Το βράδυ της 25ης Οκτωβρίου 2012, επιστρέφοντας από μια μακρά ημέρα εργασίας στο νοσοκομείο, ο Ντένις Μουκουέγκε βρήκε μερικούς ανθρώπους να τον περιμένουν στο σπίτι του. Δεν επρόκειτο για τη γυναίκα και τις κόρες του- οι τελευταίες, μαζί με μια φίλη τους, βρίσκονταν μεν εντός του σπιτιού, αλλά ριγμένες στο έδαφος και υπό καθεστώς ομηρίας. Οι τέσσερις ένοπλοι άνδρες, που είχαν τα πρόσωπά τους καλυμμένα, άνοιξαν πυρ. Ο ίδιος ο Μουκουέγκε θα κατορθώσει να σωθεί, πέφτοντας στο έδαφος. Το ίδιο δεν ισχύει, όμως, και για τον φρουρό και προσωπικό του φίλο, που έτρεξε προς υπεράσπισή του. Λίγες ημέρες μετά την απόπειρα δολοφονίας του, ο Μουκουέγκε και η οικογένειά του θα εγκατέλειπαν τη χώρα, βρίσκοντας καταφύγιο στην Ευρώπη και συγκεκριμένα τις Βρυξέλλες.
Τι είχε προηγηθεί; Μια ομιλία του στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, ένα μόλις μήνα νωρίτερα, όπου ο Μουκουέγκε κατήγγειλε και πάλι τη κυβέρνηση της χώρας του και ξένες κυβερνήσεις, τονίζοντας πως δεν κάνουν τα απαραίτητα ώστε να δοθεί ένα τέλος στον μαζικό βιασμό κοριτσιών και γυναικών, που πλήττει τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό για σχεδόν 20 χρόνια. «Πρόκειται για έναν πόλεμο άδικο, που χρησιμοποιεί τη βία κατά των γυναικών και το βιασμό ως στρατηγική», είχε πει μεταξύ άλλων.
Σε αυτή τη χώρα, όπου εκτιμάται πως 40 γυναίκες πέφτουν θύματα σεξουαλικής βίας καθημερινά, ο κονγκολέζος γυναικολόγος έχει καταφέρει να θεραπεύσει περισσότερες από 40.000 περιπτώσεις ως σήμερα- έτσι, θεωρείται πλέον ο κορυφαίος ειδικός παγκοσμίως στις επεμβάσεις αποκατάστασης γυναικείων γενετικών οργάνων. Στο νοσοκομείο Panzi που έχει ιδρύσει, έχει δει πολλά. Γυναίκες να βιάζονται από αγόρια που έχουν την ηλικία των παιδιών τους, μωρά λίγων μόνο μηνών να βιάζονται κατ' εξακολούθηση από μέλη παραστρατιωτικών ομάδων. Κοπέλες να φθάνουν στο νοσοκομείο καταρρακωμένες, να θεραπεύονται (σωματικά, τουλάχιστον, γιατί ψυχικά λέει πως σπάνια θεραπεύονται), και λίγο καιρό μετά να επιστρέφουν και πάλι ως θύματα βιασμού. Μανάδες να γεννάνε στο νοσοκομείο τα μωρά τους, αποτέλεσμα βιασμού, και κάποια χρόνια αργότερα στο νοσοκομείο να φθάνει για θεραπεία και το -αλλοτινό- μωρό. Για τον ίδιο, είναι σαφές πως πρόκειται για μεθόδους βασανιστηρίων, όπλα στην τρομοκράτηση των πληθυσμών και στις αντιμαχίες των διαφόρων μεριών. Καθόλου δεν έχει να κάνει με απόλαυση. Και μάχεται για το τέλος αυτής της κατάστασης, όσο μπορεί.
