″Γιόγκα”. Πιασάρικο θέμα. Με αντικρουόμενες απόψεις και επιχειρήματα. Κάνει νούμερα και τηλεοπτικές αψιμαχίες. Τρίβουν τα χέρια τους οι παρουσιαστές των εκπομπών. Οι υποστηρικτές, την προβάλλουν ως πανάκεια για το ανθρώπινο σώμα και ψυχή. Στον αντίποδα, οι κατακριτές, της καταλογίζουν ότι περιέχει ελκυστικό περιτύλιγμα αλλά με σκοτεινό και αποκρυφιστικό περιεχόμενο.
Χωρίς να καταλάβω την αφορμή το ζήτημα αυτό έγινε και πάλι επίκαιρο. Μήνα Ιούνιο. Στο μήνα που την ”φιλοξενεί” ως παγκόσμια ημέρα. Η σκέψη μου ταξίδεψε στον χρόνο. Πέντε χρόνια πριν. Στον πρώτο εορτασμό της παγκόσμιας ημέρας ”γιόγκα” που καθιέρωσε ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών. Ξαναδιάβασα τις αποτυπωμένες στο ημερολόγιο σκέψεις μου:
21η Ιουνίου 2015. Μια μέρα ήταν κι αυτή και πέρασε…
Θα το εξομολογηθώ. Επιφυλακτικός ήμουν πάντα με τις παγκόσμιες ημέρες εορτασμού κάποιου γεγονότος που ορίζει ο ΟΗΕ. Όχι από ιδιοτροπία ή τάση σνομπ αλλά γιατί... ”το κάθε μέρα κάτι άλλο” καταντά και λίγο φαιδρό στην τελική βρε αδελφέ Σημαντικά και ασήμαντα όλα στο ίδιο καζάνι. Άντε βγάλε άκρη.
Δικαιολογημένα, λοιπόν, όταν έφθασε στα αυτιά μου η είδηση για την καθιέρωση της παγκόσμιας μέρας γιόγκα ένιωσα καχυποψία. Κακό πράγμα η καχυποψία. Και όσο πλησίαζε ο καιρός για την μέρα του πρώτου εορτασμού τόσο περισσότερο είχα τις “κεραίες” μου τεντωμένες για να αφουγκραστώ τι γίνεται και κυρίως τι “κρύβεται”.
“Κακό πράγμα η καχυποψία! Συνέχισα να ψάχνω και να παρατηρώ πιστεύοντας ότι θα ανακαλύψω τι κρύβεται και δεν μας το λένε!”
Μια μέρα ήταν και πέρασε! Και εγώ την έζησα στην Ινδία, στην πατρίδα της γιόγκα.
Είδα την Ινδική κυβέρνηση να προωθεί με κάθε τρόπο τον εορτασμό. Γιγαντιαίες διαφημίσεις, μηνύματα στα κινητά μας τηλέφωνα. Ατελείωτες εκπομπές στις τηλεοράσεις. Εκδηλώσεις στις πλατείες και τους δρόμους σε όλες τις πόλεις των Ινδιών. Ο πρωθυπουργός της χώρας να δίνει πρώτος το παρόν στον εορτασμό. Πρώτο θέμα σ′ όλα τηλεοπτικά κανάλια. Η πρόθεση της κυβέρνησης διατυπωμένη από την πρώτη στιγμή: Η γιόγκα γεννήθηκε στην Ινδία. Η ”προσφορά” μας στον παγκόσμιο πολιτισμό. Εθνική υπερηφάνεια. Ένα κομμάτι της ινδικής κληρονομιάς που έχει απήχηση σε κάθε πλευρά του πλανήτη. Ακόμα, και αν ακολουθείτε τις σύγχρονες μορφές γιόγκα. Μορφές που δεν έχουν καμία σχέση με την παραδοσιακή μορφή της (ανσάνες).
Κακό πράγμα η καχυποψία! Συνέχισα να ψάχνω και να παρατηρώ πιστεύοντας ότι θα ανακαλύψω τι κρύβεται και δεν μας το λένε!
Η έρευνα μου ”καρποφόρα”.
Παρατήρησα τους Ινδουιστές γκουρού να φωνάζουν πως η γιόγκα παίρνει δύναμη και διάσταση μόνο όταν την εμπλουτίσεις με τις ινδουιστικές δοξασίες. Επιστροφή στις ρίζες.
Τους μουσουλμάνους να διαλαλούν σε όλους τους τόνους πως συμμετέχουν στον εορτασμό χωρίς να κάνουν τις θρησκευτικές ινδουιστικές κινήσεις στις ανσάνες (π.χ. όπως η επίκληση στον θεό ήλιο).
