Πριν από χρόνια σε μια ιταλική επαρχία ζούσε ένας ηλικιωμένος ξυλουργός. Δεν είχε κανένα παράπονο από τη ζωή. Το μόνο που τον στεναχωρούσε ήταν ότι δεν είχε παιδάκι. Ήθελε τόσο πολύ να αποκτήσει ένα αγόρι που μια μέρα, ο Τζεπέτο (έτσι τον έλεγαν) κατασκεύασε ένα πιστό ομοίωμα μικρού αγοριού ιδιαίτερα πετυχημένο. Το ονόμασε Πινόκιο. Δεν υπάρχει παιδί που να μη γνωρίζει τις φοβερές και τρομερές περιπέτειες του Πινόκιο. Είχε ανάμεσα σε άλλες αδυναμίες ένα συγκινητικό ελάττωμα: όταν έλεγε ψέματα μεγάλωνε η τριγωνική ξύλινη μύτη του.
Οι περιπέτειες του Πινόκιο
Πρόσφατα σε μια εκπομπή του ραδιοφωνικού προγράμματος «ΤΟ ΒΗΜΑ» 99,5 στα FM, ο αγαπητός και ταλαντούχος συγγραφέας Πέτρος Τατσόπουλος αποκάλεσε τον Πρωθυπουργό «Πινόκιο». Επακολούθησε δριμύτατος σωφρονισμός από τους δύο οπαδούς της πολιτικά ορθής έκφρασης, που ισχυρίστηκαν ότι έναν Πρωθυπουργό δεν μπορεί κανείς να τον λέει Πινόκιο.
Εδώ τίθενται δύο ζητήματα. Το ένα είναι μέχρι ποίου σημείου μπορεί κανείς να ασκεί κριτική σε έναν Πρωθυπουργό. Είναι αυτός παντοδύναμος; Ποια είναι επίσης τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί ο ίδιος για να υπερασπιστεί την εικόνα του; Βεβαίως μιλάω για πολίτες που εκφράζονται ελεύθερα και όχι για αρχηγούς κομμάτων, βουλευτές εν τω βουλευτηρίω κλπ. Αποκτά ο Πρωθυπουργός δια της εκλογής του μια μεταφυσική διάσταση; Γίνεται κάποιου είδους Βούδας; Του είναι απαραίτητη μία κάλυψη της τιμής και της αξιοπρέπειάς του, που θα ξεπερνάει τα όρια του ποινικού κώδικα ή απλώς πρέπει να του αναγνωρίζονται δυνάμεις και εξουσίες, που να τον καθιστούν απρόσβλητο από τον μέσο πολίτη; (ένα είδος δικτάτορα δηλαδή με κοινοβουλευτικό μανδύα).
Βασικό επιχείρημα του Πρωθυπουργού ήταν τελευταία ότι όχι μόνο η οικονομία πηγαίνει μια χαρά, αλλά και ότι οι επιδόσεις ξεπερνούν τις προβλέψεις των μίζερων ή και δολίων ξένων παρατηρητών. Αυτά τα είπε με τη συνηθισμένη προπαγανδιστική προετοιμασία στο υπουργικό του συμβούλιο (που επιτέλους συνεδρίασε). Ταυτόχρονα σχεδόν το ελπιδοφόρο μήνυμα εκφωνούσαν όλα τα ροζ παπαγαλάκια, που συνεχώς αυξάνονται σε κρατικά και παρακρατικά μέσα «ενημέρωσης».
