Κλιμακώνεται στη δημόσια σφαίρα η διοχέτευση θετικού προσήμου ως προς την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων για συνολική διευθέτηση του Κυπριακού Προβλήματος, συνοδευόμενη από σημειολογικές κινήσεις των ηγετών της Ελληνικής και Τουρκικής Κοινότητας. Επί του ζητήματος της ουσιαστικής προόδου των διαπραγματεύσεων, η εικόνα παραμένει συγκεχυμένη, όμως μπορούν να επιβιώσουν της βασάνου της λογικής οι λόγοι για τους οποίους οι ηγέτες των Κοινοτήτων και ο ΟΗΕ επιλέγουν να μην ενημερώνουν ενδελεχώς την κοινή γνώμη για τις φερόμενες εξελίξεις.
Ταυτόχρονα όμως, η απουσία επίσημης ενδελεχούς ενημέρωσης για τις διαπραγματεύσεις έχει ενισχύσει την - ούτως ή άλλως αναπόδραστη - αναζωπύρωση των στρατοπέδων που διαχρονικά διαμορφώνονται έναντι της προοπτικής διευθέτησης στη βάση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Ένα ζήτημα το οποίο μερίδα της ελληνοκυπριακής κοινής γνώμης προσλαμβάνει ως καταλυτικής σημασίας είναι αυτό της φερόμενης «μετεξελίξεως» της Κυπριακής Δημοκρατίας ως προϊόν της διευθέτησης.
Οι όροι «μετεξέλιξη» και «παρθενογένεση», που εύκολα συναντά κανείς στον κυκεώνα αρθρογραφίας στον κυπριακό Τύπο και ευρύτερα, είχαν κάνει την εμφάνισή τους κατά το - εγκληματικά σύντομο - διάστημα που διατέθηκε για «επεξήγηση» του Σχεδίου Ανάν το 2004. Οι όροι αυτοί είναι επιστημονικά αδόκιμοι και χρησιμοποιούνται κατά το δοκούν, έχουν όμως κατορθώσει να παρεισφρήσουν στο δημόσιο διάλογο, με ιδιαίτερη συναισθηματική βαρύτητα. Συνεπακόλουθα, οποιαδήποτε ανάλυση ενός αχανούς νομικού ζητήματος εκτός της επιστημονικής θεώρησής του δεν εξυπηρετεί οτιδήποτε άλλο παρά τη δημιουργία ανεδαφικών και λανθασμένων εντυπώσεων. Ελλοχεύει δε τη ναρκοθέτηση του αντιληπτικού πλαισίου εντός του οποίου θα κληθεί η κοινή γνώμη να διαμορφώσει άποψη για το οποιοδήποτε σχέδιο λύσης ήθελε τεθεί ενώπιόν της.
Η διαδοχή ενός κράτους αποτελεί την εξ ολοκλήρου αντικατάστασή του από νέο υποκείμενο διεθνούς δικαίου. Η διαδοχή αντιπαραβάλλεται με τη συνέχιση του υποκειμένου υπό άλλα χαρακτηριστικά. Το όλο ζήτημα της διαδοχής κρατών αποτελεί αχανές πεδίο της διεθνούς νομικής επιστήμης και έχει αναλυθεί υπό πληθώρα συγγραμμάτων, ενώ απασχολεί την Επιτροπή Διεθνούς Δικαίου του ΟΗΕ από το 1949. Πρωτογενώς, η εθιμική χροιά του ζητήματος παρουσιάζει μεταβολές, ενώ μόλις τις τελευταίες δεκαετίες αποτέλεσε αντικείμενο συνθηκών. Η Νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου το έχει επίσης επισκεφθεί με μεγάλη προσοχή.