Όταν τον συναντάω στο Στρασβούργο, στα μέσα του περασμένου Μάη, στη ζωή του Μουκουέγκε έχουν αλλάξει πολλά από το βράδυ εκείνο. Έχει επιστρέψει στο Κονγκό, ελάχιστους μόλις μήνες μετά τον παρα λίγο θάνατό του, και εξακολουθεί να θεραπεύει καθημερινά κορίτσια και γυναίκες που τον χρειάζονται. Λέγεται, μάλιστα, πως οι ίδιες οι ασθενείς του ήταν εκείνες που συγκέντρωσαν τα χρήματα για το εισιτήριο της επιστροφής του, πουλώντας ανανάδες και κρεμμύδια στο δρόμο. Έχει, επίσης, λάβει μια σειρά βραβείων για την προσφορά του, από διεθνείς οργανισμούς, ανθρωπιστικές οργανώσεις, ιδρύματα, κορυφαία πανεπιστήμια και κυβερνήσεις ξένων κρατών. Ανάμεσά τους βρίσκεται και το ανώτατο βραβείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης, που του απονεμήθηκε το 2014.
Από αυτή τη βράβευση ξεκίνησε και η - σύντομη- συνέντευξή μας, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εκδήλωσης Νεολαίας 2016, αμέσως μετά την εισήγησή του σε ένα πάνελ για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ακολουθούν όσα είπε:
«Το Βραβείο Ζαχάρωφ σημαίνει πραγματικά πολλά για εμένα. Και νομίζω πως, εξίσου, αντιπροσωπεύει και μια μεγάλη ελπίδα για τις γυναίκες του Κονγκό. Γιατί, πρώτα από όλα, το Βραβείο Ζαχάρωφ μου απονεμήθηκε από 28 χώρες, που θα πει συνολικά 751 ευρωβουλευτές, και ως εκ τούτου, θεωρώ πως η βράβευση αυτή αντιστοιχεί σε μια δέσμευση. Μία δέσμευση που λαμβάνουν, να σταθούν στο πλάι μου απέναντι στη μάχη που δίνω.
Επίσης, πέρυσι, στις 20 Μαΐου, η Ευρωπαϊκή Ένωση πέρασε ένα νόμο που θα σταματήσει τις ευρωπαϊκές εταιρίες από το να χρησιμοποιούν «ματωμένα» ορυκτά. Και αυτός είναι ένας νόμος που θα πρέπει να είναι δεσμευτικός, να μπορέσουμε πράγματι να εγκαθιδρύσουμε έναν πλήρη έλεγχο πάνω στην αλυσίδα εφοδιασμού, ώστε να διασφαλίζουμε πως τα πράγματα θα είναι όντως όπως πρέπει να είναι.
Μου φαίνεται πως αυτός είναι ένας τρόπος, να προσπαθήσουμε να βάλουμε πραγματικά ένα τέλος στις ενέργειες των ανδρών εκείνων που επιχειρούν να χρησιμοποιήσουν γυναίκες ως όπλα στον πόλεμό τους. Αυτή είναι μια πολύ ισχυρή δέσμευση, τώρα περιμένουμε για την απόφαση του Συμβουλίου (σ.σ. της Ευρώπης) κι ελπίζουμε πως το Συμβούλιο θα στηρίξει την πρωτοβουλία του Ευρωκοινοβουλίου και θα έχουμε πλέον ένα πολύ μεγάλο όπλο στον αγώνα μας.
Αν θέλουμε να διασφαλίσουμε πως η Ευρώπη θα σταθεί όντως αντάξια της φήμης της ως προστάτιδα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αυτό που χρειάζεται είναι κάθε Ευρωπαίος που είναι ταγμένος σε αυτό το σκοπό να μιλήσει στους πολιτικούς της χώρας του και να τους πείσει πως αυτή είναι η μόνη λύση. Ο νόμος αυτός θα μας δώσει τη δυνατότητα να επιβάλλουμε έναν έλεγχο, να βεβαιώσουμε με αυτό τον τρόπο πως θα ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο για την ανθρωπότητα.
