Ρώμη- Την προηγούμενη εβδομάδα περισσότεροι από 2.500 παγκόσμιοι ηγέτες από περισσότερες από 100 χώρες συναντήθηκαν στο Νταβός για το ετήσιο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Αυτή την χρονιά, τόσο εντός των αιθουσών στις συζητήσεις και στα πάνελ όσο και έξω στους διαδρόμους - το κυρίαρχο θέμα της συζήτησης ήταν η μετάβαση. Ο Klaus Schwab, ο ιδρυτής του Φόρουμ και εκτελεστικός πρόεδρος, περιέγραψε ακριβώς αυτή την έννοια όταν συνέλαβε το κυρίαρχο θέμα αυτής της χρονιάς, Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση - δυνατότητες και προκλήσεις.
Ο Schwab περιγράφει αυτή τη νέα περίοδο ως «περίοδο συγκερασμού τεχνολογιών από τον φυσικό, ψηφιακό και βιολογικό κόσμο που δημιουργούν εντελώς νέες δυνατότητες και έχουν τεράστιο αντίκτυπο στα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά συστήματα». Πρόκειται για μια εποχή αυτοματισμού, συνεχούς συνδεσιμότητας και επιταχυνόμενης αλλαγής, στην οποία το Ίντερνετ των Πραγμάτων συναντά το Έξυπνο Εργοστάσιο. Όμως, πέρα από αυτό, προειδοποιεί ότι: «είναι ουσιώδης.... η από κοινού κατανόηση αυτής της αλλαγής, αν πρόκειται να διαμορφώσουμε το συλλογικό μας μέλλον κατά τρόπο που να αντικατοπτρίζει τελικά την άποψη ότι ο άνθρωπος πρέπει να βρίσκεται στο κέντρο».
Αυτό το ανθρώπινο στοιχείο βρέθηκε κατά μη παρερμηνεύσιμο τρόπο στο επίκεντρο των συζητήσεων στο Νταβός εφέτος. Ήταν η χρονιά κατά την οποία ηγέτες από τις επιχειρήσεις, την τεχνολογία, τα μέσα και τις κυβερνήσεις σε όλον τον κόσμο απεύθυναν έκκληση ρητά να βρεθεί ένας τρόπος δουλειάς που να ξεπερνά την εμμονή με τους μετόχους, τα κέρδη και τα έσοδα τριμήνου, ένας τρόπος ζωής και δουλειάς που να θέτει σε προτεραιότητα την ευημερία μας. Αν τις συνδυάσουμε, οι συζητήσεις στο Νταβός εφέτος δημιουργούν ένα προσχέδιο για έναν ευρύτερο ορισμό της επιτυχίας, έναν ορισμό που αναγνωρίζει ότι στην αναζήτησή μας για ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και ενισχυμένη απόδοση, βρισκόμαστε σε θέση να κερδίσουμε περισσότερα τοποθετώντας τον ανθρωπισμό μας, την ευημερία μας και την αίσθηση σκοπού στο επίκεντρο.
Αν η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση καθοριστεί από την ταχύτητα, την συνδεσιμότητα και την αλλαγή, θα υπάρξει επίσης ανάγκη για μια αντισταθμιστική δύναμη. Αυτό ήταν και το θέμα του πάνελ που συμμετείχα εγώ μαζί με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Bank of America, Brian Moynihan, τον Bono, τον Will.i.am, την Shahrzad Rafati, με οικοδεσπότη τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Salesforce Marc Benioff, ο οποίος είπε, «Η ταχύτητα είναι το νέο νόμισμα στις επιχειρήσεις». Όπως όμως επίσης είπε, η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση ξεκινά από την εμπιστοσύνη, που υπάρχει στην καρδιά του κόσμου των επιχειρήσεων από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής του, και θα γίνεται συνεχώς πιο σημαντική στον κόσμο μας που θα είναι πιο διαφανής και θα κινείται όλο και ταχύτερα. Το επιχείρημα του Benioff αποτυπώνει μια μεγαλύτερη αλήθεια που προκύπτει από το Φόρουμ αυτής της χρονιάς: ότι η εστίαση στην εμπιστοσύνη, στην διαφάνεια, στον σκοπό και σε ένα βαθύτερο είδος σύνδεσης, πόρρω απέχουν από το να είναι απλά συμπληρώματα, αλλά είναι κεντρικά και απαραίτητα στοιχεία για την επίτευξη μιας επιτυχίας που να είναι γεμάτη με νόημα, κατά την εποχή της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης.
