Επεισοδιακός ο φετινός Ιούλιος και Αύγουστος, δυστυχώς και ο Σεπτέμβριος και μιας και είναι ακόμη καλοκαίρι, ερωτήθηκα από τα νεαρά μυαλά να γράψω για τις γοργόνες. Τώρα για τους μάγκες, κάποιοι λένε ότι δεν υπάρχουν πια, μάλλον πατήθηκαν στα Τέμπη, κάποιοι λένε ότι χάθηκαν οι άντρες, και άλλα πράγματα που διαβάζουμε (όχι εγώ, προς θεού) σε γνωστά περιοδικά (που δεν κάνω συλλογή από αυτά, αλλά μου λείπει το τεύχος Φεβρουαρίου, φιλεζμου).
Όλοι έχουμε ακούσει για τα πλάσματα του ωκεανού, που είναι μισά ψάρι (σειρήνες για την ακρίβεια) και μισά άνθρωποι, ξυπνώντας τα πάθη στους ναυτικούς. Όμως, υπάρχουν ή να το θέσω κάπως πιο σωστά, υπήρξαν ποτέ;
Φαίνεται πως η αναφορά τους ξεκίνησε από την αυγή της ανθρωπότητας πριν από 30.000 χρόνια (εποχή του Λίθου). Όμως, υπήρξαν και Κένταυροι και ο Μινώταυρος και οι Σάτυροι κατά την διάρκεια της Ιστορίας, αλλά όλα αυτά τα όντα της μυθολογίας, εξαφανίστηκαν ή μάλλον απομυθοποιήθηκαν.
Οι γοργόνες όμως, άντεξαν. Κατά συνέπεια, το ενδιαφέρον της ύπαρξης ή όχι των γοργόνων είναι στην αξιοθαύμαστη επιμονή τους να συνεχίζουν να «υπάρχουν». Τον Μάρτιο του 2022, ξεκίνησε η μελέτη μίας μουμιοποιημένης «γοργόνας» 300 ετών που ανακαλύφθηκε στην Ιαπωνία σε ένα ναό στην Okayama Prefecture. Περί τα 30,5 εκατοστά, αρχικά οι επιστήμονες θεώρησαν ότι πρόκειται για ένα υβρίδιο με κεφάλι και σπονδυλική στήλη μαϊμούς ραμμένο σε σώμα ψαριού (Εικόνα 1).
(Εδώ, να αναφέρουμε ότι στην Ιαπωνική φοκλόρ, πριν τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, μία Ιαπωνική γοργόνα (Ningyo) θα είχε κεφάλι μαϊμούς και σώμα ψαριού. Δεν ήταν όμως μία αληθινή γοργόνα. Μάλιστα, οι «δημιουργοί» της είχαν ενώσει μέρη από διάφορα ψάρια και ζώα της ξηράς περί το σωτήριο έτος 1800.
Στην ελληνική μυθολογία η αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Θεσσαλονίκη, ρωτούσε τους ναυτικούς για την υγεία του, και εάν λάμβανε θετική απάντηση, εκείνοι έπλεαν σε ήρεμα νερά. Εάν όχι, τότε έβρισκαν σίγουρα θάνατο σε θαλασσοταραχή. Ανά την υφήλιο, έχουν υπάρξει αναφορές για την παρουσία γοργόνων, στον Ισραήλ, στην Ινδονησία, στην Σκωτία, στην Αυστραλία κ.α. που όμως όταν μελετήθηκαν διεξοδικά, δεν υπήρξε κάποιο στοιχείο που να δηλώνει την ύπαρξη μίας χίμαιρας. Πέρα από τις φωτογραφίες και τα θολά βιντεάκια, στο youtube (https://www.youtube.com/watch?v=bSG3kPa-jOU) παρακολούθησα ένα βιντεάκι από το Animal Planet τον Μάρτιο του 2013, που «αποκαλύπτει» την ύπαρξη ενός χεριού μέρος ενός ανθρωπόμορφου πλάσματος. Οι δικές μου παρατηρήσεις στο βίντεο είναι οι παρακάτω:
- Γιατί η μία κάμερα ήταν στραμμένη προς εκείνον που τραβάει με άλλη κάμερα, σε ένα σημείο με χαμηλό φωτισμό; Δεν έχει νόημα.
