Για τους περισσότερους η διευθέτηση των υποχρεώσεων τους προς την εφορία λόγω της γραφειοκρατίας, της πολυνομίας και του διαρκώς μεταβαλλόμενου φορολογικού πλαισίου είναι μια διαδικασία χρονοβόρα και πολύπλοκη. Ιδιαίτερα το φορολογικό πλαίσιο που διέπει τους Έλληνες αγρότες βρίθει αλλαγών και ανατροπών.
Συχνά γινόμαστε δέκτες πλήθους δικαιολογημένων ερωτήσεων αναφορικά με τις αλλαγές που επέρχονται. Σε μια προσπάθεια να δοθούν όλες οι απαραίτητες πληροφορίες, επεξηγηματικές σημειώσεις, οδηγίες και διευκρινίσεις κωδικοποιήσαμε τις αλλαγές στην φορολογία αγροτών για το φορολογικό έτος 2016.
Η πρώτη σημαντική αλλαγή είναι ο ορισμός του κατά κύριο επάγγελμα αγρότη. Σύμφωνα με την κειμένη νομοθεσία λοιπόν κατ' επάγγελμα αγρότες, θεωρούνται αυτοί που τουλάχιστον το 50% του εισοδήματός τους προέρχεται από αγροτική δραστηριότητα (άρθρο 2 παρ. 1 του Ν.3874/2016 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 65 του Ν. 4389/2016) και ψηφίστηκε το Μάιο του 2016 από την Ελληνική Βουλή.
Αναλυτικότερα το άρθρο 65 ορίζει:
1. Η παρ. 1 του άρθρου 2 του ν. 3874/2010 (Α ́151), όπως ισχύει, τροποποιείται ως εξής:
α) Η περίπτωση α΄ της παρ. 1 αντικαθίσταται ως εξής:
«α) Επαγγελματίας αγρότης είναι το ενήλικο φυσικό πρόσωπο που έχει δικαίωμα εγγραφής στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων, εφόσον πληροί σωρευτικά τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
αα) Είναι κάτοχος αγροτικής εκμετάλλευσης.
αβ) Ασχολείται επαγγελματικά με αγροτική δραστηριότητα στην εκμετάλλευσή του τουλάχιστον κατά 30% του συνολικού ετήσιου χρόνου εργασίας του.
αγ) Λαμβάνει από την απασχόλησή του σε αγροτική δραστηριότητα το 50% τουλάχιστον του συνολικού ετήσιου εισοδήματός του (από 35% που ίσχυε).
αδ) Είναι ασφαλισμένος ο ίδιος και η αγροτική του εκμετάλλευση, όπου απαιτείται, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
αε) Τηρεί λογιστικά βιβλία, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.»
Σημαντικές είναι οι αλλαγές που ορίζει το άρθρο 65 και για τους αλιείς. Συγκεκριμένα:
β) Η υποπερίπτωση βα΄ της περίπτωσης β ́ της παρ. 1αντικαθίσταται ως εξής:
«βα) Είναι κάτοχος ατομικής επαγγελματικής άδειας αλιείας και ιδιοκτήτης, συνιδιοκτήτης, μισθωτής ή συμμετέχει, με οποιονδήποτε τρόπο, στην εκμετάλλευση επαγγελματικού αλιευτικού σκάφους εκτός από σκάφη υπερπόντιας αλιείας ή απασχολείται στην υδατοκαλλιέργεια ως κάτοχος ή μισθωτής υδατοκαλλιεργητικής εκμετάλλευσης. Το ως άνω φυσικό πρόσωπο ασχολείται με μία ή περισσότερες εκ των ανωτέρω δραστηριοτήτων τουλάχιστον κατά 30% του συνολικού ετήσιου χρόνου
εργασίας του και λαμβάνει από την απασχόλησή του αυτή το 50%τουλάχιστον του συνολικού ετήσιου εισοδήματός του.»
γ) Η υποπερίπτωση βγ΄ της περίπτωσης β ΄ της παραγράφου 1 αντικαθίσταται ως εξής:
«βγ) Είναι ασφαλισμένος, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Οι προϋποθέσεις της απόληψης του 50% τουλάχιστον του συνολικού ετήσιου εισοδήματος και της προμήθειας καυσίμων θαλάσσης απαιτείται να συντρέχουν για τους ιδιοκτήτες επαγγελματικών αλιευτικών σκαφών ολικού μήκους μέχρι έξι (6) μέτρα.»