Αυτή η συνειδητοποίηση διαχέεται και διαδίδεται. Όπως είπε ο διάσημος δάσκαλος επίγνωσης και συνειδητότητας Jon Kabat-Zinn, ο οποίος κήρυξε την έναρξη του Φόρουμ φέτος με μια συνεδρία διαλογισμού, το να πείσεις τους παγκόσμιους ηγέτες να ασκούνται στην επίγνωση και στην συνειδητότητα δεν είναι πια τόσο δύσκολο όσο ήταν μόλις μερικά χρόνια πριν. «Στην ουσία, οι ίδιοι το αναζητούν, δεν είμαι εγώ εκείνος που τους αναζητά», ανέφερε.
Κατ' επανάληψη, στα δικά μου πάνελ και συζητήσεις, είδα ενδείξεις αυτής της μεταστροφής. Σε ένα πάνελ σχετικό με το πώς οι νέες γνώσεις μας από τον τομέα των νευροεπιστημών μπορούν να βελτιώσουν την απόδοση και την παραγωγικότητα, μίλησα με τον Δρα. Murali Doraiswamy, καθηγητή Ψυχιατρικής και Συμπεριφορικών Επιστημών στο Duke και τον Δρα Aki Hintsa, ορθοπεδικό και χειρουργό τραύματος. Καθώς συζητούσαμε τις τελευταίες ανακαλύψεις σχετικά με το ότι ο χρόνος διακοπής εργασίας μπορεί να ενισχύσει την απόδοση, αναδύθηκε ένα θέμα: ο ύπνος. «Ο ύπνος είναι πιθανόν η κόλλα που κρατά την υγεία μας σε καλή κατάσταση», είπε ο Doraiswamy. «Ο εγκέφαλος στην ουσία εργάζεται σκληρότερα όταν κοιμόμαστε παρά όταν είμαστε ξύπνιοι» Ο Hintsa το απέδειξε αυτό με παραδείγματα από την ζωή - οδηγών αγωνιστικών αυτοκινήτων Φόρμουλα 1! Η εμπειρία του και οι γνώσεις του στην ενίσχυση της απόδοσης που βασίζεται στον ύπνο τον έχουν καταστήσει έναν περιζήτητο προπονητή για οδηγούς που θέλουν να μειώσουν τον χρόνο τους κατά κλάσματα του δευτερολέπτου. Με την βοήθειά του, οδηγοί όπως ο Mika Häkkinen και ο Lewis Hamilton πέρασαν από την κατάσταση των κορυφαίων αθλητών στην κατάσταση των κυρίαρχων πρωταθλητών. «Το να λειτουργεί κανείς τρεις νύχτες στην σειρά με μόνο πέντε ώρες ύπνο είναι ισοδύναμο με το να οδηγεί αυτοκίνητο σε κατάσταση μέθης», είπε ο Hintsa. Κατά κάποιο τρόπο, η μεταφορά αυτή είναι ακόμη πιο ισχυρή όταν προέρχεται από κάποιον ο οποίος όντως διδάσκει ανθρώπους που οδηγούν πραγματικά πολύ, πολύ γρήγορα.
Το να λειτουργεί κανείς με ελάχιστο ύπνο είναι σαφέστατα επικίνδυνο όταν οδηγεί γρήγορα αυτοκίνητα, αλλά είναι επίσης και βαθύτατα προβληματικό για τους υπόλοιπους από εμάς - για την υγεία μας, τις σχέσεις μας και την απόδοσή μας. Και αντί να γίνει λιγότερο σημαντικός, ο ύπνος θα γίνει ακόμη πιο σημαντικός για την ατομική και συλλογική μας επιτυχία καθώς θα προχωρούμε μπροστά μπαίνοντας στην Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση.
