Τι μπορεί να σημαίνει για μια χώρα ένα τηλεοπτικό προεκλογικό ντιμπέιτ μακρόσυρτο και βαρετό; Αυτό είναι το κυρίαρχο ερώτημα, μετά το βράδυ της περασμένης Κυριακής, όταν Άνγκελα Μέρκελ και Μάρτιν Σουλτς, ξιφούλκησαν για την καρέκλα του Καγκελαρίου στην Γερμανία, 20 ημέρες πριν από τις γερμανικές εκλογές στις 24 Σεπτεμβρίου.
Η διάρκειας 90 λεπτών τηλεμαχία Μέρκελ - Σουλτς επικεντρώθηκε σχεδόν επί 45 ολόκληρα λεπτά στον τρόπο με τον οποίο βιώνει η Γερμανία την προσφυγική κρίση και κατ' επέκταση την πολυπολιτισμικότητα που της επέβαλε μεταπολεμικά η Pax Americana, μέσω του σχεδίου Μάρσαλ στην Ευρώπη. Και οι δύο συμφώνησαν ότι οι ιμάμηδες στα τζαμιά της Γερμανίας πρέπει να εκπαιδεύονται στην Γερμανία και να μην έρχονται από την Τουρκία και τις αραβικές χώρες, προκειμένου να αποφευχθεί ο προσηλυτισμός πιστών στις εξτρεμιστικές μουσουλμανικές οργανώσεις. Αμφότεροι συντάχθηκαν στο κλείσιμο τζαμιών όπου απαιτείται και στην αναθεώρηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο του συστήματος απέλασης από την χώρα των μη νόμιμα εισερχομένων προσφύγων. «Αν μπεις παράνομα επιστρέφεις από εκεί που ήρθες, αν μπεις νόμιμα μένεις», ξεκαθάρισε ο Σουλτς και είδε τη σύμφωνη γνώμη της αντιπάλου του στα μάτια της.
Στη συνέχεια, ως αναμενόταν, τέθηκαν επί τάπητος οι σχέσεις με την Τουρκία, παραδοσιακού εταίρου που βαθμιαία μετατράπηκε σε αντίπαλο, για να ειπωθεί ξεκάθαρα και από τους δύο υποψηφίους ότι η Τουρκία δεν μπορεί να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Αρκετά! Είναι η μόνη γλώσσα που καταλαβαίνει η Τουρκία», είπε χαρακτηριστικά ο Μάρτιν Σουλτς.
Παρεμπιπτόντως, αυτή ήταν και η μοναδική στιγμή που η τηλεοπτική αυτή μάχη άγγιξε την Ελλάδα. Μας υπενθύμισε (σε όσους έχουμε μνήμη σε αυτόν τον τόπο!) ότι επί πρωθυπουργίας Κώστα Σημίτη η Ελλάδα άλλαξε πλεύση έναντι της προοπτικής εισόδου της Τουρκίας στην Ε.Ε. Από την απόλυτη ελληνική άρνηση, που μπλοκάριζε επί χρόνια τις διαπραγματεύσεις σε όλα τα επίπεδα της Ε.Ε., η Ελλάδα πέρασε στην ουδέτερη έως θετική άποψη και υποχρέωσε χώρες όπως Γερμανία, Ολλανδία, Μεγάλη Βρετανία, Σουηδία, Γαλλία, Ισπανία και Ιταλία να ξεκαθαρίσουν τη στάση τους έναντι της Τουρκίας, αντί να κρύβονται διαρκώς πίσω από το ελληνικό veto.
Απέμειναν λιγότερα από τριάντα λεπτά τηλεοπτικής σύγκρουσης Μέρκελ - Σουλτς για τα θέματα της δομικής ανεργίας, την προστασία των καταναλωτών, τα κοινωνικά επιδόματα, το σενάριο μείωσης του ΦΠΑ, την αμυδρή πιθανότητα ψήφου στην ηλικία των 16, τις μετεκλογικές συνεργασίες, το σκάνδαλο των ρύπων των γερμανικών αυτοκινήτων και κυρίως την θέσπιση διοδίων στους γερμανικούς αυτοκινητοδρόμους, θέμα ταμπού για τους περισσότερους Γερμανούς.