Τις προτεσταντικές ομάδες να διαμαρτύρονται πως ο εορτασμός είναι Κυριακή και πως θα πρέπει να την μεταφέρουν την Δευτέρα. Πρώτα η εκκλησία και μετά ο εορτασμός. Φώναξαν, αλλά συμμετείχαν στον εορτασμό ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα της κυβέρνησης.
Τους γιατρούς να προτρέπουν τον κόσμο να κάνει τις ασκήσεις της γιόγκα για καλή υγεία.
Πολυεθνικές αθλητικών ειδών να δίνουν διαφημιστικά δωράκια εκμεταλλευόμενες τον εορτασμό για την δική τους διαφήμιση και προβολή. Βουλευτές της αντιπολίτευσης να δηλώσουν πως η γιόγκα είναι για τους πλούσιους ”κοιλαράδες” που θα πρέπει να χάσουν κανα κιλό και όχι για τον φτωχό λαό που πρέπει για το μεροκάματο να δουλεύει όλη μέρα. Η κυβέρνηση σκορπάει άσκοπα χρήματα. Όλα ”άρτον και θεάματα”. Εκλογές εδώ και τώρα!
Κάθε άνθρωπος και μια γνώμη. Η Ινδία έχει και μεγάλο πληθυσμό. Που να βγάλεις άκρη. Σωστή Βαβέλ. Απόψεις πολλές, έντονα επιχειρήματα, παθιασμένες αντιδράσεις. Τίποτα όμως σκοτεινό και αποκρυφιστικό.
Μετά ενημερώθηκα τι λένε στη χώρα μας. Στις ελληνικές τηλεοπτικές εκπομπές ο καθείς προσπαθεί να χρισθεί ειδικός και να πει ότι του κατέβει στο κεφάλι. Όλα σε μια επένδυση lifestyle χωρίς οι περισσότεροι να γνωρίζουν πραγματικά. Δυστυχώς, ελάχιστοι είχαν γνώση….
Είδα τους εορτασμούς σε διάφορες χώρες του κόσμου. Από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής μέχρι το Ιράν! Και σε άλλες μουσουλμανικές χώρες. Εντύπωση μου έκανε.
“Τα παιδιά μου είχαν κάνει μάθημα. Όχι εγώ. Δάκρυσα. Μικρά παιδιά και ήξεραν να ξεχωρίζουν την παράδοση τους σαν Ινδοί και την πίστη τους σαν Ορθόδοξοι Ινδοί.”
Στα ορφανοτροφεία της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας στην Καλκούτα των Ινδιών συνάντησα τα παιδιά μας και θέλησα να τους μιλήσω γι αυτό το θέμα… Να τους εξηγήσω. Να τα προστατεύσω. Να δω τι γνώμη έχουν. Παιδιά επτά, οκτώ, δέκα και δώδεκα χρόνων. Τους ρώτησα, λοιπόν, τι ξέρετε για τη γιόγκα; Πέσανε όλα επάνω μου, μου τράβαγαν τα χέρια, τα ράσα και με τις φωνές τους και τα χαμόγελά τους με πήγαν στην τραπεζαρία. Εκεί μπήκαν σε σειρά μόνα τους και άρχισαν τις γυμναστικές ασκήσεις. Τα μεγαλύτερα παιδιά μου εξηγούσαν πως αυτό που έβλεπα ήταν γιόγκα. Απόρησα. Έβλεπα διαφορετικές ασκήσεις από αυτές που είχα δει στο παρελθόν. Τα παιδιά μου χαμογέλασαν. Άρχισαν να μου εξηγούν:
”Εμείς δεν κάνουμε αυτές τις κινήσεις γιατί είναι μόνο για τους ινδουιστές. Ούτε εκείνες και κάποιες άλλες…. εμείς δεν κάνουμε διαλογισμό”. Δεν χρειάσθηκε να πω κουβέντα. Τα παιδιά μου είχαν κάνει μάθημα. Όχι εγώ. Δάκρυσα. Μικρά παιδιά και ήξεραν να ξεχωρίζουν την παράδοση τους σαν Ινδοί και την πίστη τους σαν Ορθόδοξοι Ινδοί. Το ήξεραν μόνα τους.
Κακό πράγμα η καχυποψία. Μα τι ευλογία είναι η διάκριση. Εκείνη, που δεν απορρίπτει την παράδοση ενός λαού με μεγάλη και αρχαία ιστορία. Εκείνη που απομακρύνει και δεν αποδέχεται τα κομμάτια εκείνα που δεν συνάδουν με την πίστη μας και την επικοινωνία μας με το Θεό.