Ευτυχώς, όπως υποστηρίζω και στο νέο μου βιβλίο που θα κυκλοφορήσει τον Απρίλιο, βρισκόμαστε στα πρώτα στάδια μιας ακόμη επανάστασης - μιας επανάστασης του ύπνου - που θα βοηθήσει να μετασχηματίσουμε τον τρόπο που ζούμε και εργαζόμαστε. Οι ερευνητές, οι οποίοι εργάζονται σε αυτό που είναι ο «χρυσός αιώνας» της επιστήμης του ύπνου, ερευνούν εξονυχιστικά τον ύπνο και αποκαλύπτουν, συνεχώς από μελέτη σε μελέτη, τα βαθιά οφέλη του ύπνου σε κάθε τομέα της ζωής μας - από την υγεία, την απόδοση στην εργασία, τις σχέσεις μέχρι την δημιουργικότητά μας, τη συναισθηματική νοημοσύνη και την ευτυχία. Όπως το έθεσε ο Hintsa: «Το θεμέλιο για καλύτερη απόδοση και καλύτερη ζωή έχει τις ρίζες του στην υγεία και στην καλή μας κατάσταση (ευεξία)». Και ο ύπνος, περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο, μας βοηθά να χτίσουμε αυτό το θεμέλιο.
Αυτή η αναβίωση του ύπνου κατά την αυγή της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης είναι ακόμη πιο αξιοσημείωτη εξαιτίας της βαθιάς διασύνδεσης της αντίληψής μας του ύπνου με την Πρώτη Βιομηχανική Επανάσταση. Μέχρι τότε, ο ύπνος θεωρούνταν κάτι αντίστοιχο με την επιστροφή στον κόσμο της αρχαιότητας: ως μια σημαντική, ακόμη και ιερή, πύλη που οδηγούσε σε κάτι μεγαλύτερο από εμάς τους ίδιους, και τόσο βασικό για όλους σχεδόν τους τομείς της ζωής.
Η σχέση αυτή με τον ύπνο άλλαξε εντυπωσιακά με την Πρώτη Βιομηχανική Επανάσταση. Με τον τεχνητό φωτισμό, η νύχτα θα μπορούσε πια να αποικιστεί και με τις «μηχανές» θα μπορούσε πια να μετατραπεί σε χρήμα, να «νομισματοποιηθεί». Σύντομα ο ύπνος κατέληξε να θεωρείται ως ένα άχρηστο εμπόδιο έναντι όλων εκείνων των νέων οικονομικών δυνατοτήτων, άλλος ένας πόρος που θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο εξόρυξης και εκμετάλλευσης ώστε να μεγιστοποιηθεί το κέρδος. Οι άνθρωποι, όχι μόνον δεν σέβονταν πια τον ύπνο, αλλά τον περιφρονούσαν ανοικτά, θεωρώντας τον ύπνο ως κάτι πεπαλαιωμένο, κάτι που έπρεπε να αφεθεί στο παρελθόν και να μην συνεχιστεί κατά την εποχή της προόδου και της παραγωγικότητας.
Εκείνη την εποχή, η στέρηση του ύπνου απέκτησε αυτήν την εικόνα macho, μια ένδειξη δύναμης και αφοσίωσης, αυτό που ο Άλαν Ντέρικσον στο βιβλίο του Dangerously Sleepy («Επικίνδυνα Νυσταλέος») ονομάζει «ηρωική αγρυπνία (εγρήγορση)». Αυτή είναι η αντίληψη για τον ύπνο που εξακολουθεί να κυριαρχεί μέχρι σήμερα. «Οι ακραίες ώρες έγιναν ένας τρόπος να ανταγωνίζονται οι άντρες μεταξύ τους ποιός την έχει πιο μεγάλη", μου είπε η Joan Williams, καθηγήτρια νομικής στο Πανεπιστήμιο California Hastings College of Law.
Αυτή η απαξιωτική άποψη για τον ύπνο συνεχίστηκε και κατά την Δεύτερη Βιομηχανική Επανάσταση, περίπου 100 χρόνια αργότερα. Κατά την συγκεκριμένη περίοδο βλέπουμε τον τηλέγραφο, τους σιδηροδρόμους, την περαιτέρω διάδοση του ηλεκτρισμού, την ανάπτυξη της βιομηχανίας χάλυβα, τα εργοστάσια και τις γραμμές παραγωγής που έδωσαν την δυνατότητα να επιτευχθεί μαζική παραγωγή και διανομή. Επίσης βλέπουμε ότι ο ύπνος χλευάζεται ακόμη περισσότερο, καθώς ο ήρωας της εποχής, ο Τόμας Έντισον, σχεδόν κηρύσσει πόλεμο κατά του ύπνου. Χαρακτηρίζοντας τον ύπνο έναν «παραλογισμό», προέβλεψε το 1914 ότι «σε ένα εκατομμύριο χρόνια από σήμερα, ο άνθρωπος δεν θα πηγαίνει καθόλου για ύπνο» και δήλωσε ότι «τίποτα δεν είναι πιο επικίνδυνο για την αποδοτικότητα της ανθρωπότητας από τον υπερβολικό ύπνο». Ολοκλήρωσε λέγοντας ότι «ο,τιδήποτε μειώνει τον συνολικό ύπνο του ανθρώπου, αυξάνει το σύνολο των δυνατοτήτων του». Το καταλάβαμε, κύριε Έντισον!
