Η Μελίνα είναι η εγγονή μου. Ήταν 7 χρονών όταν σκέφτηκα να καταγράψω όλα αυτά τα μπλα-μπλα του παππού που της έλεγα στα δέκα Σαββατοκύριακα που περνούσε μαζί μας εκείνο το καλοκαίρι. Και να της τα στείλω σε 10 επιστολές. Αυτή εδώ είναι η Δεύτερη.
Διαβάστε την πρώτη επιστολή:
Γράμμα στη Μελίνα
Δύο λόγια του παππού
Δεν επρόκειτο βέβαια να σπεύσει να τις διαβάσει τις «Επιστολές» μου αυτές. Δεν ξέρω αν τις διάβασε όταν έγινε 12χρονών. Αυτό που διέρρευσε είναι ότι τις διάβασε η δασκάλα της και μερικές από τις συμμαθήτριές της. Ελπίζω να τις διαβάσει τώρα που είναι φοιτήτρια! Αν και θα μου πει «αυτά τα ξέρω παππού, τουλάχιστον τα μισά!». Ναι, τότε που τα χρειαζόταν δεν τα ήξερε.
Τα ξαναγράφω για τα παιδιά που μπαίνουν σιγά-σιγά στην εφηβεία και θα συναντούν κάθε μέρα λέξεις-κώδικες. Ακόμα κι’ εμείς οι μεγάλοι που έχουμε συνηθίσει πια τους αυθαίρετους κώδικες λέμε Κυριακή χωρίς να αναρωτηθούμε τι σημαίνει. Άσε το Σάββατο. Ακόμα περισσότερο πολλοί από μας αγνοούμε γιατί την Παρασκευή την λέμε Παρασκευή. Θα μου πει κάποιος «για την Αγία Παρασκευή»! Μόνο που η Αγία Παρασκευή ήταν Χριστιανή. Και Μεγαλομάρτυς (όπως η ΕΡΤ που εδρεύει στην γειτονιά της!). Ενώ Παρασκευή και Σάββατο είναι από άλλη θρησκεία!
Το Σάββατο είναι και από άλλη γλώσσα. Shabat είναι η ημέρα της ανάπαυσης στην Εβραϊκή θρησκεία. Και η Παρασκευή είναι η ημέρα της… προπαρασκευής του Shabbat. Τόσο απλό. Διότι, για όσους δεν το ξέρουν, η ημέρα της ανάπαυσης στους Ισραηλίτες, που θεσπίζουν οι 10 Εντολές, αρχίζει με την Δύση του ηλίου την Παρασκευή και τελειώνει με την με την δύση του ηλίου το Σάββατο. Το οποίο Σαβάτ, ως ημέρα ανάπαυσης αντιστοιχεί στη δική μας Κυριακή. Δεν ξέρω αν οι έφηβοί μας γνωρίζουν ότι Κυριακή σημαίνει Ημέρα του Κυρίου (Ιησού Χριστού). Η οποία επίσης καθιερώθηκε ως Ημέρα ανάπαυσης και από τον εκχριστιανισμένο Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο. Αλλά, χάρη στην μακρά συνύπαρξη της εβραϊκής και της Ελληνικής γλώσσας, η Κυριακή παρέμεινε στις συνειδήσεις μας ως η τελευταία ημέρα της εβδομάδας, ενώ παράλληλα και επίσημα θεωρείται η πρώτη! Γι’ αυτό η Δευτέρα ονομάζεται… δευτέρα.
Στις ρωμαϊκής ονομασίες των ημερών της εβδομάδας, ο Καίσαρ και οι Καίσαρες που ακολούθησαν έβαλαν κι’ αυτοί το χεράκι τους. Η Ελληνική Μυθολογία, που ως θρησκεία, προηγείται του Χριστιανισμού θα γίνει και Ρωμαϊκή. Πολλές από τις ημέρες της ρωμαϊκής εβδομάδας θα λάβουν ονόματα των εκλατινισμένων αρχαίων Ελλήνων Θεών. H Δεύτερη μέρα, Μonday, lundi, Lunedi κλπ θα είναι βαφτισμένη από την Σελήνη που ήταν μια θεότητα των Βορείων λαών (lune, moon κλπ.). Η Τρίτη θα βαφτιστεί από τον Θεό Άρη, λατινικά Martis, ιταλικά Mαrtedi, γαλλικά Mardi. H δική μας Τετάρτη (γιατί είναι μόνο δική μας) θα βαφτιστεί από τον Ερμή, λατινικά Mercurius. Η Πέμπτη από το Δία ή Jupiter (γαλλικά Jeudi), η Έκτη μέρα, που δεν συνδέεται με το Σαμπάτ στους λατινογενείς λαούς βαφτίστηκε Αφροδίτη! (Venus). Λτινικά Veneris, ιταλικά Venere, γαλλικά Vendredi.
Στην Έκτη δική μας μέρα (Έβδομη στους Ισραηλίτες) δηλαδή στο Σάββατο – το εβραϊκό Shabbat - θα τις δανειστούν και οι λατινογενείς λαοί (Sabbatun στα λατινικά, Sabato στα ιταλικά, Samedi στα γαλλικά). Οι Άγγλοι και οι βόρειοι λαοί θα αναζητήσουν δικούς τους Σαξωνικούς θεούς θεούς. Δηλαδή βόρειους, γιατί από κει προέρχονται και οι Σκανδιναβοί, και οι Άγγλοι και οι Γερμανοί.
