερα με ολόκληρο τον πλανήτη.
Αυτό έχει να κάνει και με το πολιτιστικό περιεχόμενο. Είμαστε μία από τις χώρες με τη μεγαλύτερη πολιτισμική παραγωγή στον πλανήτη. Πώς θα προσφέρουμε αυτό το προΪόν ψηφιακά; Πώς θα διαμορφώσουμε το brand name του ελληνικού Πολιτισμού; Κουβεντιάζουμε για τη Μακεδονία και όποιος έχει πάει στην Βεργίνα, συγκλονίζεται. Την Κρήτη θέλεις να την αναδείξεις. Ή θέλεις να μιλήσεις για τη διατροφή. Ολα αυτά δεν αρκεί να τα κάνει μία επιχείρηση μόνη. Πρέπει να τα κάνουμε μαζί. Η λέξη είναι: συνεργατικότητα.»
HuffPost: Και γιατί πρέπει να περάσουμε σε δίκτυα κινητής τεχνολογίας, γιατί όχι σταθερά δίκτυα και υποδομές σαν αυτά που γνωρίζουμε τόσα χρόνια;
«Γιατί η ζωή μας επιβάλει να είμαστε ελεύθεροι από την σταθερή διασύνδεση. Φυσικά θα εξακολουθεί να απαιτείται οπτική ίνα μέχρι το σπίτι ή το γραφείο μας και κάποια ευρυζωνική σύνδεση. Ωστόσο, ακόμα κι εκεί, θέλεις να αποφύγεις την πολυπλοκότητα της καλωδίωσης και αυτό μπορεί να το επιλύσει σε μεγάλο βαθμό το δίκτυο πέμπτης γενιάς (5G). Μειώνεται παράλληλα το κόστος δημιουργίας δικτύων, αποκτούμε ευελιξία μετασχηματισμού σε κτίρια ή άλλους χώρους και ανοίγονται άλλες δυνατότητες. Οι νέοι rooters που μας βάζουν στον κοσμο των Gigabits θα δώσουν νέο περιεχόμενο στην εκπαίδευση, στην υγεία, στο τουριστικό προϊόν, στα δίκτυα μεταφορών, στη διαχείριση των πόλεων και στις επιχειρηματικές δραστηριότητες. Ολα αυτά θα γίνονται με ασύρματο τρόπο, κατά πλειοψηφία. Θα χρειαζόμαστε βεβαίως και πολλές οπτικές ίνες στην Ελλάδα στο μέλλον, αλλά τα πάντα κάποια στιγμή θα γίνουν κυριαρχικά ασύρματα.»
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΧΕΤΙΚΑ
Οι ΗΠΑ προειδοποιούν την Ευρώπη: Μην χρησιμοποιείτε κινεζικό εξοπλισμό για δίκτυα 5G
Τεχνητή νοημοσύνη και «έξυπνα» δίκτυα
Η τεχνητή νοημοσύνη ακούγεται σαν επιστημονική φαντασία, αλλά ο κύριος Στεφανόπουλος διαβεβαιώνει πως ήδη υπάρχει και αξιοποιείται σε εργασίες συντήρησης ή αναβάθμισης δικτύων κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα. Περιγράφει την επόμενη εξέλιξη, μιλώντας με ενθουσιασμό για το πόσο μεγάλη διαφορά θα κάνει αύριο, όταν θα μετατρέψει το ίδιο το δίκτυο σε έναν «έξυπνο» μηχανισμό, ο οποίος θα κάνει εξοικονόμηση δυνάμεων για τον εαυτό του:
«Το δίκτυο γίνεται έξυπνο για να γίνει και ενεργειακά πιο φιλικό. Δεν θα εκπέμπει πλέον μόνιμα σε όλες τις συχνότητες, σε μία ακτίνα κάλυψης ενός σταθμού. Η κεραία της πέμπτης γενιάς θα είναι κεραία με νοημοσύνη. Θα εκπέμπει ένα Gigabit στο δικό μου κινητό αν το ζητάω όταν το ζητάω - όχι μονιμα - και αντίστοιχα μερικά kilobits αν τα χρειάζεται μία απλή συσκευή. Ο μετρητής του νερού, ας πούμε, όπου θα υπάρχει μία μικρή κεραία εγκατεστημένη. Το ίδιο το δίκτυο γίνεται νοήμον!»
