Και τώρα που καταλάγιασαν τα σχόλια και η βροχή δημοσιευμάτων για τον πρώην Υπουργό Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, ας αναρωτηθούμε: πόσο κοστίζει λίγο show με αντισυστημικό περιτύλιγμα;
Πόσο κοστίζει η αλαζονεία και η κενότητα; Πόσο πουλιούνται μερικές ατάκες με εξυπνακίστικο ύφος; Όπως αποδεικνύει ο Γιάνης Βαρουφάκης, πολύ ακριβά. Μπορεί σαν Υπουργός Οικονομικών να οδήγησε την χώρα ένα βήμα πριν τον όλεθρο, μπορεί να αποδείχθηκε τελικά καταστροφική και όχι δημιουργική η ασάφεια του, αλλά εκείνος κέρδισε πολλά από αυτήν.
Λένε πως με τους Ιταλούς μοιάζουμε και μάλλον ισχύει, ωστόσο εκείνοι ξεπέρασαν και την δική μας ΕΡΤ στα «μεγαλεία» της σε σπατάλη. Συγκεκριμένα, για μια 24λεπτη συνέντευξη στην Rai o Γιάνης Βαρουφάκης αμείφθηκε με 24.000 ευρώ, δηλαδή 1.000 ευρώ το λεπτό. Λίγες μέρες πριν προκληθεί σκάνδαλο από την υπέρογκη αμοιβή του πρώην Υπουργού, η Αυγή είχε αποκαλύψει ότι κοστολογεί την παρουσία του σε συνέδρια στις 55.000 ευρώ.
Τελικά η θεωρία των παιγνίων του Γιάνη Βαρουφάκη μπορεί να μην ωφέλησε την χώρα, μπορεί να μην ξεγέλασε τους εταίρους μας, ωφέλησε ωστόσο και με το παραπάνω τον ίδιο και το προσωπικό του σχέδιο. Πριν όμως από τον showman-καθηγητή, μια εμβληματική μορφή της ανανεωτικής αριστεράς είχε αναλύσει την συγκεκριμένη θεωρία. Αναφέρομαι στον Κώστα Φιλίνη και στο μοναδικό βιβλίο που έγραψε κρατούμενος επί δικτατορίας «Θεωρία των παιγνίων και πολιτική στρατηγική» (Κείμενα, 1972, β' έκδ. Θεμέλιο, 2008). Στο βιβλίο του καταγράφει έμπρακτες εφαρμογές της θεωρίας των παιγνίων και επιλέγει, μεταξύ άλλων, ως παραδείγματα την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία και τον Μάη του '68 στη Γαλλία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το παράδειγμα μιας «υποθετικής λατινοαμερικανικής χώρας», όπου κάποιος πρόεδρος έχει καταλάβει την εξουσία «ύστερα από πραξικόπημα τμήματος του στρατού που τον υποστηρίζει», καθώς είναι σαφές ότι πρόκειται για συγκαλυμμένη περιγραφή της ελληνικής δικτατορίας.
Ο Κώστας Φιλίνης, παρά την μεγάλη αγωνιστική και πνευματική του παρακαταθήκη, ουδέποτε έγινε τόσο γνωστός, ουδέποτε διεκδίκησε οποιαδήποτε ανταμοιβή. Άλλωστε η Αριστερά, η δική του Αριστερά, δεν ήταν μια υπόθεση κέρδους αλλά προσφοράς, και μάλιστα με αυτοθυσία. 16,5 χρόνια στη φυλακή και άλλα 7,5 χρόνια σε συνθήκες σκληρής παρανομίας δεν του στέρησαν το χαμόγελο και το ενδιαφέρον του για την κοινωνία και τον άνθρωπο, έτσι τον αποκαλούσαν «γελαστό αγωνιστή της παρανομίας», καθώς ακόμα κι όταν περνούσε την πύλη του στρατοδικείου το 1961 διατηρούσε το γνωστό του χαμόγελο.
Προς απάντηση λοιπόν στην Θεωρία των Παιγνίων του Γιάνη Βαρουφάκη, το τελευταίο και χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο ενός πραγματικού αριστερού: Αν μιλήσαμε ως τώρα για τις αρετές που έχει η εφαρμογή της θεωρίας των παιγνίων στον πολιτικό αγώνα, έχουμε άλλο τόσο το χρέος να επισημάνουμε και τα όρια που συνεπάγεται αυτή η χρησιμοποίηση. Τα όρια αυτά προσδιορίζονται κατ' αρχήν από τους κινδύνους που παρουσιάζει η εφαρμογή στη ζωή οποιασδήποτε επιστημονικής θεωρίας. Κάθε θεωρία είναι μια αφαίρεση, δεν είναι η ίδια η ζωή. Όταν αυτό το ξεχάσουμε, μπορεί όχι μόνο να πάψει να μας βοηθάει, αλλά επιπλέον να μετατραπεί σε μια κλίνη του Προκρούστη, πάνω στην οποία θα θέλαμε βίαια να προσαρμόσουμε την πραγματικότητα και τη ζωή. Αλλά όποιος επιχειρεί να παίξει τον ρόλο του Προκρούστη δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάει ότι υπάρχει και ο Θησέας.
Κανείς δεν γνωρίζει γιατί σε αυτήν την χώρα κατά κανόνα δόθηκε σημασία σε ανθρώπους σαν τον Βαρουφάκη και όχι σε ανθρώπους σαν τον Κώστα Φιλίνη· πάντως το μόνο σίγουρο είναι ότι για αυτόν τον λόγο βρίσκεται διαρκώς στο κρεβάτι του Προκρούστη, εντυπωσιασμένη κάθε φορά από κάποιον showman...
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο dimartblog.com