Το 1968 ήταν μια χρονιά σημαδιακή. Συμπλήρωνα τα τριάντα μου. Ήμουν ήδη παντρεμένος και μεγάλωνα την κόρη μου σε 40 τ.μ. στο St. Germain des Pres. Πήρα ενεργό μέρος στην κατάληψη του Quartier Latin από τους εξεγερμένους φοιτητές. Για να επιζήσει η οικογένειά μου, άλλαξα περίπου δέκα χειρωνακτικά επαγγέλματα. Βρήκα τελικά μια θέση λέκτορα στο πανεπιστήμιο. Από την Ελλάδα, μόνο κακές ειδήσεις. Διασπάται στην αρχή της χρονιάς στη 12η ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής το ΚΚΕ και οι δύο του φράξιες, ορθόδοξοι και αναθεωρητές, αποδίδονται σε λυσσαλέο αγώνα για τη σφραγίδα. Στο τέλος του χρόνου, ο Κωνσταντίνος κάνει πραξικόπημα, αποτυγχάνει και γελοιοποιείται. Η Χούντα είναι εδώ για να μείνει.
Με τον Μίκη Θεοδωράκη είχα τότε στενές, συνεχείς επαφές και συζητήσεις. Επιστρέφοντας από μια μικρή περίοδο διακοπών στη Νορμανδία, σκέφτηκα ότι έπρεπε να τον επισκεφτώ. Το σπίτι του εξάλλου ήταν, εκείνη την εποχή, μόλις 500 μέτρα από το δικό μου. Μπαίνοντας στο τεράστιο και πολυτελέστατο διαμέρισμα του Μίκη, ο οποίος είχε μόλις εισπράξει τα δικαιώματα για τη μουσική του «Ζορμπά», είδα έναν παράξενο άνθρωπο, που καθόταν σε μια πολυθρόνα, φορώντας ένα μπουρνούζι χρώματος πορτοκαλί και κουνώντας πέρα κείθε τις μαλλιαρές του γάμπες από όπου κρεμόντουσαν δύο παντόφλες μπάνιου. «Ο Ήλιος Γιαννακάκης», μου τον συνέστησε ο Μίκης, «Μόλις ήρθε από την Πράγα».
Ο Ήλιος γεννήθηκε στο Κάιρο το 1931. Πέθανε πριν από τρεις βδομάδες στο Παρίσι. Ήταν 85 ετών. Ο πατέρας του ίδρυσε με άλλους το Αιγυπτιακό Κομμουνιστικό Κόμμα. Ο Ήλιος σπουδάζει στο Γαλλικό Λύκειο του Καΐρου από όπου παίρνει το γαλλικό Bacalaureat. Αποφασίζει να συμμετάσχει στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο. Φεύγει από την Αίγυπτο και με τρόπο περιπετειώδη φτάνει στα βουνά της βόρειας Ελλάδας όταν πια ο «Δημοκρατικός Στρατός» τα εγκαταλείπει ηττημένος. Στην Πράγα και στη Βουδαπέστη δυσκολεύεται να ενσωματωθεί στο σταλινικό παραστρατιωτικό πλαίσιο. Κατηγορείται για «κοσμοπολιτισμό» και οδηγείται σε στρατόπεδο επανεκπαίδευσης. Ανάμεσα στα άλλα καθήκοντα, που του ανατίθενται, είναι και η εθνική συνειδητοποίηση ορφανεμένων, μικρών Σλαβομακεδόνων σε ειδικό προς τούτο νηπιαγωγείο του ΚΚΕ. Αρνείται να κάνει αυτή τη δουλειά, που θα διαιρέσει του πολιτικούς πρόσφυγες ακόμα περισσότερο και τιμωρείται με θητείες σε ορυχεία, εργοστάσια μεταλλουργίας και αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Μετέχει από την αρχή στην «Άνοιξη της Πράγας». Εκεί γνωρίζει εξέχοντες Τσέχους και Σλοβάκους διανοούμενους, λογοτέχνες, φιλοσόφους και κοινωνιολόγους. Κατακτά τη μία πανεπιστημιακή διάκριση μετά την άλλη και ανεβαίνει όλες τις πανεπιστημιακές βαθμίδες στα πανεπιστήμια του Όλομουτς και της Πράγας. Τον Αύγουστο του 1968 μετά την είσοδο των σοβιετικών τανκς στην Πράγα εγκαταλείπει τη χώρα και καταφεύγει στη Γαλλία, όπου γίνεται καθηγητής της σύγχρονης ιστορίας αρχικά στη Λιλ και μετά στο Παρίσι.
