Τα τελευταία δύο χρόνια, επισκέφθηκα δύο φορές την Ελλάδα και για αρκετούς μήνες, καλεσμένος ως ομιλητής σε κάποιες επιχειρηματικές εκδηλώσεις και συνέδρια. Το συμπέρασμα μου είναι ξεκάθαρο: από περισσότερες από 60 χώρες στις οποίες έχω ζήσει και ταξιδέψει, η Ελλάδα είναι μία από τις πιο αγαπημένες μου.
Νομίζω πως η συνεχής μετακίνηση έχει διευρύνει την οπτική μου γωνία, και εφόσον είμαστε όλοι φίλοι εδώ, θα προσπαθήσω να είμαι ειλικρινής με την παράθεση των εντυπώσεων μου, αντί να είμαι πολιτικά ορθός. Κατά συνέπεια θα ζητήσω να με συγχωρήσετε αν έχω καταλάβει τα πράγματα λάθος. Τρεις μήνες σε μια χώρα είναι αρκετός χρόνος για να σχηματίσεις μια γνώμη, αλλά δεν είναι αρκετός χρόνος για να καταλάβεις πλήρως την πραγματικότητα.
Τα πράγματα έχουν πάει αναμφίβολα στραβά για την Ελλάδα, και η παρούσα θέση σας δεν είναι ευνοική και πρέπει να βελτιωθεί.
Όταν τα πράγματα στρέφονται εναντίον μας, η πρώτη επιλογή είναι να σταθούμε ενάντια στις εξωτερικές πιέσεις σαν ένα ενωμένο έθνος. Αυτό το έχετε ήδη κάνει. Θα προτείνω παρ'ολ'αυτά μια άλλη προσέγγιση, κάτι ριζοσπαστικό ίσως. Καθώς διαβάζετε αυτό το άρθρο, σας ζητώ να ρίξετε όλες σας τις άμυνες, και να επικεντρωθείτε μόνο στην Ελλάδα, την χώρα και τους ανθρώπους της. Σκεφτείτε την ένδοξη αρχαία Ελλάδα. Ο λόγος για τον οποίο προσωπικότητες όπως ο Πλάτων κ ο Σωκράτης έχουν κάνει τον πολιτισμό σας μυθικό είναι επειδή επικεντρώθηκαν εσωτερικά στο νου κ στο ήθος, και αδιαφορούσαν πλήρως για εξωτερικούς παράγοντες.
Πιστεύω στην Yin Yang προσέγγιση, η οποία ισχυρίζεται ότι το καλό και το κακό είναι αλληλένδετα, για παράδειγμα η συμπόνια πολλές φορές οδηγεί στην διαφθορά. Αλλά ας πάμε σε μερικά από τα θετικά πράγματα, πριν προσπαθήσω να κάνω σύνδεση με τα πράγματα που πήγαν στραβά.
Εκτιμώ βαθειά την ελληνική νοοτροπία του οτι η δουλειά δεν είναι η βάση της ζωής. Ναι, αυτό είναι αρκετά διαφορετικό από άλλα μέρη του κόσμου, όπου τα ωράρια εργασίας είναι υπερβολικά, και οι άνθρωποι επικεντρώνονται στην καριέρα τους. Το να περνάς χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους σου είναι κατι που δεν πρέπει να σταματάς να κάνεις, εφόσον σε κάνει ευτυχισμένο, ειναι η χαρά του να εισαι Έλληνας. Κατά την διάρκεια της παραμονής μου εδώ τους καλοκαιρινούς μήνες, οι Έλληνες φίλοι μου συνεχώς εξαφανίζονταν, συχνά πηγαίνοντας για κάμπινγκ στα νησιά. Θαυμάζω την ικανότητα τους να αποφασίζουν οτι η προσωπική ευτυχία έρχεται πρώτη.