Ευτυχώς οι Έλληνες υπήρξαν πρακτικότεροι και φιλοσοφικότεροι, δίνοντας αριθμούς στις 4 από τις 7 μέρες της εβδομάδας (Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη). Σημειώνω ότι οι αρχαίοι μας πρόγονοι χώριζαν τους μήνες σε τρεις δεκάδες. Με τρεις «σχολικές» μέρες. Σχολικές γιατί σχολή είναι η ανάπαυση και η έννοια του σχολείου άλλωστε ήταν αυτή. Τα παιδιά πηγαίναν σχολείο για να… ξεκουραστούν! Δεν είναι όπως σήμερα…
Τ’ ακούς Μελίνα;
Μάλιστα, αν δεν κάνω λάθος, οι θρησκευτικές και άλλες ετήσιες γιορτές στην αρχαία Ελλάδα, ή τουλάχιστον στην αρχαία Αθήνα, ήταν περίπου τόσες όσες και οι σημερινές. Η έβδομη και η εικοστή μέρα του μηνός ήταν αφιερωμένες στον Απόλλωνα και ήταν αργίες. Φαντάζομαι ότι οι αστικές τάξεις τουλάχιστον δεν εργάζονταν και πολύ σκληρά γιατί η κάθε οικογένεια είχε τουλάχιστον δύο με τρεις δούλους για τις οικιακές εργασίες. Εξού και το ρήμα δουλεύω.
Οι πολίτες ασχολούνταν με υπηρεσίες της πολιτείας. Και κάθε τόσο τους τοποθετούσαν από το ένα πόστο στο άλλο. Μισθοδοτούμενοι βέβαια. Ο Σωκράτης για παράδειγμα, στην περίοδο των Τριάκοντα Τυράννων είχε τοποθετηθεί σε υπηρεσία φύλαξης των ενόχων. Και σε περίπτωση καταδίκης σε θάνατο για απέχθεια (δολοφόνων για παράδειγμα) ο Σωκράτης έπρεπε να οδηγήσει έναν μελλοθάνατο στο λόφο τον ονομαζόμενο Βάραθρον και να τον πετάξει στο κενό! Είναι γνωστό ότι αρνήθηκε να το κάνει. Και αν δεν τιμωρήθηκε είναι γιατί οι 30 Τύραννοι, τουλάχιστον οι μισοί, υπήρξαν μαθητές του! Άλλωστε γι’ αυτό και θα καταδικαστεί σε θάνατο (να πιει το κώνειον) όταν επέστρεψε η Δημοκρατία. Το κώνειο εφαρμόστηκε, εξ ανάγκης, για πρώτη φορά από τους Τριάκοντα Τυράννους. Για να εκτελέσουν πάραυτα, την ημέρα που ήρθαν στην εξουσία, τους 1.500 Δημοκρατικούς πολίτες που συνέλαβαν (κατά τον Αριστοτέλη) αν και οι εκτελεσθέντες ήταν περισσότεροι αν προσθέσουμε και 1.500 μετοίκους, όπως αλλού αναφέρεται.
Έτσι το κώνειο θα παραμείνει και οι θανατικές ποινές θα εκτελούνται λιγότερο βάρβαρα στο μέλλον. Όταν ξέρουμε ότι η συνηθισμένη εκτέλεση («χαριστική» όπως ονομάζονταν!) ήταν με ξυλοδαρμό ή με κάρφωμα σε μια σανίδα στο έδαφος. Κάτι σαν την σταύρωση (που ήταν εφεύρεση περσική).
Όσο για τις εορτές έχουμε μια μαρτυρία. Πολλοί Αθηναίοι ήταν ένορκοι. 6.000 μας λέει ο Ξενοφών, στην Αθηναίων Πολιτεί, (αν δεν είναι ο ονομαζόμενος Ψευδοξενοφών που το λέει, κάποιος που σφετερίστηκε το όνομα για να μπορεί να ειρωνεύεται τους δικαστές χωρίς τον κίνδυνο να το καταδικάσουν!). Τους ειρωνεύεται επειδή καθυστερούσαν οι δίκες λόγω των εορτών. «Τι να κάνουμε πρέπει να γιορτάζουν κι΄ αυτοί, με εορτάς διπλασίας των άλλων» γράφει.
Λέω να σταματήσω εδώ για την Δεύτερη Επιστολή (Γιατί κινδυνεύω να με πάρουν για κανέναν… Απόστολο!). Αυτά τα έχουμε ήδη πει, Μελίνα μου. Πριν από χρόνια. Αναρωτιέμαι αν θυμάσαι μερικά. Δεν ξέρω αν είχαν ή έχουν κάποια χρησιμότητα. Θα το δείξει η τοποθέτησή τους στο Διαδίκτυο.
Δεν θα αργήσει βέβαια και η Τρίτη Επιστολή.
Ο παππούς που σ΄αγαπάει
R