Κοιτάμε προς τα εμπρός, στον νέο χρόνο και τις εκλογές του Ιανουαρίου. Αλλά θα ήταν απερίσκεπτο να μην διδαχθούμε από μια ματιά στο παρελθόν επίσης.
Στην οικονομική συνδιάσκεψη «Europe At The Crossroads», συμμετείχε ένα ετερογενές σύνολο διαμορφωτών πολιτικής με πολλές διαφωνίες σχετικά με το ποια είναι η καλύτερη πορεία προς την ανάπτυξη.
Σε κάθε περίπτωση, με μία αξιοσημείωτη εξαίρεση (τον επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Ιρλανδίας, που ενέκρινε την πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας), η συντριπτική πλειοψηφία ήταν ενωμένη σε μία κοινή αρχή: Η συνταγή της διάσωσης (bailout) και τα σχετικά με αυτή προγράμματα λιτότητας έχουν αποτύχει τραγικά.
Αυτή η ομοφωνία δεν θα μπορούσε να είχε λάβει χώρα σε κρισιμότερη στιγμή: Η επερχόμενη εκλογική αναμέτρηση μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ - με την έντονη στάση του κατά της λιτότητας - και του κυβερνητικού συνασπισμού, με την επιμονή να μην αποκλίνει της πορείας του, κορυφώνεται στις 25 Ιανουαρίου.
Η προέλευση κάποιων εκ των εντονότερων επικριτών της λιτότητας κατά τη συνδιάσκεψη ενδεχομένως να εκπλήξει. Ο Πίτερ Μπόφινγκερ από τη Γερμανία, ο μόνος Κεϋνσιανιστής ανάμεσα στους οικονομικούς σύμβουλους της καγκελαρίου Άγκελα Μέρκελ, περιέγραψε τα ρίσκα που συνεπάγεται η παρούσα προσέγγιση για την Ελλάδα, τη Γαλλία και την Ιταλία, και εξήγησε γιατί μια συνέχισή αυτής της πολιτικής απειλεί επίσης να καταστρέψει την υπόλοιπη Ευρώπη.
Η Γερμανία δεν εξαιρείται. Υποδεικνύοντας σημαντικές αδυναμίες στα οικονομικά της θεμέλια, ο Μπόφινγκερ επεσήμανε την προβληματική φυσική υποδομή της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, ένα ζήτημα στο οποίο είχε αναφερθεί και η Έλγκα Μπαρτς, η επικεφαλής οικονομολόγος για την Ευρώπη της Morgan Stanley. Επιπλέον, ο Μπόφινγκερ έθιξε ένα θέμα το οποίο αγνοείται ευρέως: Παρά την ατελείωτη γερμανική γκρίνια σχετικά με την απώλεια του πλούτου της χώρας στην ΕΕ, η συνεισφορά της Γερμανίας προς άλλα Κράτη - Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ακριβώς μηδέν ευρώ.
Ένας άλλος Γερμανός, ο Χάινερ Φλάσμπεκ, επίσης εξέφρασε την άποψη ότι η Ευρωζώνη οδεύει προς την καταστροφή εκτός εάν οι νότιες χώρες συνασπιστούν κατά της περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής που προωθείται από τη Γερμανία. Ως πρώην αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, ο Φλάσμπεκ πιστεύει ότι η Ελλάδα θα φέρει βαρύ φορτίο εάν πρέπει να ενεργήσει μόνη της αντιτασσόμενη στην πίστη προς τη λιτότητα, η οποία έχει εξελιχθεί σε «θρησκεία» για την ηγεσία της Ε.Ε.
Το πραγματικό «highlight» της εκδήλωσης ήταν η παρουσίαση του Γιάννη Δραγασάκη, βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ και αρχιτέκτονα του οικονομικού προγράμματος του κόμματος. Πλέον οι περισσότεροι εξ ημών γνωρίζουμε τί μπορεί να συνεπάγεται η απόρριψη της λιτότητας από πλευράς του συνασπισμού του ΣΥΡΙΖΑ. Στις κινήσεις - κλειδιά θα περιλαμβανόταν και η διαπραγμάτευση για διαγραφή επί του δημοσίου χρέους των κεφαλαίων διάσωσης ενώ προστατεύοντας παράλληλα τους επενδυτές του ιδιωτικού τομέα που εκτέθηκαν στο κούρεμα του 2012. Επιπρόσθετα, οι κοινωνικές δαπάνες θα αυξάνονταν, καθώς θα άρχιζε η μακρά, δύσκολη διαδικασία τερματισμού της ανθρωπιστικής κρίσης.
