Τα οφέλη της γυμναστικής και της άθλησης σε κάθε ηλικία είναι αδιαμφισβήτητα, με τις έρευνες να υποδεικνύουν και να αποδεικνύουν ότι έστω και ελάχιστα λεπτά άσκησης καθημερινά μπορούν να αλλάξουν τη ζωή του ανθρώπου. Στη χώρα μας αλλά και παγκοσμίως, βιώνουμε μια τάση προς τη γυμναστική (μαζικά ή ατομικά), την άθληση και την καλύτερη ποιότητα ζωής που αυτή επιφέρει σε κάθε επίπεδο. Παράλληλα επικρατεί και η τάση για μία καλύτερη ποιότητα στις διατροφικές μας συνήθειες που συμβάλλει στην γενικότερη υγεία του οργανισμού και «συμμετέχει» ενεργά σε κάθε πρόγραμμα γυμναστικής ανεξαρτήτως ηλικίας και επιπέδου φυσικής κατάστασης. Σωστή διατροφή και άσκηση ισούται με ευεξία, μακροζωία, ψυχολογική ανάταση και φυσικά, υγεία.
Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που αθλούμαστε (ασχέτως αν είμαστε έμπειροι αθλητές ή όχι) και η διατροφή μας δεν είναι η πρέπουσα, είτε για λόγους χρόνου, είτε για λόγους κακών συνηθειών ή στην περίπτωση που επιβαρύνεται ο οργανισμός με την προπόνηση τόσο που η πρόσληψη των απαραίτητων στοιχείων για τον οργανισμό δεν καλύπτεται από το συνηθισμένο φαγητό μας; Τα συμπληρώματα διατροφής είναι η απάντηση στο ερώτημα αυτό;
Και ναι και όχι.
Όχι, γιατί τα συμπληρώματα διατροφής είναι ακριβώς αυτό που εννοεί η λέξη, συμπληρώματα, δεν αντικαθιστούν σε καμία περίπτωση μία ισορροπημένη διατροφή. Την ενισχύουν και τη βοηθούν ώστε να επιταχυνθεί η αποκατάσταση του οργανισμού από τις προπονήσεις και τους αγώνες (για τους πιο έμπειρους). Με αυτό ως δεδομένο, η λογική και στοχευμένη χρήση τους (ανάλογα με το επίπεδο του καθενός) συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων που θέτει κάθε αθλητής.
Ναι, γιατί από ένα επίπεδο και πάνω κάποια στοιχεία δεν είναι εφικτό να προσληφθούν από τον οργανισμό και να αφομοιωθούν εγκαίρως ώστε να επέλθει το επιθυμητό αποτέλεσμα που δεν είναι άλλο από την βελτίωση του αθλητή και την αποκατάσταση του οργανισμού. Παρακάτω θα επιχειρήσουμε μια πολύ απλή ανάλυση των βασικών συμπληρωμάτων διατροφής που ένας αθλητής μπορεί να έχει στη διάθεση του.
Μια πολύ βασική μορφή συμπληρωμάτων είναι αυτά που αφορούν την αποκατάσταση των υγρών ώστε να αποφεύγεται τυχόν αφυδάτωση. Ηλεκτρολύτες και μαγνήσιο, λοιπόν, είναι βασικά συστατικά που κάθε αθλητής χρειάζεται, ανεξαρτήτως επιπέδου και ηλικίας, ειδικά το καλοκαίρι, που επιβαρύνεται ο οργανισμός από τις υψηλές θερμοκρασίες χάνοντας περισσότερα υγρά. Στο εμπόριο διατίθενται και ηλεκτρολύτες με ελαφριά δόση υδατανθράκων ώστε να αναπληρώνεται και η ενέργεια, αλλά και καφεΐνης για τόνωση, οπότε η επιλογή για τον κάθε αθλητή γίνεται ανάλογα με τις ανάγκες του. Επίσης διατίθενται και ηλεκτρολύτες σε μορφή κάψουλας, ώστε να είναι βολικοί στην μεταφορά τους από την αθλητή όταν το ζητούμενο είναι το μειωμένο βάρος.
Σε ότι αφορά την ενέργεια, κατά τη διάρκεια της άθλησης, της προπόνησης και των αγώνων (κυρίως εκεί) οι αποθήκες γλυκογόνου του οργανισμού αδειάζουν όσο αυξάνεται χρονικά και η επιβάρυνση. Η άμεση αναπλήρωση ενέργειας, λοιπόν, γίνεται με τη χρήση ειδικών σκευασμάτων υδατάνθρακα (τα λεγόμενα "τζελάκια") σε παχύρρευστη μορφή, όπως επίσης και με ενεργειακές μπάρες ή μπάρες δημητριακών με υπερ-τροφές. Όλα τα παραπάνω συμβάλλουν στο να αποκατασταθεί η ενέργεια του οργανισμού ώστε ο αθλητής κατά τη διάρκεια της προπόνησης ή του αγώνα να αποδίδει τα μέγιστα. Παράλληλα, διατίθενται και ειδικά σκευάσματα σε σκόνη για ενεργειακή αποκατάσταση, όπως επίσης και ενεργειακά ποτά που συνήθως περιέχουν ισχυρές δόσεις καφεΐνης και χρήζουν προσοχής.