Όταν δεν έχεις τον έλεγχο του στρατού η επιβολή μονοφωνίας είναι δύσκολη υπόθεση. Ο κ. Τσίπρας έχει βήματα ακόμα να κάνει για την επιβολή πραγματικά ολοκληρωτικού καθεστώτος, από αυτά που ονειρεύεται. Μαντούρο δεν είναι. Ούτε καν ο γειτονικός μας Ερντογάν. Πινόκιο είναι, γιατί λέει ασύστολα ψεύδη. Εκτός αν τα ψεύδη τα λέει κρατική υπηρεσία, δηλαδή η Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας, που την ίδια ώρα και την ίδια μέρα ανακάλυπτε όχι αύξηση του εθνικού εισοδήματος, αλλά μείωση, δηλαδή ύφεση και το 2016. Ύφεση μάλιστα -1,1%, που καθιστά εντελώς απίθανη την ύπαρξη θετικής και μάλιστα εντυπωσιακής προόδου το 2017. Άρα ο πληθυσμός, που σε αλλεπάλληλες δημοσκοπήσεις προβλέπει χειροτέρευση της οικονομικής κατάστασης έχει δίκιο και οι οικονομικοί εγκέφαλοι της κυβέρνησης, περιλαμβανομένου και του Πρωθυπουργού ή είναι ψεύτες ή είναι ανίκανοι.
Θεωρώ πιο επικίνδυνο ένα καθεστώς ανικανότητας και απώλειας ελέγχου επί της πραγματικότητας από ότι θα μπορούσε να είναι μια τερατώδης τάση προς το ψεύδος. Εξάλλου και στο παιδικό παραμύθι τα «κακά παιδιά» μεταβάλλονται απλώς σε γαϊδουράκια, ενώ ο φιλόδοξος Πινόκιο βλέπει την ξύλινη μύτη του να μεγαλώνει κάθε φορά που λέει ψέματα. Και τώρα με τόσο μεγάλη μύτη, πώς να περάσουμε από τις πόρτες των Βρυξελλών ή του Βερολίνου, Αλέξη; Δεν αφήνεις κανέναν να διαχειριστεί τα πράγματα για κάνα δυο μήνες και να τα παραδώσει στους επερχόμενους; Και οι προκάτοχοί σου, ο Κώστας Σ., ο Κώστας Κ. και ο Γιώργος Π., όταν είδαν την πανωλεθρία να έρχεται την κοπάνησαν και χάθηκαν μέσα στον κουρνιαχτό. Μέχρι ενός σημείου επιτυχώς. Εσύ τι κάθεσαι με τέτοια μυτόνγκα και επαναλαμβάνεις δηλώσεις επί δηλώσεων; Στη μάχη κανείς μένει για να πολεμήσει με το σπαθί του και όχι με μία μύτη, που συνεχώς επιμηκύνεται και μάλιστα φτιαγμένη από ξύλο.
Επίσης, ψέματα μπορεί να λένε όλοι οι αντικειμενικοί διεθνείς παρατηρητές, που έχουν κάθε λόγο να εύχονται μιαν ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Αυτοί δεν είναι τόσο αυστηροί όσο η Στατιστική Υπηρεσία αλλά κανείς τους δεν προβλέπει το 2,5 και βάλε αύξηση του ΑΕΠ, που έχει προβλέψει η κυβέρνηση. Επειδή μάλιστα όλες οι προοπτικές και ο προϋπολογισμός του επόμενου έτους με τα πλεονάσματά του στηρίζονται σ' αυτήν την υπερβολική και ανέφικτη, όπως φαίνεται, πρόβλεψη, τότε είναι απαραίτητο να αναθεωρηθούν όλα τα δεδομένα πάνω στα οποία στηρίζει ο πρωθυπουργός τη θριαμβολογία του.