Παρ'ολ'αυτά, θα πρέπει να γίνουν προσαρμογές, διαφορετικά το μοντέλο θα καταρρεύσει όπως και έγινε. Κατά την γνώμη μου οι δημόσιες δαπάνες της ελληνικής κυβέρνησης αντιτίθενται στη θέληση των πολιτών μιας και αναγκάζουν τους Έλληνες να δουλεύουν περισσότερο, ώστε να εισπράττουν περισσότερους φόρους για να διατηρείται ο δημόσιος τομέας. Σαν αποτέλεσμα, έχετε έναν παραφουσκωμένο δημόσιο τομέα με ανθρώπους που κερδίζουν ένα καλό χαλαρό εισόδημα, μερικές φορές σε θέσεις που κανείς δεν χρειάζεται στ'αληθεια, ενώ οι νέοι κάθονται άνεργοι στα σπίτια τους επειδη δεν έχουν κάποιον σύνδεσμο για να τους βρεί μια δουλειά στο δημόσιο. Την ίδια στιγμή νέες επιχειρήσεις δεν μπορούν να δημιουργηθούν λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος των φόρων που η κυβέρνηση σας πρέπει να συλλέξει για να χρηματοδοτήσει τον δημόσιο τομέα.
Πριν προτείνω μια λύση, σας ζητάω άλλη μια φορά να ξεχάσετε τις εξωτερικές δυνάμεις και χώρες, είναι άσχετες καθώς μας ενδιαφέρει αποκλειστικά και μόνο η Ελλάδα σε αυτό το άρθρο. Αν μειώσετε δραστικά το μέγεθος του δημοσίου τομέα και αφαιρέσετε όλο το «λίπος» που τον περιβάλλει, θα δώσετε μια ευκαιρία στην οικονομία σας να αναπτυχθεί και στους νέους να βρούν μια δουλειά στον ιδιωτικό τομέα.
Ο δημόσιος τομέας ασφυκτικά αφαιρεί οποιεσδήποτε ευκαιρίες από την νέα γενιά να προχωρήσει μπροστά. Τα πιο λαμπρά σας μυαλά φεύγουν απο την χώρα, και αυτό θα έπρεπε να σταματήσει, μια χώρα δεν έχει μέλλον χωρίς νέα γεννιά. Η λύση είναι οδυνηρή και αφορά μεγάλες μειώσεις σε θέσεις στον δημόσιο τομέα. Οι καλύτεροι μου φίλοι σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη εργάζονται στον δημόσιο τομέα, και αν αυτο συμβεί, κάποιοι απο αυτούς θα απολυθούν. Παρ'ολ'αυτά, είναι ο μόνος τρόπος να σωθεί η χώρα μακροπρόθεσμα, και ουσιαστικά θα ωφελήσει αυτούς που απολύονται, καθώς κανείς σε αυτό τον κόσμο δεν θα έπρεπε να δουλεύει σε μια «ψεύτικη» δουλειά. Η παύση από αυτή την δουλειά όσο το δυνατόν νωρίτερα, δίνει την ευκαιρία σε αυτούς που απολύονται να ξαναρχίσουν όσο είναι ακόμη νέοι και να βρούν μια δουλειά που πραγματικά είναι χρήσιμοι.
Το πρόβλημμα των δημοσίων εξόδων συνδέεται επίσης με μια άλλη σκοτεινή πλευρά που είναι η διαφθορά και ο νεποτισμός. Οι Έλληνες έχουν το πνεύμα του να μοιράζονται και να βοηθάνε το οποίο ήταν μια μεγάλη έκπληξη για μένα ( πολλοί φίλοι που ζουν με χαμηλό εισόδημα με κέρασαν καφε, μπύρα και σουβλάκι κατα την διαμονή μου εδώ). Όποτε είχα προβλήμματα οι φίλοι μου πάντα βρίσκανε απίθανες και δημιουργικές λύσεις για αυτά, τις οποίες τώρα πλέον βλέπω σαν τον «ελληνικό τρόπο» επίλυσης προβλημμάτων με τον να είσαι δημιουργικός, και να σκέφτεσαι εκτός πλαισιου.
Σε μια δημοκρατία, η κυβέρνηση ειναι ο καθρέφτης του λαού. Η ιδιοσυγκρασία των Ελλήνων του να δίνουν, να βοηθάνε και να βρίσκουν προηγμένες και γοητευτικές "ελληνικές λύσεις" στα προβλήματα τους, είναι ακριβώς αυτό που κάνουν και οι πολιτικοί σας. Διαφθορά είναι εξάλου, να βοηθάς τους φίλους και την οικογένεια σου. Ίσως τώρα να είναι η κατάλληλη ώρα για τους Έλληνες να αλλάξετε μερικά πράγματα που σας τραβάνε κάτω όπως το να βάζετε τα συμφέροντα των αγαπημένων σας πάνω απο αυτά άλλων που δεν έχουν διασυνδέσεις.
