Σα να διαβάζω τα χείλη σας, ξέρω ότι πολλοί από σας απαντάτε ήδη με ερώτηση «και γιατί να μείνουν στην Ελλάδα;».
Και θ' αφήσω στην άκρη, για τις ανάγκες αυτού εδώ του κειμένου, τα κοινωνικο-ηθικά γιατί, και θα πιάσω, χάριν συντομίας, μόνο το ένα (αυτό που ισχύει και για μένα, που βεβαια δεν είμαι επιστήμονας, και για αρκετούς άλλους ανθρώπους της γενιάς μου, αλλά και της επόμενης): γιατί μπορεί να θέλουν. Και να νιώθουν ότι χρειάζεται.
Ας πάρουμε, λοιπόν, αυτούς τους νέους επιστήμονες, που θέλησαν και κουράστηκαν να σπουδάσουν κάτι καινοτομικό, στην αιχμή της τεχνολογίας, κάτι για το οποίο φαίνεται πως σήμερα στην Ελλάδα δεν υπάρχει ζήτηση, θέση, μέλλον, προοπτική. Επειδή η αγορά είναι μικρή, οι υποδομές ανύπαρκτες, η δικτύωση ανεπαρκής, η έρευνα σποραδική και μη βιώσιμη, με αποτέλεσμα η ακαδημαϊκή καριέρα να φαντάζει ως μοναδική (και περιοριστική και για πολλούς ανέφικτη) επιλογή.
Και βλέπουν τα παιδιά Πολυτεχνεία όπως αυτό της Λωζάννης, για παράδειγμα, όπου και Κέντρο Καινοτομίας υπάρχει και Γραφείο Μεταβίβασης της Τεχνολογίας. Τα οποία εξασφαλίζουν ότι τα προβλήματα με τα οποία ασχολούνται οι φοιτητές για τις πτυχιακές τους εργασίες π.χ., θα είναι προβλήματα υπαρκτά και δοσμένα από πραγματικές επιχειρήσεις της ευρύτερης περιοχής. Και ότι τα αποτελέσματα της έρευνάς τους και ο κόπος και η ενέργεια και τα χρήματα που θα δαπανηθούν ώστε να ολοκληρωθεί αυτή η έρευνα, θα αξιοποιηθούν από τις εταιρικές δομές και θα παράξουν κέρδος, που θα επενδυθεί ξανά, σε καινούρια έρευνα, από τους ίδιους ή καινούριους φοιτητές, οι οποίοι θα αισθάνονται ότι η δουλειά τους έχει ανταπόδοση και χρησιμότητα και δε θα χρειάζεται οπωσδήποτε να ψάξουν την τύχη τους αλλού, για να μπορέσουν να κάνουν όλα αυτά που έχουν στο κεφάλι τους, πραγματικότητα.
Πώς να μη φύγουν, λοιπόν, οι δικοί μας; Γίνονται αυτά;
Μπορεί και να γίνονται. Σιγά σιγά. Όχι απαραίτητα από κει που τα περιμέναμε. Και όχι χωρίς δυσκολίες. Και μπορεί να μην είναι τέλεια, έτοιμα, άψογα λειτουργικά από την πρώτη τους μέρα, μπορεί να χρειάζονται βελτιώσεις και προσπάθεια απ' όλες τις πλευρές για να δουλέψουν αποτελεσματικά για όλους. Όμως υπάρχουν. Να.
Φανταστείτε μια πλατφόρμα που επιτρέπει και στους νέους Έλληνες επιστήμονες να θέσουν την έρευνα και τις γνώσεις τους στην υπηρεσία επιχειρήσεων, στο εξωτερικό ή εδώ, που αναζητούν λύση για ένα συγκεκριμένο πρόβλημα στη διαδικασία παραγωγής ή στη λειτουργία τους.
Φανταστείτε η αγαπημένη μου Ιnnocent, ξερωγώ, που από χρόνια έψαχνε τρόπο να διατηρούνται τα smoothies της φρέσκα για περισσότερες μέρες, ώστε να μπορεί να τα εξάγει και εκτός Βρετανίας, να έβρισκε, μέσω της πλατφόρμας, έναν Έλληνα ερευνητή, που θα είχε αναπτύξει ήδη την αντίστοιχη τεχνογνωσία και θα τη βοηθούσε να λύσει το πρόβλημα και να αμειφθεί ανταγωνιστικά γι' αυτό. Και να έρχονταν τα Innocent και στην Ελλάδα.