Η θέσπιση ορίου ταχύτητος στους γερμανικούς αυτοκινητοδρόμους χρειάστηκε πολλά χρόνια για να εφαρμοστεί, καθώς οι Γερμανοί λατρεύουν αυτοκίνητα και γρήγορη οδήγηση και ήγειραν έντονες αντιδράσεις, όπως και τώρα για τα διόδια. Γεγονός που κάνει τα δύο μεγάλα κόμματα, Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες να είναι συγκρατημένα στις προεκλογικές δηλώσεις τους επί του θέματος.
Αυτή, λοιπόν, η συγκρατημένη φιλονικία που είδαμε την Κυριακή το βράδυ είναι ίδιον της γερμανικής πολιτικής συμπεριφοράς μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Πίσω της δεν κρύβονται απαραίτητα ενοχικά συμπλέγματα για τα τερατουργήματα του πολέμου. Αυτά η Γερμανία, με αργό ρυθμό, τα έχει συζητήσει, τα έχει παραδεχθεί και σε πολλές περιπτώσεις έχει ζητήσει συγγνώμη.
Η συγκρατημένη συμπεριφορά των Γερμανών πολιτικών υποδηλώνει μια εξαιρετικά καλή δημόσια διοίκηση, η οποία χειρίζεται ανεπηρέαστη έναν μεγάλο αριθμό κρίσιμων θεμάτων, μακρυά από κομματικές ατζέντες και προεκλογικές υποσχέσεις. Επιπλέον, υποδηλώνει ότι τα πολιτικά κόμματα στη Γερμανία τηρούν συνετή στάση έναντι των συμφερόντων και των υποδείξεων των γερμανικών οικονομικών κολοσσών. Είναι υποχρεωμένα να τα λαμβάνουν πάντα σοβαρά υπόψιν, γιατί έτσι είναι εγγυημένες οι θέσεις εργασίας στο εσωτερικό της χώρας. Σε μια χώρα, λοιπόν, κοινωνικής συναίνεσης οι υποψήφιοι δεν μπορούν να μετατρέψουν την τηλεμαχία, (debate) σε αρένα, γιατί θα ακυρωθούν αυτόματα οι ίδιοι. Στην ουσία η τηλεμαχία μετατρέπεται σε ακρομαχία λεπτών κινήσεων.
Η Άνγκελα Μέρκελ κινούσε διαρκώς προσεκτικά και αργά δάκτυλα, χέρια, χείλη και μάτια, υποδηλώνοντας στους Γερμανούς τηλεθεατές την σιγουριά της κοινωνικής συναίνεσης. Ο Μάρτιν Σουλτς, τον οποίον δεν τον βοηθά ιδιαίτερα το πρόσωπό του και η στάση του σώματoς, κινήθηκε πιο ορμητικά υποδηλώνοντας ενδόμυχα στους Γερμανούς τηλεθεατές την ρωμαλεότητα της γερμανικής συναίνεσης.
Νικητής από αυτήν την ακρομαχία της Κυριακής βγήκε η Άνγκελα Μέρκελ. Ο Μάρτιν Σουλτς αρκετές φορές ήταν υπέρμετρα νευρικός. Αλλά ήδη τα επιτελεία των δύο κομμάτων, Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών, έχουν γνώση ότι την επαύριο των γερμανικών εκλογών, στις 24 Σεπτεμβρίου, θα οφείλουν να ξεκινήσουν την μακρά συναινετική διαπραγμάτευση για την επόμενη τετραετία, προκειμένου να μην διαταραχθεί η γερμανική σταθερότητα. Άλλωστε Άνγκελα Μέρκελ και Μάρτιν Σουλτς έχουν μια καλή σχέση εδώ και χρόνια, που οικοδομήθηκε με εκείνη στον θώκο της Καγκελαρίας στο Βερολίνο και εκείνον στην προεδρία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες και στο Στρασβούργο.