Το ψωμί είναι μία από τις βασικές τροφές στο ελληνικό τραπέζι. Συνοδεύει τα λαδερά φαγητά ή τα όσπρια και αποτελεί τον ιδανικό σύμμαχο όταν θέλεις να κάνεις την γνωστή «βούτα» μέσα στην χωριάτικη σαλάτα. Σε καρβέλι, σε φέτες ή σε μορφή παξιμαδιού, το ψωμί δεν λείπει σχεδόν από κανένα σπίτι. Το ίδιο ακριβώς συνέβαινε και με το δικό μου σπίτι, ώσπου μία μέρα το ψωμί άρχισε να γίνεται μία μακρινή ανάμνηση. Το πρώτο πράγμα που θα σας έρχεται στο μυαλό είναι ότι ήταν εντολή γιατρού. Ποιος άλλος λόγος να υπάρχει άλλωστε; Κι όμως, ήταν μία επιλογή, μία απόφαση που πάρθηκε πολύ συνειδητά, όπως και το κόψιμο της ζάχαρης.
Ας πάρουμε τα πράγματα, όμως, από την αρχή. Πριν από 4 χρόνια, περίπου χρόνια αποφάσισα να κάνω «στροφή» στην διατροφή μου. Λίγο το κόψιμο του τσιγάρου, λίγο η ανάγκη για να κάνω κάτι καλό για τον εαυτό μου, χτύπησα το χέρι στο τραπέζι και πήρα την απόφαση να κόψω οτιδήποτε «τοξικό» υπήρχε στην ζωή μου. Λόγω crossfit είχα ακούσει για κάτι που ονομάζεται «paleo» και ουσιαστικά απέκλειε από την καθημερινή διατροφή οτιδήποτε δεν υπήρχε στην διατροφή του παλαιολιθικού ανθρώπου. Όχι δεν έπρεπε να κυνηγήσω την τροφή μου, αλλά θα έπρεπε να σταματήσω να τρώω ζάχαρη, σιτάρι, γαλακτοκομικά και γενικά οτιδήποτε επεξεργασμένο. Με βαριά καρδιά αποχαιρέτησα το τυρί φέτα, το ψωμάκι και όλα τα γλυκά. Όχι πως ήξερα γιατί έπρεπε να τα κάνω όλα αυτά, θα είμαι ειλικρινής, απλά εκείνη την εποχή μου φάνηκε καλή ιδέα.
Ύστερα από μισό χρόνο φανατικής paleo διατροφής, άρχισαν να μου λείπουν τα όσπρια. Ναι στην paleo δεν περιλαμβάνονται τα όσπρια. Πραγματικά δεν μου είχε λείψει τίποτε άλλο. Ούτε η ζάχαρη, που σύντομα ανακάλυψα ότι κρύβεται ακόμα και στα πιο απρόσμενα σημεία, όπως στο βαζάκι με τις λιαστές ντομάτες που έπαιρνα μέχρι πρόσφατα ή την μουστάρδα, ούτε το τυρί, ούτε καν το ψωμί. Παράλληλα, είχα αρχίσει να βλέπω διαφορά. Στο σώμα μου, στην όρεξή μου, στην χώνεψή μου. Πάντα αναρωτιόμουν πως γίνεται να τρώω λίγο και να νιώθω φουσκωμένη, να δυσκολεύομαι τόσο να χάσω κιλά. Πέρασα 6 μήνες που ένιωθα πολύ και δεν ένιωθα ποτέ φουσκωμένη και ταυτόχρονα, έχανα πόντους από παντού χωρίς να το προσπαθώ καν. Κυρίως, όμως, ένιωθα πιο δυνατή και πιο υγιής. Ποιος δεν έχει ζήσει αυτό που μετά το φαγητό θέλει απλά να ξαπλώσει στον καναπέ και μην τον ακουμπάει κανείς; Είχα μήνες να βρεθώ σε αυτή την θέση.
