Μέρες που ζούμε και παρά τον πειρασμό της εύκολης προβολής, δεν θα σταθώ στα τεχνοκρατικά και στα χρονοδιαγράμματα, στις απίστευτες δηλώσεις και υπονοούμενα, που αφορούν τις σχέσεις της Ελλάδας με την Ευρώπη. Βρίθουν οι εφημερίδες και το διαδίκτυο, στοιχείων, συγκρίσεων, απειλών, συσκέψεων, αριθμών και υποθέσεων. Ολα αυτά προκαλούν την σύγχυση, γεννούν την ανασφάλεια και αποσκοπούν στον κλονισμό της εμπιστοσύνης μας.
Οι σχέσεις Ελλάδας και Ευρώπης δεν είναι εφήμερες, δεν εξαρτώνται από τις απερίσκεπτες δηλώσεις του κάθε υπουργίσκου, τεχνοκράτη, επαγγελματία πολιτικού ή τραπεζίτη. Μα θα πει κανείς, δουλειά τους είναι: όχι ακριβώς, δουλειά του πολιτικού είναι να προβλέπει, να σχεδιάζει, να λαμβάνει πρωτοβουλίες και όχι να σχολιάζει τα δρώμενα ως αμέτοχος, δεν υπάρχουν αμέτοχοι: «Κυβερνώ, σημαίνει προβλέπω», λένε οι γάλλοι. Και όσον αφορά την Ελλάδα, είχαν προβλεφθεί και είχαν ειπωθεί ευθαρσώς κι εδώ οι λόγοι και τα δεινά που μας ταλαιπωρούν σήμερα (βλ. εν προκειμένω: Αλέκος Παπαδόπουλος «Πολεμώντας τον επόμενο πόλεμο. Υστερη γνώμη για το μέλλλον», από τις «Μεταμεσονύκτιες εκδόσεις», 2014).
Ας πάμε λοιπόν στην ουσία, που δεν είναι άλλο παρά η σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς λαούς και στους εκπροσώπους τους, κι όχι μόνο στον χώρο της πολιτικής.
Η ρήση «ελληνισμός θα πει ανθρωπισμός» ανήκει στον Γιώργο Σεφέρη και ολόκληρη η φράση έχει ως εξής: «Γιατί, μαζί με άλλα, ελληνισμός θα πει ανθρωπισμός». Βρήκα το σχετικό κείμενο στην τοπική έκδοση «Περί Τήνου». τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου 2014, με τον τίτλο «Για την παράδοση», όπου ο ποιητής αναφέρονταν στη διαρκή, αδιατάρακτη και δημιουργική σχέση Ελλάδας και Ευρώπης. Εγραφε συγκεκριμένα: «Ελληνικός πολιτισμός δε θα πει κάτι απομονωμένο ξένο και αβοήθητο από κάθε ανθρώπινη προσπάθεια που γίνεται γύρω μας. Θα πει πρώτα απ'όλα να κρατήσουμε με κάθε τρόπο, να κρατήσουμε ζωντανές και ανοιχτές τις ψυχές μας....». (Γιώργος Σεφέρης, Μέρες Δ', 1 Γενάρη 1941-31 Δεκέμβρη 1944, Αθήνα, «Ικαρος», 1977, σελ. 133-134).
Στην ίδια αντίληψη, με άλλο ύφος, ο Οδυσσέας Ελύτης έδωσε την δική του εκδοχή: «....Έτσι φτάσαμε σ' ένα σημείο που αναρωτιέται κανείς σε τι πια μπορεί να ωφελεί η απομόνωση, τι πάει να προστατέψει. Και με κίνδυνο να φανώ αντιφατικός, οδηγούμαι στο άλλο άκρο: Λέω μήπως είναι σωφρονέστερον να μην αντιταχτούμε στο ρου της ιστορίας. Μήπως μια διαφορετική στρατηγική θα μας βοηθούσε να διακριθούμε από έναν άλλο δρόμο. Ο ελληνισμός, έδειξε ανέκαθεν μια καταπληκτική ικανότητα να αφομοιώνει, να προσαρμόζεται και να δραστηριοποιείται μέσα στα ξένα σύνολα......Αυτό με κάνει λοιπόν, να κατασιγάζω μέσα μου τον αισθηματία Έλληνα που κρύβω και να σκέπτομαι ότι ίσως είναι πιο σωστό, να μη φοβηθούμε τη σύγκριση και την άμιλλα, αλλά να προχωρήσουμε φυσικά πάντοτε με την προοπτική να διακριθούμε στην ποιότητα, που σημαίνει στο πνεύμα. Γι' αυτό επιμένω πολύ στο θέμα της Παιδείας. Χρειαζόμαστε Παιδεία σοβαρή, βαθιά, όχι αυτή την τεχνική που συχνάζει στις ημέρες μας, γιατί μόνο μ'αυτή θα μπορέσουμε και να διακριθούμε και να πορευτούμε σ' ένα καινούργιο δρόμο αλλά και να διατηρήσουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της φυσιογνωμίας μας...».
Τί σημαίνουν όλα αυτά για μας σήμερα, από τους δύο κορυφαίους εκπροσώπους του ελληνισμού; Σημαίνουν στροφή στον άνθρωπο, στη γνώση, στην παιδεία, στον πολιτισμό, στη δημιουργία, στην άμιλλα. Ετσι θα προχωρήσουμε στο κοινό ευρωπαϊκό μας μέλλον.