Ο Πινόκιο σε νέες περιπέτειες
Επειδή ξέρει ότι η διαπραγμάτευση έχει φτάσει στα έσχατά της όρια και ότι δεν μπορεί πια να κάνει τον παλικαρά ούτε για εσωτερική κατανάλωση και δεν εννοούμε βέβαια μόνο τη «συμπαγή» ενότητα της ετερόκλιτης κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας αλλά και την εξαπατημένη κοινή γνώμη, που τον έφερε στην πρωθυπουργία. Οι Ευρωπαίοι, στηριγμένοι στη λογική, εκώφευσαν στα βαλκανικά νταούλια και κλαρίνα του κ. Τσίπρα. Με ένα στόμα του λένε εδώ και ένα χρόνο: ή θα κάνεις αυτό που επιβάλλει η λογική για να δώσεις εγγυήσεις στους δανειστές ότι το χρέος είναι βιώσιμο ή δεν έχει άλλα ευρώ. Και επειδή το εθνικό νόμισμα το απήγαγε ο Λαφαζάνης και το κρατάει ως έσχατο επαναστατικό όπλο στα στενά γύρω από το νομισματοκοπείο, αλλά και γιατί η αγορά κεφαλαίων όλο και περισσότερο πείθεται ότι το Τσιπρανέλ είναι κυβέρνηση ανάξια εμπιστοσύνης, η αποχώρηση από την εξουσία έμοιαζε σίγουρη και θα έπαιρνε μορφή επεισοδιακή.
Το τελευταίο χαρτί του κ. Τσίπρα ήταν η κοινωνική συναίνεση, τα «εργασιακά» και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις. Ήταν υποτίθεται ιδέες και κατευθύνσεις, που ο ίδιος είχε εφεύρει. Ο αγώνας του για αυτές θα είχε ηρωική μορφή και θα αφορούσε, όχι μόνο τους Έλληνες αλλά και όλους τους προλετάριους και μισθωτούς της Ευρώπης. Για να δούμε όμως τι ακριβώς περιλαμβάνει το κείμενο, που ο κ. Τσίπρας υπέγραψε τελικά χαριεντιζόμενος.
Αρχικά, διαπιστώνει ότι η «σημαντική οικονομική δύναμη» της Ευρώπης εξασφαλίζει «ασύγκριτα επίπεδα κοινωνικής προστασίας και πρόνοιας». Διαπιστώνει επίσης ότι ανάμεσα στις απειλές, που αντιμετωπίζει σε παγκόσμιο επίπεδο και στο εσωτερικό της είναι και οι «κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες». Παρακάτω βρίσκει το μέλλον της Ευρώπης σε «μια Ένωση, που θα δημιουργεί ανάπτυξη και θέσεις απασχόλησης» και αντιγράφουμε εδώ όλο το κείμενο που αφορά τον στόχο 3:
«3. Μια κοινωνική Ευρώπη: μια Ένωση που θα εδράζεται στη βιώσιμη μεγέθυνση, θα προωθεί την οικονομική και κοινωνική πρόοδο αλλά και τη συνοχή και τη σύγκλιση, ενώ θα προστατεύει παράλληλα την ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς· μια Ένωση που θα λαμβάνει υπόψη της την ποικιλομορφία των εθνικών συστημάτων και τον βασικό ρόλο που διαδραματίζουν οι κοινωνικοί εταίροι· μια Ένωση που θα προάγει την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών καθώς και τα δικαιώματα και τις ίσες ευκαιρίες για όλους· μια Ένωση που θα μάχεται την ανεργία, τις διακρίσεις, τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη φτώχεια· μια Ένωση όπου οι νέοι θα λαμβάνουν την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση και κατάρτιση και θα μπορούν να σπουδάζουν και να αναζητούν εργασία σε όλη την ήπειρο· μια Ένωση που θα διατηρεί την πολιτιστική μας κληρονομιά και θα προωθεί την πολιτιστική πολυμορφία».