Η paleo έγινε για εμένα clean eating, μία διατροφή η οποία δίνει έμφαση στις μη επεξεργασμένες τροφές αλλά δεν βάζει τόσους περιορισμούς όσο η paleo. Δηλαδή, επιτρέπει τα όσπρια, που στην Ελλάδα είναι εξαιρετικής ποιότητας παρεμπιπτόντως, και δεν δίνει τόσο έμφαση στο κρέας. Θα δώσω έμφαση στην λέξη διατροφή, γιατί το clean eating δεν είναι δίαιτα, ούτε τρόπος να χάσεις κιλά, είναι τρόπος ζωής. Διαβάζοντας και ψάχνοντας κατάλαβα πόσο σημαντικό είναι να βάζεις όσο το δυνατόν λιγότερα χημικά συστατικά στον οργανισμό σου. Να έχεις ένα υγιές σώμα και όχι ένα αδύνατο σώμα. Γιατί, κακά τα ψέματα μπορείς να τρως ένα μπέργκερ την ημέρα ή να πίνεις αναψυκτικά χωρίς θερμίδες και να δείχνει η ζυγαριά σου ότι δεν χάνεις κιλά, αλλά πόσο υγιεινό ή καλό για τον οργανισμό σου μπορεί να είναι αυτό;
Το κεφάλαιο ζάχαρη
Η ζάχαρη κρύβει μία ολόκληρη εξελικτική ιστορία από πίσω της. Είναι φτιαγμένη με τέτοιο τρόπο ώστε να δίνει ενέργεια, κάτι που έλειπε από τον παλαιολιθικό άνθρωπο. Επιπλέον, η ζάχαρη ήταν σπάνια να βρεθεί στην φύση, οπότε, όπως θα έκανε και ο άνθρωπος των σπηλαίων, έτσι και εμείς, όταν βρίσκουμε ζάχαρη καταναλώνουμε όση περισσότερη μπορούμε γιατί δεν γνωρίζουμε πότε θα την ξαναβρούμε. Η μόνη διαφορά είναι ότι στην σύγχρονη κοινωνία η ζάχαρη είναι παντού. Στο ψωμί, στα αλλαντικά, σε οτιδήποτε βρίσκεται μέσα σε κονσέρβα, ακόμα και σε μερικά αποξηραμένα φρούτα. Φυσικά, δεν αναφέρομαι στα φυσικά σάκχαρα που έχουν τα φρούτα ή το μέλι για παράδειγμα, αλλά για την πρόσθετη ζάχαρη. Αυτό, λοιπόν, το «ναρκωτικό» είναι σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να σε κάνει να μην σταματάς και να θέλεις συνεχώς κι άλλο. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν μπορείς ποτέ να φας ένα μικρό κομματάκι σοκολάτα. Αντί, λοιπόν, η ζάχαρη να μας δίνει ενέργεια, η υπερβολική της κατανάλωση μας εξουθενώνει και μας κάνει να νιώθουμε κουρασμένοι και νωθροί, για να μην μιλήσω για πιο σοβαρές συνέπειες όπως είναι η εμφάνιση διαβήτη, τα προβλήματα μνήμης, η παχυσαρκία και πολλά ακόμα.
Πώς αντέχω και το κάνω
Είναι μία ερώτηση που μου κάνουν συχνά. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι μία ζωή συνόδευα όλα μου τα γεύματα με ψωμί και πάντα έτρωγα και το γλυκάκι μου που και που και μου φαινόταν αδιανόητο να ζήσω χωρίς αυτά. Οπότε, φροντίζω να μην λείπουν από την διατροφή μου. Σας μπέρδεψα; Θα εξηγήσω αμέσως τι εννοώ. Γλυκό δεν είναι απαραίτητα το κρουασάν που παίρνεις από το περίπτερο ή η πάστα από το ζαχαροπλαστείο. Ανακάλυψα ότι υπάρχουν πάρα πολλά γλυκά που μπορώ να φτιάξω μόνη μου χωρίς ζάχαρη ή αλεύρι από σιτάρι.
Ανακάλυψα ότι υπάρχουν υλικά όπως είναι το αλεύρι αμυγδάλου (το τριμμένο αμύγδαλο δηλαδή), το αλεύρι καρύδας, η ταπιόκα, το λάδι καρύδας, όπως και άλλα υλικά από τα οποία μπορείς να φτιάξει ό,τι γλυκό μπορείς να φανταστείς. Όρεξη να υπάρχει και όλα γίνονται. Κάπως έτσι, κατέληξα να μελομακάρονα, μπισκότα, κέικ, μουστοκούλουρα και πολλά άλλα από τα αγαπημένα μου γλυκά. Όσο για το ψωμί, ισχύει το ίδιο ακριβώς πράγμα. Ψωμί κανονικό, αφράτα ψωμάκια, ακόμα και ελιόψωμο έφτιαξα.