Συνήθως, όταν χτυπά η κρίση, οι τιμές πέφτουν δραστικά. Η Ελλάδα συνεχίζει να είναι υπερβολικά ακριβή, όπως γνωρίζετε απο τους καθημερινούς σας λογαριασμούς. Οι τιμές πέφτουν όταν υπάρχει ανταγωνισμός. Για κάποιο λόγο, δεν υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός στην Ελλάδα, ειδικά σε μερικούς τομείς (υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις, πρόσφατα βρήκα ένα μαγαζί που έχει φραπέ με 0.70 στην Θεσ/νικη ) Αλλά μερικοί τομείς έχουν λάβει κρατική αποκλειστικότητα, και έτσι δεν έχουν κανένα όφελος να μειώσουν τις τιμές. Εφόσον οι τιμές είναι υψηλές λόγω των μικρών μονοπολίων που έχουν δημιουργηθεί από το κράτος, δεν μπορούν να ξεκινήσουν νέες επιχειρήσεις και να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας ενώ ταυτόχρονα θα μειωθούν τις τιμές για όλους. Το επιχειρηματικό σας περιβάλλον επίσης ασφικτυά απο μικρά κρατικά μονοπώλια και ελπίζω η νέα σας κυβέρνηση να επικεντρωθεί στο να λύσει τα εσωτερικά προβλήματα κ οχι μόνο στην εξωτερική πολιτική της. Η Ελλαδα μπορεί να σωθεί μόνο απο τους Ελληνες, αφού κανείς άλλος δεν ενδιαφέρεται αρκετά.
Θα ξαναπώ οτι δεν υπάρχει μαγική λύση. Μερικά απο αυτά τα μονοπώλια είναι μικρά και τα κατέχουν άνθρωποι που πιθανώς γνωρίζετε και αγαπάτε. Μερικά απο αυτά τα μονοπώλια ειναι μεγάλες εταιρίες που ειναι εργοδότες φίλων σας. Η αλλαγή δεν είναι ποτέ εύκολη και το να σπάσει κανείς αυτά τα μονοπώλια θα κοστίσει πολλές δουλειές, αλλά η καλύτερη στιγμή για να αλλάξεις ειναι οταν εμφανίζεται η κρίση. Τώρα είναι η ώρα.
Έχω δώσει διαλέξεις για την επιχειρηματικότητα και όσο κ αν μου άρεσε να συνομιλώ με την νέα γενιά σας, το γενικό αίσθημα που έλαβα της απόγνωσης και του να κατηγορούν τους άλλους δεν βοηθά. Εκτός απο την αλλαγή στην κυβερνητική πολιτική, μια εσωτερική αλλαγή νοοτροπίας ειναι επίσης απαραίτητη.
Στην Ελλάδα, φαίνεται οτι το να δοκιμάζει κανείς νέα πράγματα δεν ενθαρρύνεται απο την οικογένεια και τους φίλους. Το αποτέλεσμα είναι οτι οι περισσότεροι Έλληνες επιχειρηματίες ανοίγουν επιχειρήσεις που δεν ειναι πρωτοποριακές, όπως μια ακόμη καφετέρια, ή ένα κατάστημα ηλεκτρονικού τσιγάρου. Νομίζω οτι πρέπει να σταματήσετε να παίζετε εκ τους ασφαλούς, μιας και δεν έχετε τίποτα να χάσετε. Όταν ενας φίλος η συγγενής σας λέει οτι ανοίγει μια καινούρια επιχείρηση που ακούγεται άγνωστη και διαφορετική, πείτε του κάτι σαν «Φανταστικά, προχώρησε το!» Και αν αποτύχουν, γιορτάστε μαζι τους ούτως η αλλως για την προσπάθεια,, το αξίζουν. Το να δοκιμάζετε νέα πράγματα και να παίρνετε ρίσκα, θα σπρώξει την χώρα σας μπροστά, ενθαρύνοντας την καινοτομία και την αισιοδοξία.
Οι πρόγονοι σας άλλαξαν τον κόσμο και τον κάνανε καλύτερο με το να ειναι δραστήριοι, θετικοί, και να παίρνουν μικρά ρίσκα. Ήρθε ο καιρός να ακολουθήσετε.
Ευχαριστώ για την βοήθεια στην έρευνα την Γιολαντα Σωτηροπουλου, ιδρύτρια της naturesse-hellas.com