Οι Διακηρύξεις και τα Συμπεράσματα των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων (Συναντήσεων Κορυφής), είναι κείμενα γραμμένα σε μια γενική και θεωρητική γλώσσα, που αποφεύγει ό,τι διχάζει και προωθεί ό,τι ενώνει. Το ίδιο έγινε και στη Ρώμη στις 25 Μαρτίου 2017, για δεύτερη φορά στην ιστορία. Πού έδωσε μάχη ο Τσίπρας με τους άλλους 27; Αυτά που σας παραθέτω, είναι κείμενα γενικής αποδοχής και οι σχισματικοί Καθολικοί και οι αιρετικοί Διαμαρτυρόμενοι, ακροδεξιοί, σχεδόν φασίστες και κάθε καρυδιάς καρύδι μπορούσε να τα προσυπογράψει. Πού είναι τα Δερβενάκια, η Αλαμάνα, η Αράχοβα και η Γραβιά όπου τάνυσε το παλικάρι απ' τα Τζουμέρκα το λυγερό κορμί του και έκραξε προς τους κάθε λογής αμφισβητίες «Αλληλεγγύη ή Θάνατος ρε!»; Η μάχη έγινε σε πέμπτο ή έκτο τεχνικό κλιμάκιο, εθριάμβευσαν οι διπλωμάτες και τα παλικάρια δεν πόνεσαν, γιατί δεν υπήρξε λόγος. Άντε χρόνια μας πολλά! Πάντα τέτοιες νίκες να 'χουμε. Αναίμακτες
Ο Πινόκιο στη Ρώμη
Τον Ιούνιο του 1988 ήρθε στην Αθήνα ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ με μια μικρή ομάδα συνεργατών. Είχε την πρόθεση να συντονιστεί με το πρόγραμμα της ελληνικής προεδρίας του Συμβουλίου Υπουργών, που ξεκινούσε την 1η Ιουλίου 1988 και έληγε με μια συνάντηση κορυφής στη Ρόδο τον Δεκέμβρη. Αφού συζητήσαμε στα γραφεία μας για τρεις περίπου ώρες, του πρότεινα να φάμε και να κλείσουμε εκεί με ευχάριστο τρόπο τον κατάλογο των προτεραιοτήτων μας (Αγγλοσαξονική εφεύρεση, λέγεται working dinner).
Είχα οργανώσει να γίνει το τραπέζι στο γνωστό μουσείο σύγχρονης τέχνης, που μου είχε πολύ ευγενικά παραχωρήσει ο φίλος, μακαρίτης τώρα, Ίων Βορρές. Τα φαγητά τα έφερνε μια γνωστή για την εξαιρετική της ποιότητα χασαποταβέρνα των Μεσογείων και μας συνόδευε μια αυτοσχέδια ορχήστρα νεαρών από την Παιανία με ελληνικά τραγούδια. Τα πράγματα βαίναν κατ' ευχήν όταν έθεσα, για πρώτη φορά, την ανάγκη να προβλεφτεί ένας κοινωνικός χώρος ως ισότιμος στόχος της πολιτικής ενοποίησης. Ο Ντελόρ εκνευρίστηκε φοβερά και μου είπε: «Αποκλείεται! Αν το κάνεις αυτό, θα τινάξεις στον αέρα τη συνάντηση κορυφής. Η Θάτσερ παθαίνει αλλεργία όταν ακούει τη λέξη κοινωνικός».
Αποφάσισα να επιμείνω. Η αντιπροσωπεία μας στις Βρυξέλλες και όλα τα υπουργεία πήραν εντολή να ετοιμάσουν σχετικούς φακέλους. Το αποτέλεσμα υπάρχει στα συμπεράσματα της Συνάντησης Κορυφής της Ρόδου από την τέταρτη μέχρι την έκτη σελίδα. Υπό τον μεγαλοπρεπή τίτλο «Κοινωνική διάσταση (Social Dimension)» το Συμβούλιο αποφάσισε ομοφώνως ότι η πραγματική έννοια της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης είναι ότι η πρόοδος στη διαμόρφωση της εσωτερικής αγοράς, η απελευθέρωση δηλαδή της κίνησης εργαζομένων, κεφαλαίων και η κατάργηση γραφειοκρατικών διαδικασιών μεταξύ των μελών, πρέπει να συνοδεύεται από πρόοδο στην εφαρμογή των προβλέψεων για οικονομική πολιτική, ώστε να ενισχύεται η οικονομική και κοινωνική συνοχή.