Ο Γιαννακάκης δεν ξέχασε ποτέ τη μακρινή του πατρίδα, στην οποία δεν είχε ζήσει ποτέ. Θα μου επιτρέψετε να τον θεωρήσω, γράφοντας αυτές τις γραμμές, έναν αγωνιστή της κοινωνικής δικαιοσύνης, έναν σοφό φιλόσοφο διεθνούς εμβέλειας και έναν αξέχαστο φίλο.
Στην πρώτη μας συνάντηση θυμάμαι ότι ο Ήλιος, για τον οποίο δεν ήξερα τότε τίποτα, μου πρότεινε να βγούμε από το διαμέρισμα του Μίκη, να περπατήσουμε λίγο μέχρι τον Σηκουάνα και εκεί να πιούμε έναν καφέ. Θυμάμαι ακόμα ότι, ενώ βαδίζαμε, αυτός σταματούσε κάθε τόσο και χάζευε με πάθος βιτρίνες με ρούχα ή παπούτσια ή ηλεκτρονικά ή οτιδήποτε άλλο εν πάση περιπτώσει. Εκεί κάπου διαμορφώθηκε και η πρώτη σύγκρουσή μας, για την οποία μετάνιωσα φρικτά εκ των υστέρων. Του είπα με αρκετά αυστηρό ύφος ότι εγώ απεχθάνομαι το window shopping και ότι ακόμα και όταν συνοδεύω γυναίκες που θέλουν να μάθουν τι υπάρχει εκτεθειμένο στην αγορά, τους ορίζω να συναντηθούμε μετά από ένα χρονικό διάστημα σε ένα καφενείο, όπου εγώ θα μπορέσω να διαβάσω κάτι που έχω μαζί μου και αυτές στο μεταξύ θα μπορούν ελεύθερες από το δικό μου εκνευρισμό να χαζέψουν βιτρίνες. Ο Ήλιος γύρισε και με ένα ύφος δαρμένου σκύλου, που του άρεσε να παίρνει άμα τον έπιανες κάπου μπόσικο, μου είπε: «Να με συγχωρείς, αλλά για εμάς από τις ανατολικές χώρες η κοινωνία της κατανάλωσης είναι καινούργιο και αξιοθαύμαστο πράγμα. Τα καταστήματα είναι σπάνια στην Πράγα. Δεν έχουν βιτρίνες και όταν έχουν είναι άδειες και σκονισμένες». Είχαμε φτάσει πια στα στενά δρομάκια της περιοχής που είναι δίπλα στο ποτάμι και ο Ήλιος μου έδειχνε ένα, ένα τα προϊόντα ενός κοινού μανάβικου, που ήταν στριμωγμένο σε μια γωνία. «Μα κοίταξε τι έχει εδώ; Για μας όλα αυτά είναι αξιοθαύμαστα» και μου έδειχνε ενθουσιασμένος τις μπανάνες, τις φράουλες, τα λαχανάκια Βρυξελλών, ακόμα και τα πορτοκάλια και τα λεμόνια. «Όλα αυτά», μου είπε, «μπορεί να τα αποκτήσει ο καθένας, σε φτηνές τιμές, χωρίς άλλη διαδικασία. Σε εμάς μόνο αν είχες συνάλλαγμα ή στα ειδικά μαγαζιά για τα στελέχη του κόμματος θα μπορούσες να τα βρεις» γύρισε και μου είπε, αφού δίστασε για μια στιγμή «Ο υπαρκτός σοσιαλισμός είναι πρώτα και κύρια η έλλειψη επιλογών. Εκεί οδηγεί η κατάργηση της ελεύθερης αγοράς».