2. Η παρ. 1 του άρθρου 1 του ν. 2520/1997 (Α ́173), όπως ισχύει, τροποποιείται ως εξής:
α) Η υποπερίπτωση ββ ́ της περίπτωσης α ́ της παρ. 1αντικαθίσταται ως εξής: «ββ) Ασχολείται επαγγελματικά με αγροτική δραστηριότητα στην εκμετάλλευση τουλάχιστον κατά 30% του συνολικού ετήσιου χρόνου εργασίας του και λαμβάνει από την απασχόλησή του αυτή το 50% τουλάχιστον του συνολικού ετήσιου εισοδήματός του και».
β) Η υποπερίπτωση αα ́ της περίπτωσης β ́ της παρ. 1 αντικαθίσταται ως εξής:
«αα) Είναι κάτοχος ατομικής επαγγελματικής άδειας αλιείας και ιδιοκτήτης, συνιδιοκτήτης, μισθωτής ή συμμετέχει με οποιονδήποτε τρόπο στην εκμετάλλευση επαγγελματικού αλιευτικού σκάφους, εκτός από σκάφη υπερπόντιας αλιείας ή απασχολείται στην υδατοκαλλιέργεια ως κάτοχος ή μισθωτής υδατοκαλλιεργητικής εκμετάλλευσης. Το ως άνω φυσικό πρόσωπο ασχολείται με μία ή περισσότερες εκ των ανωτέρω δραστηριοτήτων τουλάχιστον κατά 30% του συνολικού ετήσιου χρόνου εργασίας του και λαμβάνει από την απασχόλησή του αυτή το 50% τουλάχιστον του ετήσιου εισοδήματός του.»
γ) Το δεύτερο και το τρίτο εδάφιο της υποπερίπτωσης γγ΄ της περίπτωσης β ́ της παραγράφου 1 αντικαθίσταται ως εξής:
«Οι προϋποθέσεις της απόληψης του 50% τουλάχιστον του συνολικού ετήσιου εισοδήματος και της προμήθειας καυσίμων θαλάσσης απαιτείται να συντρέχουν για τους ιδιοκτήτες επαγγελματικών αλιευτικών σκαφών ολικού μήκους μέχρι έξι (6) μέτρα.»
Η δεύτερη σημαντική αλλαγή αφορά τη φορολογική κλίμακα για το εισόδημα από αγροτική δραστηριότητα. Σύμφωνα με το νέο νόμο παρ 6 άρθρο 112 του Ν. 4387/2016 ( σε αντικατάσταση της παρ. 3 του άρθρου 29 του Ν. 4172/2013) τα κέρδη από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα φορολογούνται πλέον με την κλίμακα της παραγράφου 1 του άρθρου 15 αυτοτελώς χωρίς τα εισοδήματα αυτά να αθροίζονται με τυχόν εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα.
Εισόδημα φυσικών προσώπων από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα - Συντελεστής
0-20.00022%
20,000,01-30,00029%
30,000,01-40,00037%
40,000,01-45%
Η τρίτη σημαντική αλλαγή αφορά τη μείωση φόρου εισοδήματος. Συγκεκριμένα στο πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 22 Μαΐου εισάγεται μια διευκρίνιση για την περίπτωση που αποκτάται εισόδημα από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία υπάγεται στην ασφάλιση του ΟΓΑ, μαζί με εισόδημα από αγροτική δραστηριότητα. Σε αυτή την περίπτωση υπολογίζεται η προαναφερθείσα μείωση του φόρου, αλλά μόνον στο εισόδημα που αποκτάται από την αγροτική δραστηριότητα. Παράλληλα, αναφέρεται πως εφόσον μαζί με τα εισοδήματα του προηγούμενου εδαφίου αποκτάται και εισόδημα από μισθωτή εργασία ή συντάξεις, η μείωση του φόρου θα είναι αυτή που αναλογεί στο μέρος του εισοδήματος που προέρχεται από μισθωτή εργασία και συντάξεις καθώς και αγροτική δραστηριότητα.