- Η τεχνολογία για ειδικά εφέ υπήρχε και έτσι φαίνεται να ήταν και αυτό το «χέρι». Το Avatar «βγήκε» το 2009.
- Η συνέντευξη των δύο επιστημόνων (που τώρα έχουν αποσυρθεί για ευνόητους λόγους) δείχνει ανθρώπους που προφανώς δεν λένε την αλήθεια.
Εν τέλει, το Animal Planet παραδέχτηκε ότι ήταν επιστημονική φαντασία το όλο θέμα.
Μπορούμε όμως να το δούμε και βιολογικά το ζήτημα: μπορούν να υπάρξουν χίμαιρες, πλάσματα δηλαδή ως αποτέλεσμα της ένωσης δύο (ή και περισσοτέρων) τελείως διαφορετικών ειδών; Η απάντηση είναι ναι...και όχι. Πρακτικά, όταν ένας ασθενής δέχεται έαν μόσχευμα μυελού των οστών, γίνεται χίμαιρα. Πριν από 2 έτη, ένας ασθενής δέχτηκε μόσχευμα καρδιάς από χοίρο, και επέζησε για κάποιους μήνες. Ήταν ο πρώτος ζωντανός γουρουνάνθρωπος (έστω και για λίγο). Τα πρώτα έμβρυα πιθήκου-ανθρώπου δημιουργήθηκαν το 2021, αλλά φυσικά, δεν αναπτύχθηκαν σε βρέφη (ή έτσι μας λένε).
Όμως, εξελικτικά, συμβάλει στην επιβίωσή τους η ύπαρξη τέτοιων ειδών, τόσο απομακρυσμένων, γενετικά, το ένα από το άλλο; Η απάντηση σε αυτήν την ερώτηση είναι όχι, διότι η πρώτη βασική λειτουργία που χάνεται είναι εκείνη της αναπαραγωγής (π.χ. γάιδαρος). Ο Δαρβίνος είχε αναφέρει ότι οι χίμαιρες πολύ κοντινών ειδών είναι μία απόκλιση εξέλιξης ενός είδους (1859). Πρόσφατες παρατηρήσεις συμφωνούν με την εικασία του Δαρβίνου.
Στην περίπτωση των γοργόνων (ή κενταύρων) η ύπαρξή τους είναι κάτι ακόμη πιο απίθανο. Καταρχάς, θα έπρεπε να «συναντηθούν» ένα θηλυκό ψάρι και ένας άντρας που δεν γνωρίζουν από μεθόδους αντισύλληψης. Κατά δεύτερον, ακόμη και εάν υπήρξε αυτή η ευτυχής (;) συνάντηση που θα έδινε έναν απόγονο, εκείνος, με την σειρά του θα έπρεπε να γεννηθεί στη θάλασσα. Όμως, θα ήταν στείρο, οπότε η πιθανότητα αναπαραγωγής του νέου αυτού είδους, και κατ’ επέκταση επιβίωσης του, πολύ χαμηλή. Ακόμη και εάν δεν ήταν στείρο, εάν έβρισκε ένα άλλο ψάρι, τότε οι απόγονοί της πρώτης γοργόνας και του ψαριού, θα πήγαιναν σιγά-σιγά προς το πιο «ιχθυές» είδος απομακρυνόμενο από το «ανθρώπινο». Και εάν η πρώτη γοργόνα έβρισκε ένα άντρα (τον ίδιο που συναντήθηκε με το ψάρι, ναυτικό, κατά πάσα πιθανότητα;), τότε η «συνάντησή» τους θα έδινε πιο ανθρώπινα γοργονάκια που θα πνιγόντουσαν στην θάλασσα.
Ακόμη είναι καλοκαίρι και σας χάλασα την εικόνα της παιδικής σας/μας ηλικίας. Γοργόνες υπάρχουν, αλλά είναι στεριανές μετά από εξελικτικές «πιέσεις» να μην τρελαίνουν τους ναυτικούς. Αρκετά ναυάγια έχουμε, νομίζω.