Στα τέλη του 20ού αιώνα, με την άνοδο της τεχνολογίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του ψηφιακού κόσμου που επέφεραν την Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση, επιταχύνθηκε και ο ψυχαναγκασμός μας να κοροϊδεύουμε τον ύπνο. Η τεχνολογία μας επέτρεψε να γίνουμε πολύ πιο παραγωγικοί, αλλά επίσης επιδείνωσε και την συλλογική μας ψευδαίσθηση του να εξισώνουμε την στέρηση ύπνου και την εξουθένωση με την αφοσίωση και την σκληρή εργασία. Καθώς αναδύθηκε ο χρηματοοικονομικός κλάδος, η αδιαφορία του για τον ύπνο συνοψίστηκε στο σλόγκαν που λάνσαρε η Citibank το 1978: "Η Citi Ποτέ Δεν Κοιμάται." Ούτε, κατ' επέκταση, κι εσείς θα πρέπει να κοιμάστε. Και οι άνθρωποι πραγματικά το ασπάστηκαν αυτό στην κυριολεξία. Σύμφωνα με την Juliet Schor, στο βιβλίο της «The Overworked American: The Unexpected Decline of Leisure» («Ο Ξεθεωμένος Αμερικανός: Η Απρόσμενη Πτώση της Αναψυχής), μέχρι το 1987 οι άνθρωποι εργάζονταν 163 ώρες περισσότερες τον χρόνο σε σύγκριση με το 1969.
Τώρα μόνον ανακαλύπτουμε πόσο άδικο είχε ο Έντισον και πόσο εσφαλμένη ήταν η στάση του απέναντι στον ύπνο που εξακολούθησε να ανθεί για ακόμη έναν αιώνα μετά από τον θάνατό του. Αυτό που μας λέει με απόλυτη βεβαιότητα το συνεχώς αυξανόμενο πλήθος των στοιχείων της επιστήμης του ύπνου είναι ότι ο Έντισον είχε καταλάβει τα εντελώς αντίθετα: ο,τιδήποτε αυξάνει τον ύπνο μας, αυξάνει επίσης και τις δυνατότητές μας.
Εκτός από την υγεία και την ευεξία μας, οι δυνατότητες οι οποίες ενισχύονται με τον ύπνο - η δημιουργικότητα, η ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε το στρες και την ένταση, η παγίωση της μνήμης, η μάθηση, η λήψη αποφάσεων, η συναισθηματική νοημοσύνη και οι γνωσιακές λειτουργίες - είναι ακριβώς εκείνες που θα είναι οι περισσότερο απαραίτητες καθώς εισερχόμαστε στην Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση. Η αποδοχή μας - και ακόμη η αποθέωση από εμάς - της στέρησης του ύπνου και της εξουθένωσης πάντοτε είχαν βαρύ τίμημα, ποτέ όμως δεν ήταν περισσότερο αναγκαίο απ' ότι σήμερα να τα αφήσουμε όλ' αυτά πίσω μας μια και καλή.
Κατά την Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση, οι άνθρωποι θα πρέπει να επανέλθουν στο κέντρο, όπως το έθεσε ο Schwab. Και ο,τιδήποτε - περιλαμβανομένου και ειδικά του ύπνου - μας κάνει πιο «ανθρώπινους» και ικανούς να συνδεθούμε με τον βαθύτερο εαυτό μας, θα έχει μεγαλύτερη αξία. Το Ίντερνετ των Πραγμάτων θα χρειάζεται να έχει στο κέντρο του τον Άνθρωπο. Δεν πρόκειται πια για γρανάζια σε μια μηχανή ή για σταθμούς εργασίας σε μια γραμμή παραγωγής. Οι εργαζόμενοι της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης θα χρειαστεί να μεγιστοποιούν την δημιουργικότητά τους, την ανθεκτικότητα και την εφευρετικότητά τους.
