Χρόνια πριν ένας Αμερικάνος φίλος ήρθε στην Αθήνα και επέμενε να τον πάμε στα μπουζούκια - κάποιος γνωστός του που έμενε χρόνια εδώ, του είχε πει ότι είναι φοβερή εμπειρία, όλο «σεξ, ορμόνες και ουίσκι» και να μην το χάσει.
Πήγαμε πράγματι σε μια πίστα της παραλιακής Ιούνιο μήνα μέσα στη ζέστη. Στριμωγμένοι σε κάτι μικροσκοπικές καρεκλίτσες και ενώ ο λαϊκός αοιδός χτυπιόταν στην πίστα ανάμεσα σε εκατοντάδες παθιασμένες γροθιές τραγουδώντας το «Βραδιάζει» του Καζαντζίδη, ένας τύπος ανέβηκε στην πίστα, άρχισε να χορεύει σαν τρελός και μετά έπεσε στα γόνατα κι άρχισε να κλαίει σπαρακτικά με τη μούρη στο πάτωμα, ανάμεσα στα γαρύφαλλα. Ο φίλος μου που κοιτούσε το θέαμα σαν υπνωτισμένος με ρώτησε τι στο καλό έλεγε το τραγούδι. Ξεκίνησα να τσιρίζω μια υποτυπώδη μετάφραση στ' αυτί του, (μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η φράση «Παιδί της νύχτας μια ζωή/ δεν το αντέχω το πρωί/με τους κυρίους στα κασμίρια τους σφιγμένους» στα αγγλικά ακούγεται περίπου σαν απόσπασμα από βραζιλιάνικη σαπουνόπερα) προσπαθώντας παράλληλα να του εξηγήσω τι ακριβώς συμβολίζει ο Στέλιος Καζαντζίδης για το μέσο Έλληνα « Α...», μου είπε. «Κατάλαβα, είναι ο Τζόνι Κας της Ελλάδας». Με πιάσανε τα γέλια αλλά συμφώνησα και συνέχισα να μεταφράζω στίχους για έρωτες μαχαιριές, πονεμένες καρδιές και δρόμους που δεν συναντιούνται όταν πια απηύδησε. «Συγνώμη», μου είπε. «Μένετε σε μια πανέμορφη χώρα που έχει ήλιο κάθε μέρα, έχετε τη θάλασσα στα πόδια σας και κάθεστε και κλαίγεστε και τραγουδάτε όλη την ώρα για την καταστροφή και τον πόνο;» «Ναι, κάπως έτσι», του απάντησα.
Ο τύπος που έκλαιγε στην πίστα μου φαινόταν τότε κάπως γραφικός, ένας αστείος που είχε σουρώσει από το ποτό και σερνόταν στα πατώματα.Πέρασαν χρόνια για να συνειδητοποιήσω κάτι που (ευτυχώς) αγνοούσα πιο μικρή: Πολλά από τα τραγούδια που μιλάνε για την απώλεια, δεν αναφέρονται στον χαμένο έρωτα αλλά σε ανθρώπους που δεν θα δείς ποτέ ξανά. Υπάρχουν εξάλλου μερικές ερμηνείες που θα μπορούσαν να κάνουν και τον σκληρότερο άνθρωπο να πέσει με τη μούρη στην πίστα και να κλαίει ανάμεσα στα γαρύφαλλα. Αυτές είναι μόνο 12 από αυτές:
Yπάρχω,Στέλιος Καζαντζίδης
Το ένα, το απόλυτο, το παραληρηματικό στα όρια της μεγαλομανίας «Υπάρχω» («και στη σκέψη σου βάλε/πως αν κάνεις δεσμό/μέσ' σε λίγο καιρό/θα χωρίσεις γιατί/θα υπάρχω εγώ»), κυκλοφόρησε το 1975 και αρχικά προοριζόταν για τη Χαρούλα Αλεξίου (!!!)Η φωνή του Καζαντζίδη συγκινεί ακόμα και τις πέτρες.
Αλίμονο, Δημήτρης Μητροπάνος
Μια ηχογράφηση που κρατάει σχεδόν πέντε λεπτά κι ένας Μητροπάνος που δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας, χτίζοντας σιγά-σιγά με ένταση και φτάνοντας σε μια απίθανο συγκινητικό ξέσπασμα. Υπάρχουν στιγμές σ' αυτό το τραγούδι που σχεδον μπορεί κανείς να τον φανταστεί να βαράει τη γροθιά του με μανία στο τραπέζι (π.χ. στο 4.10). Επίσης αξέχαστη ερμηνεία του Μητροπάνου είναι αυτή στο «Ο Χάρος βγήκε παγανιά» που τραγούδησε στον Άγιο Φεβρουάριο (μουσική Δήμος Μούτσης, στίχοι Μάνος Ελευθερίου)
Βρέχει φωτιά στη στράτα μου, Στράτος Διονυσίου
Ο Διονυσίου παρά την ανυπέρβλητη φωνή του ήταν μάλλον δωρικός στις ερμηνείες του, αλλά αυτό το τραγούδι ντύνει μια από τις πιο αξιομνημόνευτες σκηνές του ελληνικού κινηματογράφου - αυτή που ο Νίκος Κούρκουλος καίει όλα του τα υπάρχοντα (καλτ φιγούρα εδώ η κακιά σπιτονοικοκυρά με το νυχτικό). Το τραγούδι- στίχοι Λευτέρης Παπαδόπουλος, μουσική Μίμη Πλέσσα- γράφτηκε για την ταινία «Ορατότητης μηδέν»( ναι, είναι η ταινία στην οποία ακούγεται η ατάκα «Όχι άλλο κάρβουνο»)
Το βράδυ, Σαβίνα Γιαννάτου
Ο δίσκος «Καρυωτάκης- 13 μελοποιημένα τραγούδια με τη Σαβίνα Γιαννάτου» σε μουσική Λένας Πλάτωνος, κυκλοφόρησε το 1983. Αυτό είναι το συγκινητικότερο τραγούδι του δίσκου - η κρυστάλλινη φωνή της Σαβίνας Γιαννάτου συνδυάζεται ιδανικά με τους στίχους του Καρυωτάκη και τη μουσική της Λένας Πλάτωνος.