Εάν σκέφτηκα ποτέ να τα παρατήσω; Και βέβαια υπάρχουν δύσκολες στιγμές. Αλλά μου φαίνεται πως, όταν χάνεις έναν άνθρωπο που είχες στην καρδιά σου, είναι αλήθεια πως μπορεί να νιώσεις αποκαρδιωμένος και να ρωτήσεις τον εαυτό σου γιατί θα έπρεπε να συνεχίσεις. Αλλά από την άλλη λες, αν εγκαταλείψω, εάν γυρίσω την πλάτη μου σε ό,τι συμβαίνει, αυτό από μόνο του δεν θα ήταν κάτι που θα επέτρεπε στους ανθρώπους που σκότωσαν τα αγαπημένα μου πρόσωπα να νιώσουν νικητές;
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίον δεν τα παρατάω, είναι πως υπερασπίζομαι τα δικαιώματα των γυναικών. Πιστεύω πως οι γυναίκες είναι εξαιρετικά καλές διαχειριστές κοινοτήτων, θαυμάσιες οργανώτριες της κοινότητας, γιατί οι γυναίκες πρώτα από όλα οργανώνουν τους ανθρώπους γύρω τους- δεν οργανώνουν τους εαυτούς τους, αλλά τις οικογένειες τους. Γι' αυτό αποτελούν πολύ καλούς διαχειριστές κοινοτήτων.
Μου φαίνεται πως εάν συνεχώς υπερασπίζομαι τα δικαιώματα των γυναικών, ο λόγος για αυτό είναι πως αυτό που εν τέλει θέλω είναι πλήρης ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών. Θα μου άρεσε να δω έναν κόσμο, όπου οι γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη διαχείριση της κοινωνίας, στο «τρέξιμο» των πραγμάτων, όσο και οι άνδρες. Κι ακόμη, όχι μόνο στο πώς οργανώνονται τα πράγματα αλλά και στην παραγωγή και στο μοίρασμα των ωφελών της παραγωγής. Οι άνδρες και οι γυναίκες στο ίδιο ύψος, αυτός θα πρέπει να είναι ο κοινός στόχος της ανθρωπότητας.
Εάν αυτό συνέβαινε, αρκετή από τη βία που υπάρχει θα εξαφανιζόταν, γιατί η βία που βιώνουμε σήμερα οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στο κακό μοίρασμα του πλούτου. Και ο τρόπος που οι γυναίκες αντιλαμβάνονται το μοίρασμα είναι εξαιρετικός. Είμαι μέλος του συμβουλίου της Ένωσης των Γυναικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και αυτός ο οργανισμός έχει πραγματοποιήσει πολύ σημαντική δουλειά στον τομέα αυτό. Και υπάρχουν τα αποτελέσματα πολλών ερευνών, για παράδειγμα, που δείχνουν πως οι τράπεζες που διοικούνται από γυναίκες βρίσκονται μεταξύ των καλύτερων τραπεζών παγκοσμίως.
Και αν έλθετε στη χώρα μου, όπου δεν υπάρχουν τράπεζες, αλλά δίνεται στις γυναίκες ένα μικροδάνειο των 100 δολαρίων για παράδειγμα, θα δείτε πως λίγο καιρό μετά τα 100 δολάρια έχουν αυξηθεί και η γυναίκα δεν έχει καταφέρει απλώς να αγοράσει ένα κομάτι γης και να θρέψει την οικογένεια της, αλλά ακόμη και να χτίσει ένα σπίτι και, ταυτόχρονα, να χαράξει ένα μέλλον για ολόκληρη την οικογένεια. Και το παράδειγμά τους θα πρέπει να αποτελεί μια ζωντανή υπενθύμιση για όλους εμάς, για τη δύναμη που έχουμε μέσα μας.
Έχω ακόμη το όνειρο αυτό, πως μια ημέρα οι γυναίκες και οι άνδρες θα είναι ίσοι. Κι αυτός θα είναι ένας τόσο όμορφος, ένας απίστευτος κόσμος.