Αυτό συμβαίνει γιατί καθώς ο κόσμος γύρω μας γίνεται πιο ευφυής, εμείς πρέπει να γινόμαστε σοφότεροι. Η ομάδα πίσω από την Σύνοδο Κορυφής Trillion Sensor, που πραγματοποιήθηκε στο Πάλο Άλτο το 2013, προβλέπει ότι το έτος 2030 θα είναι το έτος κατά το οποίο θα έχουν τοποθετηθεί ένα τρισεκατομμύριο αισθητήρες που θα συνδέσουν τον κόσμο μας και εμάς με τον κόσμο.
Και το πράγμα πηγαίνει πέρα από τα έξυπνα προϊόντα. Αυτός ο νέος, δικτυωμένος κόσμος θα περιλαμβάνει τρισδιάστατες εκτυπώσεις, νανοτεχνολογία και βιοτεχνολογία, υπολογιστικά νέφη, drones, ευφυή συστήματα ενέργειας και την ανάπτυξη της ομότιμης οικονομίας και της οικονομίας διαμοιρασμού. «Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση θα μετατρέψει τα πάντα. Από τον τρόπο με τον οποίον μαθαίνουμε, εργαζόμαστε, ζούμε και έχουμε κοινωνική ζωή μέχρι τον τρόπο με τον οποίον αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τον ρόλο που εμείς διαδραματίζουμε σε αυτόν» γράφει η Stephanie Thomson του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ.
Μια έκθεση του 2015 της GE και της Accenture περιέγραφε αυτό που ονομάζει «το Βιομηχανικό Διαδίκτυο» ("the Industrial Internet") ως μια σφικτή ένωση μεταξύ του φυσικού και του ψηφιακού κόσμου. Το Βιομηχανικό Διαδίκτυο επιτρέπει στις εταιρείες να χρησιμοποιούν αισθητήρες, λογισμικό, τεχνολογία μηχανικής μάθησης και άλλες τεχνολογίες για την συλλογή και ανάλυση δεδομένων από φυσικά αντικείμενα ή άλλα μεγάλα ρεύματα δεδομένων - και στη συνέχεια να χρησιμοποιούν αυτές τις αναλύσεις για τη διαχείριση εργασιών και σε ορισμένες περιπτώσεις την παροχή νέων υπηρεσιών με προστιθέμενη αξία.
Αυτό καθιστά σαφές ότι, αντί να περάσουν στο περιθώριο λόγω του επιταχυνθέντος αυτοματισμού, οι άνθρωποι θα είναι περισσότερο αναγκαίοι από ποτέ. Όπως αναφέρει ο Gunter Ziebell, επικεφαλής μονάδας παραγωγής του νέου εργοστασίου υψηλής τεχνολογίας της Siemens, στο Amberg στην Γερμανία: «Το έξυπνο εργοστάσιο θα είναι πολύ διαφορετικό από τους προγόνους του, με πολύ πιο επίπεδη δομή διαχείρισης. Στο εργοστάσιο στο Amberg, οι εργαζόμενοι μπορούν να ξεκινούν τα δικά τους project και να παίρνουν μπόνους αν έχουν επιτυχία. Αν σε ένα ψηφιακό εργοστάσιο η διαχείριση ήταν από την κορυφή προς τα κάτω.... δεν θα εισέπραττε κανείς πολλά πλεονεκτήματα από αυτό».
Συχνά ακούμε για ρομπότ και τεχνητή νοημοσύνη και για το ότι η αυτοματοποίηση στην εργασία θα έχει καταστροφικές συνέπειες για τις εταιρείες και τους εργαζόμενους. Στο Νταβός, όμως, ο Βουδιστής μοναχός Matthieu Ricard έδωσε στοιχεία μιας πολύτιμης οπτικής: «Οι μηχανές δεν αισθάνονται ευγνωμοσύνη. Δεν αισθάνονται μίσος. Κάνουν απλά αυτό για το οποίο έχουν προγραμματιστεί, ακόμη κι αν είναι εξαιρετικά έξυπνες... Μπορούν να βοηθήσουν να λύσουμε μερικά από τα τεχνικά προβλήματα, να ελαφρύνουν την φτώχεια, να κάνουν διάφορα πράγματα, αλλά δε νομίζω ότι θα αντικαταστήσουν ποτέ τον πυρήνα της ανθρωπιάς που για μένα είναι η καλοσύνη».
