Μετά από αρκετά χρόνια, το Παρίσι ανακαλύπτει ξανά τον διάσημο Έλληνα γλύπτη Τάκη, με μια έκθεση στο Palais de Tokyo στο Παρίσι, αφιερωμένη στο σύνολο του έργου του. Αρκεί η περιήγηση στις τέσσερις μεγάλες αίθουσες της έκθεσης για να πειστεί ο επισκέπτης ότι ο Τάκης, που γεννήθηκε το 1925 στην Αθήνα, παραμένει πάντα επίκαιρος.
Το 1946, μέσα από τα ερείπια μιας κατεστραμένης Ελλάδας από την γερμανική κατοχή και τον εμφύλιο ο Τάκης παρουσιάζει τα πρώτα γλυπτά του εμπνευσμένα από τις φόρμες των κυκλαδικών ειδωλίων. Δέκα χρόνια αργότερα και καθώς ο άνθρωπος κάνει τις πρώτες απόπειρες να εξερευνήσει το διάστημα, ο Τάκης, εντυπωσιασμένος από το μυστήριο του διαστήματος, αρχίζει να εξερευνά την αίωρηση της ισορροπίας και την ελαφρότητα της βαρύτητας. Το 1958 εισέρχεται οριστικά στην ουσιαστική καλλιτεχνική αναζήτηση, καθώς τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία γίνονται έκτοτε έργο ζωής.
Το έργο του Τάκη είναι πολύπλοκο και πολυσχιδές. Περιλαμβάνει μικρά, μεσαία αλλά και τέραστια έργα που απαιτούν τεράστιους χώρους για να παρουσιαστούν. Η έκθεση του Τάκη στο Palais de Tokyo έχει συγκεντρώσει με ευστοχία τις πιο σημαντικές καμπές στην εξέλιξη του καλλιτέχνη. Αγάλματα εμπνευσμένα από τους αρχαίους μύθους, εγκαταστάσεις που παράγουν μουσική μέσα από τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα, τηλεμαγνητικά γλυτπά, μαγνητικοί τοίχοι, τηλεγλυπτά με χορδές που αιωρούνται λόγω της έλξης τους από μαγνήτες.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Η συγκεκριμένη έκθεση του Τάκη σηματοδοτεί κάτι περισσότερο από το συνολικό φάσμα του έργου του. Σηματοδοτεί την ολοκλήρωση ενός τεράστιου κύκλου Ελλήνων δημιουργών που έφυγαν από την Ελλάδα στο ξεκίνημα του εμφυλίου πολέμου αναζητώντας χώρα να υποδεχθεί τις ανησυχίες τους. Έκτοτε, το Παρίσι παρέμεινε καρδιά των Ελλήνων εμιγκρέδων καλλιτεχνών. Δεν σταμάτησε να συγκεντρώνει Έλληνες καλλιτέχνες μέχρι την πτώση της δικτατορίας το 1974. Με την πτώση της δικτατορίας ξεκινά η απαρχή ολοκλήρωσης αυτού του κύκλου της ξενητεμένης ελληνικής καλλιτεχνικής κοινότητας. Σταδιακά ή επιστρέφει στην Ελλάδα ή αποκαθιστά τις διαρραγείσες σχέσεις της με την πατρίδα.
Ο Τάκης είναι ο τελευταίος εκφραστής αυτής της τόσο δημιουργικής και πρωτοπόρας γενιάς, που καθόρισε το στίγμα της σύγχρονης ελληνικής τέχνης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Έκτοτε ελληνικά ονόματα έχοντας πλέον ως βάση την Ελλάδα και ιδιαίτερα την Αθήνα δεν καταφέρνουν να καθιερωθούν παγκόσμια. Η Αθήνα, όσο και αν διαθέτει εξαιρετικούς δημιουργούς, δεν κατορθώνει να μπει στον διεθνή καλλιτεχνικό χάρτη και κατά συνέπεια και στο χρηματιστήριο της παγκόσμιας τέχνης. Τα ανά διετία βραβεία του ιδρύματος ΔΕΣΤΕ αποτυπώνουν αυτήν την έλλειψη. Κανένα βραβείο ΔΕΣΤΕ μέχρι τώρα δεν κατάφερε να καθιερώσει διεθνώς τον καλλιτέχνη που το κέρδισε.
Και μετά τον Τάκη τι;
Εδώ τελειώνουν όλα λοιπόν; Με την έκθεση του Τάκη στο Palais de Tokyo τελειώνει η ελληνική καλλιτεχνικη παρουσία στην σύγχρονη ευρωπαϊκή καλλιτεχνική σκηνή; Την απάντηση την βρήκα συμπτωματικά την ίδια εβδομάδα που επισκέφτηκα την έκθεση του Τάκη στο Palais de Tokyo στη μικρή γκαλερί 3F στην Μονμάρτη. H νεαρή Ελληνίδα καλλιτέχνις Τζούλια Γανωτή, μόλις 23 ετών, παρουσίασε την πρώτη ατομική έκθεση της. Η Τζούλια γεννημένη και μεγαλωμένη στις Βρυξέλλες από Έλληνα πατέρα και Ιταλίδα μητέρα με σπουδές τέχνης στο Λονδίνο παρουσίασε μια πολύ ενδιαφέρουσα σειρά από σχέδια με μελάνι σε λευκό χαρτί μαζί με μια εγκατάσταση από χρησιμοποιημένα tea bags επάνω στα οποία έραψε λεπτές, λαμπερές χάντρες. Ένα χρηστικό αντικείμενο που πετάμε αδιάφορα στον κάδο σκουπιδιών, με την ματιά της Τζούλιας απέκτησε λάμψη και ζωντάνια.