“Στην Ινδία υπάρχουν 30.000 “Γιουνάνι” ιατροί που θεραπεύουν αποκλειστικά με τις μεθόδους του Ιπποκράτη.”
Άλλωστε και εμείς το ίδιο κάναμε στην δική μας αρχαιοελληνική παράδοση. Την “ανακαινίσαμε” μέσα από την χριστιανική διδασκαλία και απομακρύναμε όλα τα παγανιστικά στοιχεία που δεν είχαν περιεχόμενο και τα αντικαταστήσαμε με τα χριστιανικά που πλέον μας εξέφραζαν! Δεν αρνηθήκαμε, όμως, ούτε την παράδοσή μας ούτε την ταυτότητά μας! Απλά δώσαμε καινούργιο νόημα και ουσία.
Ούτε φυσικά αρνηθήκαμε ότι καλό μας προσφέρει το ”παρελθόν” μας. Στην εποχή του, ο Ιπποκράτης κατηγορήθηκε ουκ ολίγες φορές πως ο ορθολογικός του τρόπος για την αντιμετώπιση των ασθενειών ήταν ασεβής προς τους θεούς. Σήμερα, ο Ιπποκράτης θεωρείτε από όλους ως ο πατέρας της Ιατρικής! Ποτέ δεν ήταν ασεβής! Ακόμα και σήμερα στην Ινδία υπάρχουν 30.000 “Γιουνάνι” ιατροί που θεραπεύουν αποκλειστικά με τις μεθόδους του Ιπποκράτη.
“Οι φυσιοθεραπευτές είναι βουδιστές και μας το κρύβουν;”
Την ίδια στιγμή θυμήθηκα πως το παραδοσιακό ταϊλανδέζικο θεραπευτικό μασάζ προέρχεται από τον Βουδισμό. Η παράδοση αναφέρει πως ο γιατρός του Βούδα με αυτό τον τρόπο τον βοηθούσε να χαλαρώσει στον διαλογισμό και του θεράπευε κακώσεις του σώματός του από την ακινησία. Μάλιστα στην παραδοσιακή μορφή του, υπάρχουν συγκεκριμένες προσευχές για πριν και μετά το μασάζ. Ήταν μια θρησκευτική ιεροτελεστία! Να υποθέσω πως όποιος σήμερα κάνει μασάζ ή φυσικοθεραπείες αποδέχεται τις αρχές του Βουδισμού; Οι φυσιοθεραπευτές είναι βουδιστές και μας το κρύβουν;
Μια μέρα ήταν και πέρασε. Και η μέρα αυτή μου δίδαξε πως η διάκριση είναι ευλογία. Μεγάλη αρετή. Τίποτα δεν είναι κακό αν δεν με προσβάλλει ως άνθρωπο και δεν μου αλλάζει τις επιλογές μου και την πίστη μου. Η γνώση και η πίστη νικά την καχυποψία και τον φόβο. Η ημιμάθεια αφήνει ”σκιές” και συντηρεί το φόβο. Γνώση χρειάζεται. Και διάκριση. Αυτή βάζει τα όρια.
“Οτιδήποτε ξένο προς την δική μου παράδοση, τον δικό μου τρόπο σκέψης δεν είναι a priori καταδικαστέο... Ο,τι απορρίπτουμε όμως δεν πρέπει να το δαιμονοποιούμε.”
″Γιόγκα”. Μια ακόμα παγκόσμια ημέρα για τον ΟΗΕ. Σημαντικό κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ινδίας. Για τον Ινδουιστή είναι ”δρόμος” για τη νιρβάνα. Για τον δυτικό άνθρωπο, μιαν ακόμη αφορμή αναζήτησης στην ”εξωτική” ατμόσφαιρα της Ανατολής. Για τους γυμναστές, μορφή εκγύμνασης. Για μένα αφορμή για ένα σημαντικό ”μάθημα”. Οτιδήποτε ξένο προς την δική μου παράδοση, τον δικό μου τρόπο σκέψης δεν είναι a priori καταδικαστέο. Μπορεί να μην μου ταιριάζει. Να μην ”χωράει” στη ζωή μου. Να μην γίνει ποτέ δική μου επιλογή. Ο,τι απορρίπτουμε όμως δεν πρέπει να το δαιμονοποιούμε. Δεν υπάρχει λόγος.
Εξάλλου, για τον Χριστιανό ο Θεός είναι η Αλήθεια. Η Αλήθεια που ”φωτίζει” τα πάντα. Ακόμα και τα ”σκοτεινά” μονοπάτια. Συνήθως φοβόμαστε το σκοτάδι... Αλλά άμα είσαι στο Φως γιατί φοβάσαι;