Παράλληλα, με τη σύνδεση της προόδου της εσωτερικής αγοράς με την πρόοδο στον κοινωνικό τομέα οι αποφάσεις θυμίζουν την ανάγκη να εφαρμόζονται τα άρθρα 118α και 118β της Ενιαίας Πράξης. Αυτά όλα αποτελούσαν κοσμοϊστορική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο θα προχωρούσε η ευρωπαϊκή ενοποίηση και διαμόρφωναν μια εσωτερική νέα τάξη πραγμάτων, που θα στηριζόταν στην αλληλεγγύη ανάμεσα στις κοινωνικές ομάδες και ανάμεσα στις περιοχές. Παρακάτω τα συμπεράσματα τονίζουν ότι στόχος όλων των εργασιών μας πρέπει να είναι η μεγαλύτερη δυνατή ευημερία όλων σύμφωνα με τις κατακτήσεις σε αυτόν τον τομέα, που καθορίζει την ευρωπαϊκή ιστορία.
«Όλοι οι πολίτες», τονίζουν τα συμπεράσματα, «πρέπει να συμμετέχουν στην κοινωνική πρόοδο άμεσα». Ορίζεται επίσης ότι η ενιαία αγορά πρέπει σοβαρά να λαμβάνει υπόψη της την ανάγκη να συνδυάζεται η οικονομική αύξηση με την αύξηση της απασχόλησης. Υπενθυμίζονται οι οδηγίες που αφορούν την υγεία και την ασφάλεια στους χώρους εργασίας καθώς και ο εποικοδομητικός διάλογος μεταξύ εργοδοσίας και εργαζομένων. Το κείμενο τελειώνει με την υπενθύμιση μιας σειράς άλλων διατάξεων, που θεωρούνται πια μέρος του ευρωπαϊκού κεκτημένου και στηρίζει την όλη αναζήτηση στον κοινωνικό χάρτη του Συμβουλίου της Ευρώπης, που είναι σίγουρα το πιο προηγμένο κείμενο που έχει υπάρξει για αυτό το θέμα.
Αυτά ήταν τα αποτελέσματα μιας σκληρής μάχης, που κράτησε νύχτες και μέρες. Σε όλη τη διάρκεια του εξαμήνου της ελληνικής προεδρίας, υπό την ηγεσία μου και πιστεύω με την έμπνευσή μου, δεκάδες διπλωματικοί υπάλληλοι παντός επιπέδου, σύμβουλοι και εμπειρογνώμονες αλλά και απλοί διοικητικοί υπάλληλοι παθιάστηκαν για το ζήτημα αυτό. Ήξεραν ότι το σύστημα διοίκησής μου περιελάμβανε απόλυτη αχρωματοψία σε ό,τι αφορά τις πολιτικές προτιμήσεις του καθενός και απόλυτη αξιοκρατία. Η αντιπολίτευση μας χτύπησε αλύπητα. Χειρότεροι από όλους βέβαια ήταν οι κομμουνιστές, που για λόγους ιδεολογικούς σεληνιάζονται όταν ακούν οτιδήποτε ευρωπαϊκό και τα στελέχη της άλλης τάσης του ΚΚΕ, που έτρεφαν πάντα την ψευδαίσθηση ότι αυτοί θα τα κάναν καλύτερα. Τα κάναν τελικά σαν τα μούτρα τους. Σιγά, σιγά αντιστάσεις εκάμπτοντο, οχυρά αδιαλλαξίας έπεφταν, το κείμενο της Ρόδου 30 χρόνια πριν, που ο Τσίπρας δεν θα μπορούσε ούτε να ονειρευτεί, το κερδίσαμε με μάχη και αγώνα, με σκληρή δουλειά, πολιτική διαύγεια και πατριωτισμό.