Είναι αποδεκτό πως, a fortiori, μεταβολές (συμφωνημένες ή μη) στη συνταγματική τάξη του υποκειμένου διατηρούν ανεπηρέαστη τη συνεχιζόμενη υπόστασή του. Αυτό έχει επιβεβαιωθεί (κατά την άποψη μου ως opinio juris) στη περίπτωση της ίδιας της Κυπριακής Δημοκρατίας, ακολούθως της αποχώρησης της Τουρκικής Κοινότητας από τη συνταγματική τάξη της. Χάρις στη νομική ευφυΐα και αποφασιστικότητα των δικαστών που συνέθεταν το 1964 το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου διασώθηκε η συνταγματική τάξη της Δημοκρατίας, η οποία έκτοτε λειτουργεί βάσει του δικαίου της Ανάγκης. Οι δε μάχες του διπλωματικού σώματος της Δημοκρατίας στον ΟΗΕ είχαν ως αποτέλεσμα την επίρρωση σε επίπεδο Συμβουλίου Ασφαλείας της αδιατάρακτης συνεχιζόμενης ύπαρξης του υποκειμένου στο διεθνές δίκαιο.
Δεν επιτρέπει ο χώρος να πραγματοποιηθεί ενδελεχής ανάλυση των πολυσχιδών παραμέτρων από τις οποίες εξαρτάται το ζήτημα. Η διαδοχή δεν είναι ο αποκλειστικός παράγοντας που ανοίγει την πόρτα σε δυνητική απόσχιση ομόσπονδης πολιτείας από ένα ομοσπονδιακό κράτος. Σε κάθε όμως περίπτωση, δεν διανοούμαι ότι υπάρχει συζήτηση για διάδοχο Κράτος στο πλαίσιο διευθέτησης του Κυπριακού, ή τουλάχιστον όχι ως άμεσου διαδόχου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Διαδοχή του υποκειμένου στην Κύπρο σε άμεσο χρόνο θα ανοίξει το Κουτί της Πανδώρας σε ότι αφορά τις διεθνείς υποχρεώσεις και δικαιώματα, περιουσιακά στοιχεία, ιδιότητες σε διεθνείς οργανισμούς.
Χωρίς εξαντλητικές προσεγγίσεις και περιγραμματικά, συνολική διευθέτηση του Κυπριακού που θα συνεπάγεται μετατροπή της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ομοσπονδιακό Κράτος θα προνοούσε ιδανικά τα ακόλουθα, για διασφάλιση ομαλής μεταβολής στην συνταγματική τάξη και γνήσιας συνέχισης του Κράτους:
- Η Τουρκική Κοινότητα να επιστρέψει στην συνταγματική τάξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, έστω για πολύ μικρό διάστημα, πριν να τεθεί σε εφαρμογή η οποιαδήποτε συμφωνηθείσα μεταβολή της συνταγματικής τάξης και πολιτειακής δομής. Η επιστροφή αυτή θα αποκαταστήσει πλήρως τη συνταγματική τάξη.
- Η κατοχή της Τουρκίας να αρθεί ως παρανομία (όχι ως μη γενόμενη αλλά θεραπευτικά), κάτι που δεν αποκλείεται να λάβει χώρα υπό τους όρους διεθνούς σύμβασης για αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, υπό παρακολούθηση από αποστολή του ΟΗΕ υπό το Κεφ. VII του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ (υπάρχουν ανάλογα προηγούμενα). Η ανέκκλητη ανάληψη ευθύνης για τις παραβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως εκ της κατοχής (σε εφαρμογή της νομολογίας του ΕΔΑΔ) και της συνεπαγόμενης αποζημίωσης είναι εκ των ων ουκ άνευ στο πλαίσιο της σύμβασης αυτής, εδώ ιδανικά η εκπλήρωση των όρων τέτοιας σύμβασης θα έχει ολοκληρωθεί πριν την μεταβολή της συνταγματικής τάξης (οπωσδήποτε θα έχει συνομολογηθεί πριν αυτή την μεταβολή.
- Αφού λάβουν χώρα τα 1 και 2 ανωτέρω, η Κυπριακή Δημοκρατία να μεταβάλει την πολιτειακή δομή της θέτοντας συνταγματικά σε εφαρμογή τη πολιτική διευθέτηση που θα προκύψει. Τα Άρθρα 1 και 4 του Πρωτοκόλλου 10 στη Συνθήκη Προσχώρησης στην Ε.Ε ομιλούν αφ' εαυτών για τις ενέργειες που θα πρέπει να ληφθούν από την Κομισιόν και το Συμβούλιο της Ε.Ε.