Η ανάγκη για δημιουργικότητα θα είναι παντού. Και μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις αυτού του ευφυούς νέου κόσμου, καθώς τα πάντα θα συνομιλούν με τα πάντα, είναι κάποιος να μπορεί να βγάλει νόημα από όλα αυτά τα δεδομένα. «Δεν ωφελεί να κάνεις κάτι ευφυές», είπε ο Dieter Wegener της Siemens, «χωρίς αυτό να έχει νόημα».
Και οι άνθρωποι θα είναι εκείνοι που θα βγάζουν νόημα απ' όλα. Οι εγκέφαλοί μας είναι η πρωτότυπη ευφυής τεχνολογία, ικανοί να συνδυάζουν τεράστιες ποσότητες δεδομένων και εξωτερικών ερεθισμάτων και να τα μετατρέπουν σε συνεκτικές και εφαρμόσιμες πληροφορίες. Και αν και μεγάλο μέρος του μυστηρίου παραμένει, γνωρίζουμε πολλά περισσότερα τώρα για το στοιχείο που κάνει όλα αυτά εφικτά - και ο ύπνος είναι ακριβώς στο κέντρο. Τότε ακριβώς είναι η στιγμή που όλα τα τυχαία δεδομένα μετατρέπονται σε γνώση, όταν όλη εκείνη η συσσωρευμένη εμπειρία μετατρέπεται σε σοφία.
Δεν είμαστε μηχανές, χρειαζόμαστε χρόνο διακοπής της εργασίας. Το ίδιο όμως, όπως αποδεικνύεται, ισχύει και για ορισμένες μηχανές καθώς νέα ευρήματα της επιστήμης του ύπνου εμπνέουν ερευνητές από άλλα πεδία. Ο Demis Hassabis είναι ερευνητής τεχνητής νοημοσύνης του οποίου η εταιρεία DeepMind εξαγοράστηκε το 2014 από τη Google. Η αποστολή της DeepMind είναι να χρησιμοποιήσει τεχνητή νοημοσύνη και τις γνώσεις από τη νευροεπιστήμη ώστε να βοηθήσει στην λύση ορισμένων από τα μεγαλύτερα προβλήματα του κόσμου. Καθώς σημειώνουν πρόοδο στην τεχνητή νοημοσύνη, ο Hassabis και η ομάδα του οδηγούνται από μια γνώση - κλειδί η οποία συνοψίζεται από τον ειδικό τεχνητής νοημοσύνης Stuart Russell ως εξής: «Ουσιαστικά, μια μηχανή που κοιμάται και ονειρεύεται μαθαίνει περισσότερα και αποδίδει καλύτερα από μία άλλη η οποία είναι πάντα σε εγρήγορση. Αυτό που εννοούμε με τη φράση «κοιμάται μια μηχανή» είναι βασικά να κλείνει ο διακόπτης που την συνδέει άμεσα με την αντίληψη και την δράση, ενώ με την φράση «να ονειρεύεται» εννοούμε να «ξαναπαίζει» επανειλημμένα εμπειρίες προκειμένου να εξαγάγει το μέγιστο σήμα μάθησης από αυτές». Όπως μου είπε ο Hassabis: «Δεν είναι παράδοξο. Θεωρούμε ότι ο ύπνος είναι μη αποδοτική χρήση του χρόνου, ενώ στην ουσία είναι η πλέον αποδοτική χρήση χρόνου σε ό,τι αφορά στην μάθηση και στην μνήμη».
Όπως η Πρώτη, η Δεύτερη και η Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση, η Τέταρτη θα φέρει οφέλη χωρίς προηγούμενο. Θα φέρει όμως και νέες προκλήσεις. Για να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη και να μειώσουμε τις προκλήσεις, θα χρειαστούμε όλη την σοφία που μπορούμε να συγκεντρώσουμε. Όταν, με βάση όλες τις νέες επιστημονικές ανακαλύψεις, αφήσουμε περιθώριο για ύπνο στο κέντρο της ζωής μας, θα αυξήσουμε εκθετικά την ικανότητά μας να τοποθετήσουμε τον άνθρωπο - με όλη του τη σοφία, την δημιουργικότητα και την ενσυναίσθηση - στο κέντρο του κόσμου μας και της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στη The Huffington Post και μεταφράστηκε στα ελληνικά.