Ταυτόχρονα, για εμένα εκείνο που κατάφερε να μου γυρίσει τον διακόπτη ήταν όταν πραγματικά κατάλαβα γιατί δεν είναι καλό να βάζεις τις επεξεργασμένες τροφές στον οργανισμό σου. Πριν σταματήσω να τρώω ψωμί και όλα τα παράγωγά του, δεν είχα καταλάβει ποτέ πόσο φουσκωμένη και πόσο δυσάρεστα με κάνει να νιώθω το σιτάρι, ακόμα κι αν δεν έχω δυσανεξία στην γλουτένη. Πίστευα ότι έτσι νιώθουν όλοι όσοι τρώνε και πως είναι φυσιολογικό να έχω πρηστεί, ακόμα κι αν ορκιζόμουν ότι έφαγα λιγότερα από τους γύρω μου. Ήταν μία διαδικασία αυτο-αποκάλυψης για εμένα, η οποία έχει αποτέλεσμα και, κυρίως, μου ταίριαξε. Από την άλλη έχω σκεφτεί πολλές φορές πόσο περίεργο είναι το γεγονός ότι με ρωτάνε πολλοί: «Πώς καταφέρνεις και το κάνεις αυτό;», την ίδια στιγμή που στο παρελθόν μπορεί να έτρωγα κάθε μέρα junk food ή σοκολάτες και δεν βρέθηκε ούτε ένας άνθρωπος να με ρωτήσει πως το καταφέρνω αυτό!
Είναι πραγματικά παράδοξο πως όταν αρνηθείς το κέρασμα στο γραφείο ή προτιμήσεις να μην φας πίτσα με τους φίλους σου όλοι θα σοκαριστούν και θα θεωρήσουν ότι είσαι υπερβολικό και πως «στην ζωή όλα χρειάζονται», αλλά κανείς δεν πρόκειται να χαρακτηρίσει ποτέ «υπερβολικό» το γεγονός ότι κάθε μέρα θέλεις να φας μία σοκολάτα από το περίπτερο.
Παρασπονδίες, φυσικά, και έχουν υπάρξει και θα υπάρχουν. Και ψωμί και τυρί και γλυκά. Τις κάνω και την επόμενη μέρα συνεχίζω κανονικά το διατροφικό μου πρόγραμμα. Και κάθε φορά, όσο κι αν απολαμβάνω να τις κάνω, έχω αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα, όχι της ενοχής, αλλά του φουσκώματος. Αυτό που δεν μπορείς να αναπνεύσεις και το μόνο που θέλεις είναι να ξαπλώσεις και να κοιμηθείς.
Έτσι, λοιπόν, 4 χρόνια χωρίς ψωμί και ζάχαρη δεν είναι τόσο άσχημα και τρομακτικά όσο ακούγονται. Είναι 4 χρόνια που είδα την κοιλιά μου να ξεφουσκώνει, το δέρμα μου να είναι πιο καθαρό, να έχω περισσότερη ενέργεια, να νιώθω καλύτερα μέσα στο ίδιο μου το σώμα και να σκέφτομαι συνέχεια όλα τα διαφορετικά και δημιουργικά πράγματα που μπορώ να φτιάξω στην κουζίνα. Από κει και πέρα, νομίζω δεν θα σταματήσουν ποτέ να με ρωτούν «Γιατί, είπαμε ότι το κάνεις αυτό;» ή «Πες μου πάλι τι τρως και τι όχι;» και εγώ δεν θα σταματήσω ποτέ να απαντάω με την ίδια χαρά και ενθουσιασμό, σαν να έχω λύσει τον γρίφο της σφίγγας αφού μου πήρε πολύ καιρό να βρω τι μου ταιριάζει διατροφικά και να έχω ένα καθημερινό διατροφικό πλάνο που ξέρω ότι μπορώ να το τηρήσω για μία ζωή.