Της Hon Ruth Richardson, πρώην Υπουργού Οικονομικών της Νέας Ζηλανδίας
Όταν οι Βρετανοί ψήφισαν την αποχώρηση από την Ε.Ε. παρά τις επίσημες διαδόσεις για κατάρρευση της οικονομίας, οι New York Times εύστοχα παρατήρησαν ότι «Η μεγαλύτερη ζημιά ίσως να είναι ο παλιός τρόπος σκέψης».
Η Ελλάδα έχει περάσει δύσκολα, έχει υποφέρει από κάθε είδους αποτυχία σε κυβερνητικό και στρατηγικό επίπεδο, όμως το πιο σημαντικό εμπόδιο για την αλλαγή είναι ο παλιός τρόπος σκέψης. Το σκάνδαλο των υψηλών ποσοστών ανεργίας, ειδικά στους ταλαντούχους νέους, η μάστιγα του χρέους σε μια μάταιη προσπάθεια να διατηρηθεί ένα αποτυχημένο status quo και η καθημερινή ανησυχία για επιβίωση, είτε σε προσωπικό είτε σε κυβερνητικό επίπεδο, είναι το μεγάλο πρόβλημα.
Απαιτούνται συνεπείς δράσεις που θα αλλάξουν τους όρους του παιχνιδιού.
Η στρεβλή άποψη είναι ότι μόνο η κυβέρνηση μπορεί να αλλάξει την κατάσταση. Αυτό είναι ο παλιός τρόπος σκέψης - η ψυχή της οικονομικής ανάπτυξης και η ευημερία θα έρθει πρωτίστως από το πεδίο της μάχης, όχι από το κυβερνητικό.
Ο νέος τρόπος σκέψης είναι πως οι δυνάμεις των ιδεών, της καινοτομίας και της πρωτοβουλίας θα ξεφυτρώσουν από το έδαφος και θα καθορίσουν την επιτυχία της οικονομίας. Απελευθερώνεται μια νέα δυναμική που δίνει κίνητρο στα άτομα από οποιοδήποτε χώρο να θέσουν τους κανόνες.
Δείτε για παράδειγμα το Skype που χρησιμοποιείται παγκοσμίως για να συνδέει τους παππούδες με τα εγγόνια τους, τους φοιτητές με τους γονείς τους και όλους εμάς να επικοινωνούμε φθηνά. Το λογισμικό του Skype φτιάχτηκε από τρεις Εσθονούς και απεικονίζει τέλεια τους διακριτούς ρόλους που έχει το κράτος στο να «οδηγεί» και τα άτομα στο να «συμμετέχουν».
Η ανεξάρτητη κυβέρνηση της Εσθονίας από τις αρχές της δεκαετίας του '90 έκανε δύο καίριες επιλογές στη στρατηγική της: δημιούργησε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον με χαμηλή φορολογία, απελευθέρωση και ιδιωτικοποιήσεις και ισχυροποίησε τις ψηφιακές υποδομές, λανσάροντας την ευρυζωνικότητα σε όλη τη χώρα.
Το «e-government» δημιούργησε γερή και ανοιχτή κυβέρνηση, όμως το high-tech περιβάλλον διαμόρφωσε το DNA των ανθρώπων εκεί και τη νοοτροπία όσον αφορά τις δυνατότητές τους σε επιχειρηματικό επίπεδο.
Αυτός είναι ο νέος τρόπος σκέψς που προτείνω στην Ελλάδα.
Αυτό που αναζητείται είναι μια τεράστια μετάβαση στην οικονομική αρχιτεκτονική, από την κρατική και γραφειοκρατική υπεροχή στην υπεροχή της αγοράς. Κάτι τέτοιο περιλαμβάνει ριζικές αλλαγές σε παραδοσιακές οικονομικές και κοινωνικές ιεραρχίες.
Φυσικά η κυβερνητική πολιτική παίζει ρόλο και καμία χώρα δεν κάνει μια επιτυχημένη μετάβαση σε μια νέα οικονομική δυναμική χωρίς να έχει πρώτα υψηλής ποιότητας κυβερνητική πολιτική. Η Εστονία, η Πολωνία, η Σουηδία, ακόμα και η Γερμανία, όλες πέρασαν από ένα σοκ μέχρι να αλλάξουν στρατηγική. Την ίδια εμπειρία είχαμε και στη Νέα Ζηλανδία στα μέσα της δεκαετίας του '80 και στις αρχές της δεκαετίας του '90. Το σπουδαίο μας ρεκόρ ισχυρής ανάπτυξης, υψηλής απασχόλησης, χαμηλού χρέους και συνεχών βιώσιμων επενδύσεων είναι το αποτέλεσμα σκληρών και καινοτόμων μεταρρυθμίσεων. Το ότι βρισκόμαστε στη λίστα με τις πιο απελευθερωμένες και ανταγωνιστικές οικονομίες στον κόσμο δεν έγινε τυχαία- έγινε επειδή αποφασίσαμε να πάρουμε το μέλλον στα χέρια μας σε κάθε επίπεδο.
Η κορυφαία συνταγή επιτυχίας παγκοσμίως, η διάσημη ταινία Lord of the Rings, ένας αξιοζήλευτος τουριστικός προορισμός - κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να εφαρμόσει και η Ελλάδα.
Ενώ οι συνθήκες της χώρας διαφέρουν, υπάρχει μια σειρά από χρυσούς κανόνες που είναι παγκόσμιοι. Κανείς δεν το έχει διατυπώσει καλύτερα όσο ένας συνάδελφός μου που διευθύνει μια εταιρεία με το όνομα Independent Strategy. Σε ένα άρθρο με τον τίτλο « Freewheeling up Hills», παρουσιάζει το νέο τρόπο σκέψης με αυτά τα πέντε απαιτούμενα χαρακτηριστικά για τη διαμόρφωση του βιοτικού επιπέδου:
1) Μια κοινωνία ελεύθερων και δημιουργικών ανθρώπων - ένα εκπαιδευτικό σύστημα που τους διαπαιδαγωγεί και ένα νομικό και πολιτικό σύστημα που θα τους επιτρέπει τα παραπάνω.
2) Να αφήσουν την αγορά να ρυθμίσει την κατανομή των πόρων καθώς ο κεντρικός σχεδιασμός δε μπορεί πλέον να ελέγξει τη ροή πληροφοριών για να κάνει τη δουλειά.
3) Ένα οικονομικό σύστημα που θα κατευθύνει τις αποταμιεύσεις σε παραγωγικές επενδύσεις και θα κοστολογήσει το ρίσκο, αντί ενός συστήματος που λειτουργεί σαν όργανο της κυβέρνησης.
4) Ελεύθερο εμπόριο για την προώθηση του ανταγωνισμού και της επιλογής.
5) Απελευθέρωση στις συναλλαγματικές ισοτιμίες.
Σίγουρα κάτι τέτοιο θα περιελάμβανε τη ρήξη με το κατεστημένο, όμως η καθημερινότητά σας σίγουρα θα σας δείχνει πόσο έχει απαξιωθεί αυτό. Το ελληνικό θάρρος, ο ηρωισμός και η γενναιότητα είναι θρυλικά. Είναι ώρα να αξιοποιήσουμε αυτές τις αξίες προς το καλύτερο για να ανεβούμε ψηλότερα.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στη The Huffington Post και διασκευάστηκε για την ελληνική έκδοση.