Αν διάβαζα «Το σχέδιο» πριν μια δεκαετία, σίγουρα θα έβρισκα ευφυέστατη τη σύλληψη της συγγραφέως μα ότι απέχει έτη φωτός από την ελληνική πραγματικότητα. Σήμερα, το συγκλονιστικό αυτό κείμενο φλερτάρει επικίνδυνα με το πολιτικό μέλλον της χώρας και προβάλλει με διορατική ευστοχία τις απειλητικές προεκτάσεις της αδιαφορίας και της συγκαταβατικής στάσης της κοινωνίας μας απέναντι στις σαρωτικές αλλαγές.
Μεστό και δωρικό, καταδεικνύει με ανατριχιαστική δύναμη και ένταση, τους φόβους των συνειδητοποιημένων πολιτών αυτού του τόπου, και αναγκάζει τον αναγνώστη να αντιμετωπίσει τη σκληρή αλήθεια και τον τρόμο που ακολουθεί πάντα το άρμα του ολοκληρωτισμού. Ένα ηχηρό καμπανάκι για το αύριο, ένα χαστούκι για να αφυπνιστούμε σήμερα και να προλάβουμε...
Η πλοκή διχάζεται ανάμεσα σε δύο πρωταγωνιστές που τους ενώνουν δεσμοί αίματος, μα τους χωρίζουν πολλά. Ο Χάρης είναι συγγραφέας και πατέρας ενός κοριτσιού. Και οι δυο του ρόλοι όμως περνούν βαθιά κρίση καθώς η κοινωνία βυθίζεται στα θολά νερά της ανέχειας. Ο εγωκεντρισμός του τον οδηγεί χωρίς δεύτερη σκέψη στο Παρίσι, αποδεχόμενος μια καλή επαγγελματική πρόταση εκδοτικού οίκου. Η προσαρμογή του δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, όμως η γνωριμία του με έναν άστεγο και αργότερα με μια γοητευτική Γαλλίδα θα αποτελέσουν το έναυσμα για να αγγίξει το όνειρο.
Στον αντίποδα, ο πατέρας του Χάρη, ο παππούς, ζει στην ελληνική επαρχία μόνος του, μετά τον θάνατο της αγαπημένης του γυναίκας, μια λιτή ζωή, προσπαθώντας να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες. Βοηθάει την κόρη του και τα παιδιά της και δεν έχει καμία επαφή με τον γιο του. Αναπάντεχα, η εγγονή του η Ευγενία, κόρη του Χάρη, φτάνει στην εξώπορτά του σε άθλια κατάσταση και αρνείται να του αποκαλύψει τι της έχει συμβεί. Η συγκατοίκησή τους θα προσφέρει μια ανάσα ζωής στον παππού μα η σχέση τους φαντάζει περίεργη στα μάτια των οικείων του και των συγχωριανών του. Το Πραξικόπημα των Πέντε Ημερών και η ανάληψη της εξουσίας από τον Ένα, ορίζει το πεπρωμένο τους και «Το σχέδιο» θα ανατρέψει τα πάντα...
Αποτυπώνει απλά μέσα από το πόνημά της την εικόνα ενός απολυταρχικού καθεστώτος, προκαλώντας και προσκαλώντας τον αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.
Με στιβαρό λόγο και μια κινηματογραφική πλοκή, η Κατερίνα Μαλακατέ περιγράφει τις εσωτερικές ψυχοσυναισθηματικές συγκρούσεις των ηρώων της απέναντι στα ζοφερά γεγονότα που αποδομούν τη βολεμένη καθημερινότητα τους, και ταυτόχρονα τις καταλυτικές αλλαγές στις σχέσεις των ανθρώπων καθώς μάχονται στην αρένα της επιβίωσης. Συνθέτοντας ένα ανατρεπτικό πολιτικό σκηνικό, όπου η εξουσία έχει περάσει στα χέρια ενός «αόρατου» Κυβερνήτη, ο οποίος δεν αποζητά αποδοχή αλλά επιβάλλει έτσι απλά τις απόψεις του, θίγει φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα της σύγχρονης εποχής. Η ανευ όρων αποδοχή, η υποταγή σε κάθε νέο πολιτικό μοντέλο διακυβέρνησης, ο ρόλος της πληροφόρησης, η προσφορά των διανοούμενων στην αποφυγή της ολοκληρωτικής καταστροφής, προβάλλουν μέσα από την αιχμηρή πένα της συγγραφέως και προβληματίζουν βαθιά και ουσιαστικά όσον αφορά το κοινωνικoπολιτικό γίγνεσθαι της χώρας μας.
Οι συνεχείς εναλλαγές ανάμεσα στους δύο πυλώνες της ιστορίας, τον Χάρη και τον παππού, επιτείνουν την αγωνία και δημιουργούν αργά και μεθοδευμένα την ιδανική ατμόσφαιρα για να αναδυθεί «το σχέδιο» και η αδυσώπητη αλήθεια με την οποία καλούνται να αναμετρηθούν. Η συγγραφέας αποφεύγει να πέσει στην παγίδα της τριτοπρόσωπης αφήγησης προβάλλοντας προσωπικές απόψεις και θέσεις. Αποτυπώνει απλά μέσα από το πόνημά της την εικόνα ενός απολυταρχικού καθεστώτος, προκαλώντας και προσκαλώντας τον αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.
Καταλυτικό ρόλο στην εσωτερική δύναμη που κρύβει μέσα στις σελίδες του αυτό το πολιτικό και ψυχολογικό θρίλερ, διαδραματίζουν οι χαρακτήρες του. Ο Χάρης, ο παππούς, η Τόνια, η Βιβιέν, η Ξανθή, ο Γιάννης, άνθρωποι της διπλανής πόρτας, γνώριμοι, με φόβους και ανασφάλειες τόσο οικείες, καταφέρνουν να ξεπεράσουν τις ψυχικές και σωματικές τους αντοχές, να αναμετρηθούν με τις ηθικές τους αξίες και να προσδώσουν μια αλλιώτικη χροιά στη δίνη που όλοι βιώνουμε τα τελευταία χρόνια. Ανοίγουν ένα διαφορετικό παράθυρο προσέγγισης και οι πικρές αλήθειες που ξεστομίζουν, καταφέρνουν να εντυπωθούν στη μνήμη.
Μα πάνω από όλους, η επαναστατική φυσιογνωμία της Ευγενίας που μεταλλάσσεται και προκαλεί με τις σκέψεις της, τις πράξεις της, την ωμότητα των επιλογών της και την προκλητική της στάση απέναντι στις καταστάσεις που αναγκάζεται να βιώσει, και αφήνει έντονο το αποτύπωμά της στην ψυχή του αναγνώστη.
«Το σχέδιο» είναι ένα σκληρό και καίριο μυθιστόρημα που θέτει τον καθένα μας προ των ευθυνών του.
Δείτε περισσότερα στο blog Λογοτεχνικά Σοκάκια