Για την αποκατάσταση του οργανισμού μετά την άθληση, ειδικά σκευάσματα recovery με βάση την πρωτεΐνη και με ικανές δόσεις υδατανθράκων και αμινοξέων, είναι απαραίτητα ώστε ο οργανισμός να λάβει τα απαραίτητα εκείνα στοιχεία που θα αναπλάσουν και θα επουλώσουν τις μυικές ίνες που επιβαρύνονται ανάλογα με το άθλημα. Έτσι, αθλητές που κατά βάση ασχολούνται με αθλήματα αντοχής έχουν ανάγκη διαφορετική αποκατάσταση από αθλητές που προπονούνται σε αθλήματα που απαιτούν μέγιστη δύναμη και εκρηκτικότητα. Η διαφορετικού τύπου αποκατάσταση οδηγεί και στην διάθεση διαφορετικών τύπων σκευασμάτων (καθαρή πρωτεϊνη ορού γάλακτος, κρεατίνη, γλουταμίνη, μπάρες πρωτείνης, συμπλέγματα αμινοξέων κτλ.) που ανάλογα τον αθλητή, το επίπεδο και τις καταπονήσεις που υφίσταται ο οργανισμός του είναι κατάλληλα να βελτιώσουν τον ρυθμό "ανάρρωσης". Εδώ καταλυτικό ρόλο παίζει και το μαγνήσιο και η βιταμίνη Β, γνωστά και τα δύο στη συμβολή τους για την αποκατάσταση ακόμα και μικροτραυματισμών, που άπτεται όλων των αθλητών ανεξαρτήτως επιβάρυνσης.
Ανεξαρτήτως επιπέδου και επιβάρυνσης, ορισμένα συμπληρώματα διατροφής ενδείκνυται να χρησιμοποιούνται στις περιόδους προετοιμασίας ώστε να προσδίδουν στον οργανισμό την απαραίτητη ενέργεια και τόνωση που χρειάζεται, όπως επίσης να θωρακίζουν την άμυνα και την ανθεκτικότητα. Μια πολυβιταμίνη είναι απαραίτητη σχεδόν πάντα, όπως επίσης και η βιταμίνη C για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού. Στην ενέργεια και την τόνωση επίσης συμβάλλουν και οι υπερ-τροφές (ginseng, goji berry, ρόδι, ιπποφαές κτλ.), τα μελισσοκομικά προϊόντα όπως η γύρη και ο φρέσκος βασιλικός πολτός που είναι πλούσια σε αμινοξέα και βιταμίνες, καθώς επίσης και οι φρέσκοι ξηροί καρποί, συνήθως μη επεξεργασμένοι και ανάλατοι (π.χ. τα αμύγδαλα που είναι πλούσια σε «καλά» λιπαρά και βιταμίνες). Σημαντική επίσης είναι και η πρόσληψη σιδήρου, καθώς όσοι αθλούνται έντονα έχουν αυξημένες ανάγκες έως και 30%.
Τα τελευταία χρόνια, στους αθλητικούς κύκλους επικρατεί μια τάση αποφυγής του κρέατος και των ζωικών προϊόντων με ταυτόχρονη στροφή σε vegan διατροφή. Τα οφέλη στην αθλητική απόδοση βρίσκονται υπό διερεύνηση με τα μέχρι τώρα αποτελέσματα να ποικίλλουν. Σε κάθε περίπτωση, η αποφυγή του κρέατος και των ζωικών προϊόντων δεν αναιρεί ότι η λήψη της πρωτεΐνης και των θρεπτικών στοιχείων που ανήκουν σε αυτές τις κατηγορίες τροφίμων είναι ανέφικτη από μη ζωικές τροφές (π.χ. τα αμύγδαλα και τα μαύρα φασόλια έχουν ικανές ποσότητες πρωτεΐνης για να αντικαταστήσουν την συνιστώμενη δοσολογία για ένα οργανισμό). Η επιλογή είναι στον κάθε αθλητή να καθορίσει, πάντα με τη σωστή καθοδήγηση, τη διατροφή που θα ακολουθεί ώστε να καλύπτει τις ανάγκες του οργανισμού του σε σχέση με την αθλητική του επιβάρυνση.
Η άθληση είναι το καλύτερο δώρο στον εαυτό μας και, όταν συνδυάζεται με σωστή διατροφή, η ευεξία, η καλή φυσική κατάσταση και οι επιδόσεις αυξάνονται κατακόρυφα. Τα συμπληρώματα διατροφής πρέπει να χρησιμοποιούνται με σωστό τρόπο, πάντα με καθοδήγηση από τον προπονητή (ή και τον διατροφολόγο για τους πιο έμπειρους αθλητές) και βέβαια να μην υποκαθιστούν αλλά να ενισχύουν την σωστή πρόσληψη τροφής.
Φάτε σωστά, γυμναστείτε και χαρείτε την κάθε στιγμή που ο ιδρώτας σας αντανακλάται στις επιδόσεις σας. Καλή δύναμη!