Μπορούν αυτές οι πολιτικές να φέρουν ανάπτυξη; Είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Στο Levy Economics Institute έχουμε καταγράψει τα οφέλη που θα προέκυπταν από την εγκατάλειψη των προγραμμάτων λιτότητας. Η παρουσίαση του Ινστιτούτου πραγματεύθηκε πολλά από τα προβλήματα που περιέγραψε ο Δραγασάκης, και μοιράστηκε πολλές θεωρίες πίσω από την προσέγγιση του ΣΥΡΙΖΑ.
Και, καθώς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η ευρωπαϊκή ηγεσία αισιοδοξούν για την ελληνική οικονομία, η έρευνά μας έδειξε γιατί αυτή τους η αισιοδοξία είναι αβάσιμη και οδεύει προς τη λάθος κατεύθυνση.
Επιδείξαμε ότι η μείωση του προϊόντος (output) της Ελλάδας από την αρχή της ύφεσης είναι χειρότερη, σχετικά με την ύφεση του 1929 στις ΗΠΑ. Το πραγματικό ΑΕΠ καταγράφει πτώση για 23 διαδοχικά τρίμηνα, και τόσο το μέσο εισόδημα όσο και οι πραγματικοί μισθοί έχουν μειωθεί κατά 30% από το 2010. Δείξαμε γιατί η πτώση του ρυθμού ανεργίας δεν οφείλεται στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, και γιατί συνεχίζει να υφίσταται ο κίνδυνος βύθισης στη φτώχεια.
Ο κατασκευαστικός τομέας και η οικοδομή συνεχίζουν επίσης την πτωτική τους πορεία. Η διαθεσιμότητα πίστωσης είναι χαμηλή και τα χρέη υψηλά. Οι ενδείξεις ανάκαμψης περιορίζονται στην τουριστική βιομηχανία, η οποία απλά δεν μπορεί να συγκρατήσει όλα τα υπόλοιπα. Με αυτά και ακόμα περισσότερα, απεικονίσαμε μόλις ένα κομμάτι της ζημιάς.
Αλλά επίσης παρουσιάσαμε μία λογική - και βιώσιμη- οδό για έξοδο. Οι εναλλακτικές επιλογές πολιτικής μας περιελάμβαναν ένα σχέδιο New Deal για την Ελλάδα, με προγράμματα παρόμοια με τις πρωτοβουλίες της εποχής της ύφεσης στις ΗΠΑ. Και εξετάσαμε το ενδεχόμενο παγώματος του χρέους, με μια προσωρινή ανακοπή της πληρωμής τόκων.
Όταν δημιουργήσαμε ενοποιημένα μοντέλα αυτών των σεναρίων, νέα ή επεκτεινόμενα προγράμματα - όπως η δημιουργία θέσεων εργασίας στον δημόσιο τομέα- χρησιμοποιήθηκαν κεφάλαια τα οποία διαφορετικά θα είχαν χρησιμοποιηθεί για την εξυπηρέτηση του χρέους. Επιπρόσθετη υποστήριξη θα προερχόταν από αναδρομολογούμενα δομικά κεφάλαια τα οποία έχουν ήδη εγκριθεί για την Ελλάδα από την Ε.Ε.
Είδαμε πως όταν η «συγχώρεση» χρέους διαδραματίζει κεντρικό ρόλο, όπως στην περίπτωση της Γερμανίας στο τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, και ενοποιείται με επενδύσεις τύπου New Deal οι οποίες στοχεύουν σε αυτά που χρειάζεται η κοινωνία, τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά.
Οι συμμετέχοντες στη συνδιάσκεψη στην Αθήνα αναγνώρισαν την οικονομική καταστροφή και τις ζωές που έχουν ρημαχτεί άδικα στο διάβα της λιτότητας. Η Ελλάδα και η υπόλοιπη Ευρώπη βρίσκονται στα αλήθεια σε ένα σταυροδρόμι. Οι εναλλακτικές οδοί είναι ξεκάθαρες. Είναι ώρα να επιλέξουμε τη σωστή.