HuffPost: Πού θα κριθεί αλήθεια η μάχη αυτής της τεχνολογίας που ξεπερνά την φαντασία μας; Και ποιά είναι η πρόκληση για μία χώρα σαν την Ελλάδα, που αποτελεί κομμάτι του ευρωπαϊκού παζλ;
«Ο κόσμος αλλάζει με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα και τα κριτήρια θα είναι η συνεργασιμότητα, το σχέδιο, το ταλέντο των ανθρώπων. Εχουμε εθνικό σχέδιο στρατηγικής, αλλά η υλοποίηση των σχεδίων στην Ευρώπη γενικότερα, λόγω του διαχωρισμού των δικτύων σε πολλές εθνικές περιοχές, υπολείπεται. Αντίθετα, στις ΗΠΑ γίνεται ένας διαγωνισμός για όλη τη χώρα. Στην Ευρώπη πρέπει να γίνει ένας διαγωνισμός για κάθε χώρα και όλα αυτά να συντονιστούν μεταξύ τους. Στην Ελλάδα πρέπει να γίνουμε πολύ προσεκτικοί σχετικά με το πως υποστηρίζουμε τις επενδύσεις και τις αδειοδοτουμε, πως χειριζόμαστε τους έμμεσους φόρους και ποιά κίνητρα θα δώσουμε στις επιχειρήσεις ώστε να ψηφιοποιηθούν νωρίτερα με τη λογική του mobile first.»
HuffPost: Για τον μέσο Ελληνα, πάντως, οι εταιρείες κινητής είναι μάλλον «άγνωστες». Οι πολλοί θεωρούν δεδομένο ότι βγάζουν πολύ μεγάλα κέρδη. Και μία βασική ερώτηση είναι, εάν κερδίζει κάτι και η χώρα - όχι μόνο οικονομικά, αλλά σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού, τεχνογνωσίας και τεχνολογίας που παράγει η ίδια η Ελλάδα...
«Η κερδοφορία των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας είναι ιστορικά πάντοτε υψηλή, γιατί οι πάροχοι πρέπει να επενδύουν σταθερά, διαχρονικά. Ενα ποσοστό κοντά στο 40% από την κερδοφορία τους πρέπει να πηγαίνει σε νέες επενδύσεις. Διαφορετικά η μετάβαση που περιγράφω δεν μπορεί να γίνει. Και πρέπει να είμασε ενθουσιασμένοι με το ελληνικό ταλέντο σε αυτόν τον κλάδο. Απασχολουνται σήμερα όχι εκατοντάδες, αλλά χιλιάδες στελέχη που έχουν βγει τα τελευταία 25 χρόνια, σε πολύ υψηλές θέσεις στο εξωτερικό. Σε εταιρείες από την Κίνα, μέχρι τις ΗΠΑ. Εχουν βγει από την ελληνική αγορά και από ελληνικά ή ξένα πανεπιστήμια, έχουν εργαστεί σε ελληνικές ή και ξένες εταιρείες, και είναι κομμάτι του οικοσυστήματος που περιγράφω. Βεβαίως έχει επηρεάσει τον κλάδο η κρίση και έχουν πολλοί μετακινηθεί στο εξωτερικό, όμως αυτό είναι ένα κέρδος που θα επιστρέψει στη χώρα, εάν διορθώσουμε όσα πρέπει. Θέλουμε να αυξηθεί 10 φορές ο αριθμός των startups στην Ελλάδα. Είναι ένας απαιτητικός στόχος. Αλλά έχουμε 350 εταιρείες που ήδη αναπτύχθηκαν στη χώρα την τελευταία δεκαετία, με τζίρο από 1 εκατομμύριο και πάνω, που δεν θα υπήρχαν. Και δεν πρέπει να μιλάμε για το ταλέντο, αλλά να φτιάξουμε εδώ κέντρο καινοτομίας, όπου να έρχεται ανθρώπινο δυναμικό από ευρύτερες περιοχές με χαρακτηριστικό την καινοτομία. Η Ελλάδα να γίνει hub τεχνολογίας. Και ναι, υπάρχουν νέες ελληνικές επιχειρήσεις αυτού του είδους, αλλά θέλουμε πολύ περισσότερες. Το μπορούμε. Το μήνυμα είναι ελπιδοφόρο!»