Ο Ήλιος δέχθηκε χυδαίες επιθέσεις από τα στελέχη του ΚΚΕ αλλά και από πολλούς «αναθεωρητές», που ήταν έτοιμοι να ασκήσουν κριτική στην ηγεσία του δικού μας κόμματος, αλλά όχι στο σύστημα αυτό καθεαυτό. Σιγά, σιγά άρχισε να υποστηρίζει συστηματικά θέσεις αντίθετες με το ρεύμα. Όχι πάντα. Στη Liberation είχε γράψει δύο άρθρα, που έμειναν ιστορικά. Το 2000 διηγήθηκε τη δυσάρεστη εντύπωση που έκανε στους διανοητές, που προετοίμαζαν την Άνοιξη της Πράγας οι υποταγμένες στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα θέσεις του Σαρτρ. Με κατάπληξη διαπίστωσαν τότε οι επαναστατημένοι διανοούμενοι και πανεπιστημιακοί ότι ο μεγάλος φιλόσοφος είχε ανακαλύψει τον Μαρξισμό - Λενινισμό και ήταν στην πραγματικότητα ένας αφελής απολογητής του. Το 2012, ο Ήλιος δημοσίευσε ένα άρθρο που μας αφορά άμεσα. Είχε τίτλο «Όχι, η Αθήνα δεν είναι δηλητήριο για την Ευρώπη». Τελείωνε έτσι: «Η Αθήνα δεν πρέπει να γίνει ένας αποδιοπομπαίος τράγος ή ένα εργαστήριο αποτυχίας. Πρέπει να ελπίσουμε σε ένα ξύπνημα των ψηφοφόρων, που θα οδηγήσει τη χώρα σε βαθιές μεταρρυθμίσεις, που θα έχουν γίνει κατανοητές, που θα έχουν συναντήσει τη γενική αποδοχή. Θα είναι συμφωνημένες να οδηγήσουν με δημοκρατικές διαδικασίες σε μια νέα ενσωμάτωση της Ελλάδας στην Ευρώπη».
Ο Γιαννακάκης δεν ξέχασε ποτέ τη μακρινή του πατρίδα, στην οποία δεν είχε ζήσει ποτέ. Θα μου επιτρέψετε να τον θεωρήσω, γράφοντας αυτές τις γραμμές, έναν αγωνιστή της κοινωνικής δικαιοσύνης, έναν σοφό φιλόσοφο διεθνούς εμβέλειας και έναν αξέχαστο φίλο. Το 1992 μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Ήλιο Γιαννακάκη και άλλους διανοούμενους της δημοκρατικής αριστεράς εκδώσαμε στο Παρίσι τα «Τετράδια της Δημοκρατίας». Ήταν ένα έντυπο πολυγραφημένο, που μοιραζόταν χέρι με χέρι στους μεταναστευτικούς κύκλους. Τα σοβιετικά τανκς είχαν εν τω μεταξύ εμπεδώσει την ιδεολογική έρημο, ο Ντούπτσεκ, που είχε προσωρινά ενσαρκώσει κάποιες ελπίδες, είχε γίνει δασοφύλακας σε κάποια απομακρυσμένη περιοχή της χώρας. Τις μεγάλες μονάδες του τσεχοσλοβάκικου στρατού τις διοικούσαν πλέον απευθείας Ρώσοι αξιωματικοί και μεγάλες στρατιωτικές βάσεις είχαν παραδοθεί στο σοβιετικό στρατό, που έπαιρνε κατευθείαν οδηγίες από Μόσχα. Η Τσεχοσλοβακία ελπίδα του υπαρκτού σοσιαλισμού, είχε γίνει μια ιδεολογική και πολιτική έρημος.