Η Τζούλια Γανωτή ανήκει σε αυτήν την νέα γενιά Ελλήνων που κουβαλά την Ελλάδα μέσα της, είτε φεύγοντας από την Ελλάδα για να βρει την τύχη της, όπως παλαιότερα η γενιά του Τάκη, είτε έχει γεννηθεί και μεγαλώσει εκτός Ελλάδας. Η Τζούλια αγαπά την πατρίδα της, κι ας έχει μεγαλώσει στις Βρυξέλλες. Βιώνει την Ελλάδα όχι ως τόπο των θερινών διακοπών της, αλλά ως πηγή έμπνευσης. Τα έργα της αποπνέουν τα παιδικά παραμύθια στην αυλή των παππούδων της στον Βόλο, την ηδονική νωχέλεια της θάλασσας στο Τρίκερι, την λάμψη των απογευματινών ακτίνων στις ακρογιαλιές των Σποράδων. Αναδύουν έναν πλούσιο εσωτερικό κόσμο, που τον συνδυάζει με την ικανότητά της να διερευνά αόρατες στιγμές της καθημερινότητας και να τις αναδεικνύει. Αν η ίδια δουλέψει σωστά αυτές τις δύο πλευρές της μπορεί να αποδειχθεί ένα σπουδαίο ταλέντο.
Η σκυτάλη από την γενιά του Τάκη στην γενιά της Τζούλιας Γανωτή
Τι παραλαμβάνει η γενιά της Τζούλιας από την γενιά του Τάκη; Κυρίως αυτό που με κόπο και δυσκολίες πέτυχαν οι καλλιτέχνες της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς: να καταφέρουν να αποκτήσει η ελληνική τέχνη το δικό της αυτόνομο έδαφος στον ευρωπαϊκό χώρο, παρά τις πολλές αντιξόοτητες και την έλλειψη μέσων και υποστήριξης που είχε να αντιμετωπίσει.
Η γενιά της Τζούλιας δεν έχει να αντιμετωπίσει φοβίες και εφιάλτες από εμφυλίους, εξορίες και δικτατορίες, όπως η γενιά του Τάκη. Παρακάμπτει αποφασιστικά την στρεβλή περίοδο αυτισμού στην οποία έχει εισέλθει εδώ και καιρό η Ελλάδα, που ζει αποκομμένη από το διεθνές γίγνεσθαι σε πολλαπλά επίπεδα. Και μόνο τα προγράμματα των ιδιωτικών τηλεοπτικών καναλιών να παρακολουθήσει κανείς θα το διαπιστώσει. Η νέα γενιά Ελλήνων καλλιτεχνών που εισέρχεται στο καλλιτεχνικό προσκήνιο δείχνει πολύ πιο σίγουρη για τον εαυτό της σε σχέση με τις προηγούμενες. Με σιγουριά και αυτοπεποίθηση διεκδικεί μια ισχυρότερη παρουσία μέσα στον ευρωπαϊκό χώρο. Δείχνει αποφασισμένη να τα καταφέρει
.
Το πιθανότερο είναι ότι η νέα γενιά Ελλήνων καλλιτεχνών με επικεφαλής αυτούς της ελληνικής διασποράς, όπως η Τζούλια Γανωτή, θα ενισχύσει και θα διευρύνει την ελληνική καλλιτεχνική κληρονομιά που της αφήνει η γενιά του Τάκη σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Αισιοδοξία, επιμονή και σίγουρα ταλέντο είναι τα όπλα τους. Μόνο που για μια ακόμη φορά, όλα φαίνεται ότι θα συμβούν εκτός Ελλάδος. Άλλωστε χιλιάδες άξια νέα παιδιά στρέφουν την πλάτη στην Ελλάδα και δοκιμάζουν την τύχη τους σε πάμπολλους τομείς εκτός τειχών. Η πατρίδα μπορεί να περιμένει μηρυκάζοντας.
Αν βρεθείτε στο Παρίσι μέχρι τις 17 Μαϊου προλαβαίνετε να δείτε την έκθεση του Τάκη στο Palais de Tokyo. Διαφορετικά στην Αθήνα θα βρείτε τα έργα του στην γκαλερί Μέδουσα
Η έκθεση της Τζούλιας Γανώτη διήρκεσε μόλις μια εβδομάδα. Θα βρείτε την δουλειά της στην ιστοσελιδα της εδώ.