Φανταστείτε οι ερευνητές των ελληνικών πανεπιστημίων, κι εκείνοι που δεν είναι πια στα πανεπιστήμια, και όλοι οι επιστήμονες που ψάχνουν τρόπο να μείνουν εδώ, να μπορούσαν από τη χώρα τους να γίνουν κομμάτι μιας διεθνούς κοινότητας που συνδέεται άμεσα και ουσιαστικά με την παγκόσμια αγορά, χωρίς να τη φοβάται, χωρίς να θεωρεί τις επιχειρήσεις τίγρεις και τον ακαδημαϊκό χώρο ως αναγκαστικά απρόσιτο άβατο; Οι ερευνητές μπορούν. Η διεθνής κοινότητα υπάρχει.
Η Μαρία Γιαννακούρου από την Ακαδημία Επιχειρηματικότητας, που είναι και ο εταίρος του ευρωπαϊκού προγράμματος ΟPENiSME, μέσω του οποίου η πλατφόρμα IdexLab λειτουργεί πλέον και στην Ελλάδα, μου επιβεβαιώνει ότι το «φανταστείτε» είναι πια εφικτό. «Οι επιστήμονες όλων των κλάδων, θα πρέπει απλώς να κάνουν τακτικά δημοσιεύσεις σε σχέση με τα γνωστικά αντικείμενα και την εξειδίκευσή τους και να φροντίζουν τα στοιχεία επικοινωνίας τους είναι επικαιροποιημένα και προσβάσιμα στο διαδίκτυο, γιατί η πλατφόρμα λειτουργεί σαν ένα Google για εμπειρογνώμονες και άρα θα πρέπει εύκολα να μπορεί να τους εντοπίσει».
Με τον τρόπο αυτό, οποιαδήποτε εταιρεία ανά τον κόσμο υποβάλει ένα ερώτημα ή πρόβλημά της στην πλατφόρμα του OPENiSME, θα λαμβάνει, ανάμεσα σε άλλα, και το δικό τους προφίλ, εφόσον η εξειδίκευσή τους ταιριάζει με το ζήτημα που έχει τεθεί προς απάντηση. Η επιχείρηση, στη συνέχεια, επικοινωνεί με τους υποψήφιους ειδικούς που της έχουν υποδειχθεί από την πλατφόρμα και, όταν καταλήξει στον πιο κατάλληλο για να την υποστηρίξει στην επίλυση του προβλήματός της, θα συνεργαστεί μαζί του, έχοντας πρώτα δεσμευτεί τόσο για το θέμα της αποζημίωσης όσο και της διαφύλαξης της εμπιστευτικότητας των πληροφοριών και της τεχνογνωσίας που εκείνος θα μοιραστεί μαζί της.
Προς το παρόν, η πλατφόρμα λειτουργεί αναζητώντας προφίλ επιστημόνων σε ολόκληρο το διαδίκτυο, με βάση τις δημοσιεύσεις τους. Σταδιακά, όμως, θα εισάγονται σε αυτήν και συγκεκριμένα προφίλ ερευνητών, τα οποία θα είναι και πιο άμεσα προσβάσιμα από τις επιχειρήσεις που τη χρησιμοποιούν. Ήδη το University College London ετοιμάζεται να εισαγάγει 35.000 ερευνητές του σε αυτήν και θα ακολουθήσουν κι άλλοι. Όσοι ενδιαφέρονται να ενταχθούν απευθείας στην πλατφόρμα, μπορούν ήδη να επικοινωνήσουν με την Ακαδημία Επιχειρηματικότητας και να θέσουν το αίτημά τους.
Και ίσως αυτή να είναι γι' αυτούς η αρχή μιας διεθνούς καριέρας, με τις ευκαιρίες και τις προοπτικές που θα τους εξασφάλιζε το να φύγουν για το εξωτερικό, χωρίς, αν δε θέλουν, να χρειαστεί να το κάνουν.