Ζεϊμπέκικο 1972, Διονύσης Σαββόπουλος-Σωτηρία Μπέλου
Γνωστό ως «Μ' αεροπλάνα και βαπόρια» το τραγούδι είναι από τα συγκλονιστικότερα της σύγχρονης ελληνικής δισκογραφίας. Βγήκε στο άλμπουμ «Βρώμικο ψωμί», το 1972 και η ατάκα της Μπέλλου μετά την ηχογράφηση έχει μείνει στην ιστορία: «Αχ Διονύση, με έκανες και τραγουδάω ποπ».
Το κοπερτί, Σαβίνα Γιαννάτου-Γιάννης Παλαμίδας
Ένα από τα ωραιότερα τραγούδια που έχουν γραφτεί ποτέ για την απώλεια και τη φθορά του χρόνου βρίσκεται στο «Σαμποτάζ» της Λένας Πλάτωνος που κυκλοφόρησε το 1981. Τραγουδούν η Σαβίνα Γιαννάτου και μια από τις «θεατρικότερες φωνές» του ελληνικού τραγουδιού- ο Γιάννης Παλαμίδας.
Το μινόρε της Αυγής, Μάρκος Βαμβακάρης
Η πρώτη εκτέλεση που ακούμε εδώ είναι από τους Απόστολο Χατζηχρήστος, Σμυρνιωτάκι & Μάρκος Βαμβακάρης, Φράγκος & Γιάννης Σταμούλης, Μπιρ-αλλάχ (ναι όλους αυτούς), αλλά το Μινόρε της Αυγής το έχουν τραγουδήσει υπέροχα και η Σωτηρία Μπέλλου αλλά και η Χαρούλα Αλεξίου
Τα δειλινά, Βίκυ Μοσχολιού
Μας συγκινούν πολλά τραγούδια της Βίκυς Μοσχολιού (ειδικά όσα υπογράφει ο Άκης Πάνου π.χ.«Θα κλείσω τα μάτια», ή το «Δεν ξέρω πόσο σ' αγαπώ») αλλά είναι μάλλον δύσκολο να μη συγκινηθεί κανείς ακούγοντας αυτό το τραγούδι.
Σιγά μην κλάψω, Γιάννης Αγγελάκας και οι Επισκέπτες
Ο δίσκος «Απο ΄δω και πάνω» κυκλοφόρησε το 2005, (πότε πέρασαν δέκα χρόνια;) και το «Σιγά μην κλάψω» είναι -δικαίως-από τα τραγούδια που ακούστηκαν όσο λίγα στην κρίση.
Μαρινέλλα, Δως μου τ' αθάνατο νερό
Υπάρχουν τουλάχιστο άλλα πέντε τραγούδια που θα μπορούσαμε να είχαμε βάλει εδώ («Άνοιξε πέτρα», «Κι ύστερα», «Για σένανε μπορώ» «Να μη χαθείς ποτέ απ' τη ζωή μου») γιατί οι ερμηνείες της Μαρινέλλας έχουν αφήσει εποχή- όχι μόνο λόγω της υπέροχης φωνής της αλλά και λόγω της έντονης θεατρικότητάς της. Στο συγκεκριμένο τραγούδι νικάει κατά κράτος η μουσική του Μίμη Πλέσσα.
Ρίτα Σακελλαρίου, Αυτός ο άνθρωπος
Στιβαρή ερμηνεία σε ένα βαρύ κι ασήκωτο ζεμπέκικο συνυφασμένο με τις Παπανδρεϊκές γυροβολιές στην πίστα
Νίκος Παπάζογλου, Ο μοναχός ο άνθρωπος
Τραγούδι του Νίκου Παπάζογλου και του Λάζαρου Ανδρέου από το δίσκο «Mέσω Νεφών» που κυκλοφόρησε το 1986. Στην ίδια λίστα μπαίνει και το «Αχ Ελλάδα σ' αγαπώ» για όσους έχουν ποτέ ξενιτευτεί (και πονέσει) «Η Ρωγμή του χρόνου» και «Ο Αύγουστος».