Αναλυτικότερα στην περίπτωση που αποκτάται εισόδημα από μισθούς και συντάξεις μαζί με εισόδημα ατομικής αγροτικής επιχείρησης, η μείωση φόρου υπολογίζεται μία φορά για το σύνολο των εισοδημάτων. Στην περίπτωση που αποκτάται εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις ή και από ατομική αγροτική επιχείρηση μαζί με εισόδημα από λοιπές κατηγορίες, η μείωση του φόρου θα είναι αυτή που αναλογεί μόνο στο μέρος του εισοδήματος που προέρχεται αποκλειστικά από μισθωτή εργασία και συντάξεις ή και από ατομική αγροτική επιχείρηση.
Επίσης με την παράγραφο 2 του άρθρου 112 του Ν. 4387/2016, αντικαταστάθηκε το άρθρο 16 του Ν. 4172/2013 και πλέον εφαρμόζεται διαφορετική έκπτωση φόρου η οποία συνδέεται με τον αριθμό των τέκνων. Η μείωση του φόρου βάσει του νέου άρθρου 16 εκτός από τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, υπολογίζεται και όσους έχουν εισοδήματα από ατομική αγροτική επιχείρηση.
Επιπλέον με τις διατάξεις της περ. β της παρ. 3 του άρθρου 44 του Ν.4389/2016 που πρόσθεσαν νέο εδάφιο στο τέλος της παρ. 3 του άρθρου 29 του Ν. 4172/2013 διευκρινίζεται ότι, η μείωση του φόρου για τους ασκούντες αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα μειώνεται κατά το ποσό των χιλίων εννιακοσίων (1.900) ευρώ για το φορολογούμενο χωρίς εξαρτώμενα τέκνα, όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 11, όταν το φορολογητέο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες και συντάξεις δεν υπερβαίνει το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ. Η μείωση του φόρου ανέρχεται σε χίλια εννιακόσια πενήντα (1.950) ευρώ για το φορολογούμενο με ένα (1) εξαρτώμενο τέκνο, σε δύο χιλιάδες (2.000) ευρώ για δύο (2) εξαρτώμενα τέκνα και σε δύο χιλιάδες εκατό (2.100) ευρώ για τρία (3) εξαρτώμενα τέκνα και άνω. Εάν το ποσό του φόρου είναι μικρότερο των ποσών αυτών, η μείωση του φόρου περιορίζεται στο ποσό του αναλογούντος φόρου.
Για φορολογητέο εισόδημα το οποίο υπερβαίνει το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ, το ποσό της μείωσης μειώνεται κατά δέκα (10) ευρώ ανά χίλια (1.000) ευρώ του φορολογητέου εισοδήματος
Σημειώνουμε ότι από 01.01.2016 τα εισοδήματα από αγροτική δραστηριότητα υπόκειται σε ποσοστό 100% προκαταβολής φόρου και σε εισφορά αλληλεγγύης για εισοδήματα άνω των δώδεκα χιλιάδων (12.000) ευρώ των φυσικών προσώπων ως εξής:
ΕισόδημαΣυντελεστής εισφοράς αλληλεγγύης
0,00 - 12.000,000%
12.000,01 - 20.000,002,2%
20.000,01 - 30.000,005,0%
30.000,01 - 40.000,006,5%
40.000,01 - 65.000,007,5%
65.000,01 - 220.000,009,0%
220.000,01 -10,0%
Τέλος με το Νόμο 4389/2016 το τελευταίο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 21 του Ν. 4172/2013 αντικαθίσταται ως εξής: «Ειδικά, για τους ασκούντες ατομική αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, στον προσδιορισμό του κέρδους από επιχειρηματική δραστηριότητα περιλαμβάνονται εκ των άμεσων ενισχύσεων του Πυλώνα I της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής, όπως αυτές ορίζονται, μόνο η βασική ενίσχυση καθώς και, κατά το ποσό που υπερβαίνουν τις δώδεκα χιλιάδες (12.000) ευρώ, οι πράσινες και συνδεδεμένες ενισχύσεις. Οι αγροτικές αποζημιώσεις στο σύνολό τους δεν περιλαμβάνονται στον προσδιορισμό του κέρδους από επιχειρηματική δραστηριότητα». Η διάταξη της προηγούμενης παραγράφου εφαρμόζεται για τα εισοδήματα που αποκτώνται στα φορολογικά έτη που αρχίζουν από 1η Ιανουαρίου 2016 και εφεξής.